Günümüz yaşam şartlarında artarak görülmeye başlayan omurga bozukluklarını ve tedavi şekillerini Uzm. Fzt. Murat Gazeroğlu ve Dr. Fzt. Bülent Özsezikli kaleme aldı.
Skolyoz / Kifoz nedir?
Skolyoz kelimesi Yunanca ‘crooked’ kelimesinden türetilmiş ve tirbuşon anlamına gelir. Skolyoz omurgaya arkadan bakıldığında omurganın C veya S şeklinde bükülme deformitesidir. Omurganın bu eğriliğine omurların kendi arasında dönmesi eşlik eder ve üç boyutlu bir deformite oluşur.
Kifoz ise halk dilinde kamburluk olarak bilinen hastalıktır. Omurgaya yandan bakıldığında özellikle sırt bölgesinde olması gereken eğrinin artması veya azalmasıdır.
Omurgada bulunan bu bulguların hastalık olarak adlandırılması için eğriliklerin ölçüm sonrası 10 derecenin üstünde olması veya omurga da yapısal olarak asimetriye sebep olması gerekir.
Omurga eğriliklerinin nedenleri, görülme sıklığı ve doğal seyri
Omurganın bu üç boyutlu deformitelerinin nedenleri için yıllardır süre gelen ve devam eden araştırmalar sonucunda birçok cevaplar bulunmuş olsa bile hastalığın kesin bir nedeni yoktur. Bu hastalıklar doğumsal, dejeneratif, nöromüsküler (kas-sinir sistemi kaynaklı) ve idiopatik (sebebi bilinmeyen) olarak dört ana grupta incelenir.
Sayısız teori olmasına rağmen, skolyoz hastalığı görülme sıklığı minor eğriliklerde Kadın/Erkek oranı eşittir; ancak tedavi ihtiyacı gösteren majör eğriliklerde Kadın/Erkek oranı 8’e 1’dir.
Genetik faktöre bağlı olarak Türk toplumunda (Kafkas ırkında) her doğan 100 çocuğun 3’ünde omurga bozukluğuna rastlanır.
Hastalığın doğal seyri, kişinin yaşına ve özellikle büyüme çağında olup olmamasına göre değişir. Kötü yönde ilerleme olan hastalarda birçok iskelet sistemi hastalıkları ve solunum problemleri hastalığa eşlik edebilir.
Omurga eğriliğini nasıl anlayabiliriz?
Skolyoz hastalığında kişinin iskelet sisteminde dışardan çıplak gözle görülebilecek problemlerden bazıları şunlardır:
-Kişinin omuz hizalarının önden bakıldığında eşit yükseklikte olmaması,
-Kişinin omuz hizalarının yandan bakıldığında birisinin önde, diğerinin arkada olması,
-Kişinin kürek kemiklerinden birisinin arkadan bakıldığında ve öne eğildiğinde daha çıkıntılı görünmesi,
-Kişinin kollarının arkadan bakıldığında bel kavitesine uzaklığının farklı olması,
-Kişinin kemer çizgisinin önden ve arkadan bakıldığında farklı yükseklikte olması.
Kifoz hastalığında ise kişide,
-Omuz hizalarının önden bakıldığında öne aşağı gelmiş gibi görünmesi,
-Boyun bölgesinin yandan bakıldığında öne doğru kayması,
-Sırt bölgesinin yandan bakıldığında çıkıntılı bir yapı olarak görünmesi,
-Göğüs bölgesinin ise çukurlaşmış bir yapı halini alması olarak sıralanabilir.
Omurga eğriliklerinin tedavisi
Omurga bozukluklarının tedavisi için Hipokrat döneminden bu yana birçok tedavi fikri denenmiş olmasına rağmen günümüzde Skolyoz hastalığının tedavisinde 3 esas yöntem bulunur. Bunlar:
1) 0 - 20 derece arası egzersiz tedavisi
2) 20 - 50 derece arası egzersiz ve korse tedavisi
3) 50 derece üstü deformitelerde cerrahi tedavi
Özellikle cerrahi tedavi kişinin omurga esnekliğini ve hareketliğini tam olarak kısıtladığı için cerrahi öncesi egzersiz ve korse tedavisi mutlaka denenmelidir.
Omurga eğriliklerinin egzersiz tedavisi
Omurga eğriliğin egzersiz ile tedavisinde günümüzde birçok farklı anlayış bulunur. Bunları geleneksel skolyoz egzersizi olarak bilinen Bennet protokolü ve Schroth gibi tedavi edici egzersiz sistemleri ve pilates, yüzme gibi tamamlayıcı egzersizler olarak ikiye ayırabiliriz.
Geleneksel Skolyoz Egzersiz Sistemi ‘Bennet Protokolü’: Omurga eğriliklerinin geleneksel tedavisinde en sık Bennet Protokolü kullanılır. Geleneksel olan bu protokolde, omurga bir ip olarak düşünülerek, almış olduğu eğri pozisyon, çeşitli ilkeler çerçevesinde gerilip ve kuvvetlendirilmesi ile düzelme hedeflenir. Protokolün ana egzersiz öğeleri Lokal Mobilizasyon, Kas Eğitimi, Omurganın Desteklenmesi ve Aktivitelerin düzenlenmesidir.
Örneğin sol torakal C skolyozu olan bir kişide açıklık sağa bakar. O nedenle sağ kol ve bacak yukarı kaldırılır. Bir başka örnek daha vermek ister isek sol torakal S skolyozu olan bir kişide açıklık sağa bakar. O nedenle sağ kol ve sol bacak yukarı kaldırılarak skolyozun iyileştirilmesi hedeflenir.
Schroth 3D Skolyoz Rehabilitasyon Sistemi: Omurga eğriliklerinin tedavisi yakın zamana kadar belirtiğimiz gibi kişinin omurgasının bir ip olarak düşünülerek tedavi edilmesi prosedürüne dayanmakta idi. Fakat daha yeni yapılan araştırmalar üç boyutlu olan bu hastalığın tedavisinde, iki boyutlu egzersiz sistemlerinin yetersiz kaldığını, hastalığın üç boyutlu bir sistem anlayışı ile tedavide daha etkili sonuçlar alınabileceğini gösterdi.
1900 yılların başlarında kendisi de skolyoz hastası olup 16 yıl aralıksız çelik korse tedavisi uygulanmış olan Katharina Schroth tarafından geliştirilen Schroth 3D Rehabilitasyon Sisteminin en önemli özelliği hastalığı üç boyutta ele almasıdır.
Schroth 3D Rehabilitasyon sistemi omurgayı diğer tedavi sistemlerinden farklı olarak bir ip gibi değil de birbirinin üzerinde hareket eden bloklar olarak kabul eder ve bu blokların birbirlerine göre farklı düzlemlerde ki Sağ-Sol, Ön-Arka ve Rotasyon deformitelerini aynı anda tedavi etmeyi amaçlar.
Rehabilitasyon sisteminin ilk aşaması, egzersiz planının, düzeltilmiş vücut pozisyonunda rotasyonel solunum egzersizleri ile birleştirilmesidir. Kişinin rotasyonel solunum egzersizlerini tam olarak uygulaması, kişinin duruşunda kısa sürede kozmetik bir iyileşme sağlayarak kişide hastalıktan bağımsız ‘Farkındalık Postürü’ olarak adlandırdığımız farklı bir duruşun oluşmasını sağlar.
Sistemin ikinci aşaması ise bu ‘Farkındalık Postürü’nde egzersizlerin günlük yaşama adapte edilmesini içerir. Bunun sonucunda da yapısal deformitede iyileşmenin başlaması ve omurgadaki eğriliğin azalması görülür.
Özetle Schroth 3D Rehabilitasyon sistemi (tıbbi literatür olarak da etkisi kanıtlanan) Skolyoz/kifoz gibi 3 boyutlu omurga eğriliği hastalıklarında yapısal iyileşmeyi artıran en güncel ve kabul edilen en etkili egzersiz tedavi sistemidir.
Sağlıklı günler...
Not: Sorularınızı [email protected] e-mail adresine, 05416387300 numaraya WhatsApp mesajı olarak veya 0212 2744462 numaralı telefonu arayarak iletebilirsiniz.
