Kendimizin finansal koçu olalım

Her bireyin kazancını, tasarruflarını yönetmesi, değerini koruması insanlık tarihi boyunca önemli olmuştur. Günümüz piyasalarında ise yeni enstrümanlar, finansal piyasalar ışığında konu her geçen gün karmaşıklaşıyor. Aslında konu bu kadar karışık veya finans bu kadar zor mu?

Cüneyt DİRİCAN Ekonomi
20 Eylül 2017 Çarşamba

Bitcoin, blok zincir, altın sertifikası, konut değerleme, pay senedi mali analizi, parite teknik analizi, fizibilite, mevduat, eşit taksitli kredi, bileşik faiz, cari denge(sizlik), FED, overnight, para politikası, SWIFT, kelebek opsiyon, durasyon, … “Bu kadar finansal terimi ancak sözlük bilir, biz bilsek zaten Warren Buffet oluruz” diyor sokaktaki vatandaş. Evet çok terim, mevzuat, dinamizm var. Ancak konu o kadar karışık değil. Bir fon fazlası olanlar var, bir de açığı olanlar. İster birey ister kurum, ister devlet. Bunların buluştuğu piyasalar var bir de işi kolaylaştıran aracılar. Tabii, finanslama veya yatırım için de enstrümanlar, aracı olan kurumun kendi pazarlama stratejisine göre de aynı enstrümanlara verdiği farklı ürün isimleri veya markaları.

Kabul edilebilir risk seviyesi belirlenmeli

Öncelikle fon fazlası varsa yatırım için kabul edilebilir risk seviyesi belirlenmeli. Nobel ödüllü portföy teorilerini matematiksel olarak anlatmak uzun ama konu aslında çok kısaca bu. Kabul edilebilir risk seviyesindeki yatırımın getirisi. Biraz da (kişideki veya piyasadaki) duygu ve düşüncelerin finansal davranışa yansıması. Fon açığı varsa giderlerin gözden geçirilmesi eğer sermaye, tasarruf ile bu giderilemiyorsa fonlama ile bu açığın doğru vade ve fiyat ile giderilmesi. Yani çok basite indirgersek kredi kartını yapılandırmak isteyen bir birey daha düşük faizli tüketici kredisi ile kart bakiyesini kapatıp ödeme gücüne göre borcu (daha fazla faiz maliyeti ile) zamana yayabilir. Buna nakit yönetimi diyoruz. Borç ile varlık durumunun bir vade yapısı üzerinde eşitlenmesine likidite yönetimi diyoruz, bunun planlanmasına ise bütçe. Bütçe sadece kurumlarda olmaz, kişiler ve aileler de yapmalıdır.

Gider kalemlerinin doğru planlanması

Gider kalemlerinin doğru planlanması herhangi bir bütçenin olmazsa olmazıdır. Yatırım bütçesi, personel bütçesi, aile bütçesi. Yatırım derken sadece fabrika akla gelmesin, yüksek lisans yapmak da bir yatırım kararıdır. Gelir ise performansa bağlıdır. Burada pazar analizi ve yetkinlikler iyice sorgulanmalıdır. Sonrası ise bütçe disiplini ve kontroldür. Yani, planlama, uygulama, kontrol. Bütçede veya yatırımda en önemli konu ise başabaş analizidir. Bu nedenle yatırım tutarı (CAPEX) ve işletme (uygulama) giderleri (OPEX) doğru belirlenmelidir. Vergi, öngörül(e)meyen (olağanüstü) giderler ve optimum kasa dengesi genelde dikkat edilmeyen kalemlerdir. Bütçelerde ve likidite yönetiminde sorunu yaratan kısımlar burasıdır.

Güzel özetledin de nereden başlayacağız? Öncelikle akıllı telefonlarda kişisel bütçe asistanları var. Giderleri günlük takip etmek mali disiplin kısmı. Tasarruf, giderlerden sonra yapılmaz, tasarruf miktarı ayrılır sonra giderler yapılır. Finansal ve ekonomik terimler için Youtube gibi kanallarda video izlemek, podcast dinlemek vaktim yok diyenler için birebir. Bluetooth’dan arabada seyahat ederken dinlemek zaman yönetimi ile verimlilik kelimelerini günlük hayatımıza sokar. Google’da veya bloglarda merak edilen konu başlıklarını araştırmak veya yavaş yavaş ilgili kitapları okumak, ekonomi kanallarını, köşelerini takip etmek finansal çakraları ve algıyı açmak için birebirdir. Terminoloji karışık veya zor bile gelse bir süre sonra beynin fonksiyonları gereği ön ve arka bellekte bir birikim oluşmaya başlar ve bir süre sonra da finansal anlamlandırma becerisi. Finans bu anlamda fitness yapmaya benzer. Spor salonuna bir hevesle yazılır ilk bir ayı atlatırsanız bünye talep etmeye başlar. Birinci haftada bırakırsanız maliyet kalemi devam ederken getiri sabit kalır. Yine de gerekirse dışarıdan bir finansal koçtan destek almak mümkündür. Bu ilgili finansal aracı kuruma göre portföy yöneticisi veya müşteri temsilcisidir. Unutulmamalıdır ki finansal koçlar da bu süreçlerden geçmektedir. Sadece işlem frekansları daha yüksektir. Başlangıç bilgi seviyeleri ise danışanla aynıdır. Özetle, paranın yönetimi bu basit dinamiklere dayalıdır.