Tanrısal tınılar

Yahudiliğe özgü takvimin başlangıç döngüsü bu günlere rastlar. Miladi Ağustos sonu ile Eylül ayının ortalarına düşen İbrani Ellul ayı, bu başlangıcın ardından Yom Kipur’u  sonrası Sukot’u ve Simha Tora’yı, kısaca adına Yamim Noraim denilen günleri kapsar.

Ellul sözcüğünü oluşturan kelimenin İbranice harfleri “Ani ledodi vedodi li” (Ben sevdiğime aidim, sevdiğim bana ait) cümlesinin baş harflerinden meydana gelir.

Kısaca Ellul ayı kişisel evrimimizde bir soluklanma, durup düşünceye ve öz varlığımızı eleştirmeye vakit ayırma ayıdır. Tövbe, dua, iyilikseverlik,yardımlaşma, karşımızdakini anlama çabası ve sevginin paylaşılmasının gerekliliğini hissettirdiği bir yeniden yapılanma günleridir.

Yanlız bizim için değil tüm insanlar için oluşturulacak barış ve mutluluk çabalarıyla yenileyeceğimiz iç evrenimizin Tanrıya olan bağlılığın sunumudur. Bu açıdan Ellul ayı,Tanrının bize en yakın olduğu zaman olarak benimsenir.

Bu simgesel bir yakınlıktır, elbette Tanrı bize bu günlerde de yılın diğer zamanlarında olduğu kadar yakındır, elbette her an varlığımızın farkındadır. Başka bir deyişle; Tanrıya olan yakınlığımız yaşantımızın her anında ve bizim ona yakın olduğumuz mesafededir..

Bu günlerde sık dinlediğim bir cd kaydı ,Yamim Norayim günlerini yaşadığımız ve Ellul ayının duyumsattığı  sıradan olmayan bu duyguları bana çok farklı hissettiriyor.

Beni oldukça etkileyen bu kayıt Sonia Wieder-Atherton’un (cello), Daria Hovora (piano) ile birlikte seslendirdikleri ve Naïve’den yayınlanan Chants Juifs/ Jewish Songs adlı albüm.

Kaydın öyküsünü şöyle anlatıyor Sonia Wieder;

Chantal Akerman’ın ‘Histoires d’Amerique’ filminin ‘soundtrack’ı için araştırmalar yapıyordum. Derken yolum Yahudi kantor ve hazan’larının şarkı söyleme sanatıyla kesişti. Ve gördüm ki müzik benim için yeniden bir kapı daha açıyordu. Bu çok özel ruhani tınıyı, son derece ifadeli, aynı zamanda kapsamlı bulduğum bu şarkı söyleme stilini keşfetmem beni çok etkiledi. Köklerimi buluyormuş gibi hissettim kendimi. Sanki bu müziği yıllardır biliyordum, çocukluğumun şarkıları, bebekliğimin ninnileriydi adeta, hatta doğmadan önce  işitmiş gibiydim bile.. Çok tuhaf bir duyguydu”

Sonia Wieder-Atherton Sonia Weider, Fransız-Amerikan uyruklu bir çello sanatçısıdır. Çağımızın en dinamik müzikal kişiliklerinden  biri olarak müziğin her evresinde yer aldı, çeşitli sosyal projelere de imza attı.

 Sayısız festivallerde, sayısız sanatçı ve orkestrayla çalıştı. Paris Orkestrası, Orchestre National de France, Belçika Ulusal Orkestrası, Liège Filarmoni, İsrail Filarmoni, Lizbon Gulbenkian Orkestrası, Lüksemburg Filarmoni Orkestrası, NDR Hannover Orkestrası bunlardan bazıları. Sanat hayatında birçok ödül kazanmış olan Wieder son olarak Bernheim Vakfı Sanat ödülünü de aldı. Académie des Beaux-Arts’da 1999 yılında “Grand Prix Del Duca” ödülünü gene Sonia Wieder’a verdi. Sonia Wieder-Atherton bu albümünde adeta içinde yaşadığımız bu günlerin  duygularına karşın herbirimiz için bir yol haritası sunuyor.

Eğer müziğini dinleyebilirseniz Yahudi etiğinin ve erdemlerinin kültürel yaşantımızdaki soluğunu daha iyi anlayacak ve içsel bir huzur hissedip bunu  yakınlarınızla paylaşacaksınız.Bu da Tanrıyı daha iyi anlamak ve duyumsamak ile eşdeğer olacaktır.

Albümdeki on dört parça Jean-Francois Zygel, Maurice Ravel, Ernest Bloch ve geleneksel Yahudi ezgilerinden oluşuyor.

Kol Nidrei, Question, Psaume, Conversation başlığı altına toplanmış geleneksel ezgiler bize içsel bir yolculuğu ve Tanrıyla diyalogun evrimimizdeki önemini duyumsatıyor.

Ernest Bloch’un  Nigun (Baal Shem), Priere (Jewish Life no.1), Supplication (Jewish Life no.2), Jewish Song (Jewish Life no.3), Meditaition Hebraique  adlı besteleri  Sonia nın çellosunun  olağanüstü tınısıyla Yahudi yaşantısının yüzyıllar boyu süren parlak ışığını ve geleceğe mirasını yansıtıyor.

Maurice Ravel’in ve  Jean-Francois Zygel’in parçaları da özellikle bu bayram günlerde sinagoglarımızda sıkça dile getirdiğimiz dualardan ve onların notalarla iç dünyamıza yansıyan tınılarından oluşuyor.

Kaddish, Psalmodie,Chemah, Chant hassidique, Elegie, Meditaition Hebraique (Amida).

Kol Nidrei başlığıyla şu sözleri birleştiriyor Sonia Weider; /Hepimiz; / bir günü veya bir başka günü / Bekleriz; / bir şeyleri bekleriz, yeniden  bekleriz; usanmadan / Bekleriz dışımızdan birşeyin varlığını, / Bekleriz birinin dönüşünü veya bilinmedik bir haberi, / Beklediğimizi bilir bekliyeceğimizi umut eder öyle bekleriz, / Bir yaşam ve bu yaşamın olabildiğince parlak ve güzel olmasını, / arzular ümit ederiz; / Beklediğimizin karşılığında bir yerlerde de birşeylerin de bizi beklediğini, / biliriz.

Bu bir dans gibi, balenin adımları gibi, sessizliğin, görünmezliğin

duyumsamalarıdır.

Geçmişten geleceğe atılan adımların, arzuların, sözlerin, söz verişlerin ve umudun dansıdır.

Yeniden başlayan bir dansın, tekrar atılan ilk adımları gibidir.