Yahudi takviminde 5777 yılını geride bırakırken, kendi alanlarında büyük başarılara imza atarak tarihe geçen isimleri bir kez daha hatırlayalım…
Carrie Fisher, 60
Star Wars’ın Prenses Lea’sı olarak tanınsa da Carrie Fisher’in çalkantılı kariyeri bundan çok daha fazlasıydı. Kokain ve reçeteli ilaç bağımlısı yıldız onlarca film çevirdi, dört roman ve üç anı kitabı yazdı. Film yıldızı Debbie Reynolds ve Yahudi şarkıcı Eddie Fisher’ın çocukları olan Fisher madde kullanımıyla zayıflayan kalbine 60 yaşında yenik düştü.
Leonard Cohen, 82
Montreal’da Ortodoks bir hahamın torunu olarak dünyaya gelen 20 ve 21. yüzyılın en sevilen folk sanatçısı Leonard Cohen kariyerine oldukça geç bir dönemde birçok şiir kitabını yayımladıktan sonra 33 yaşındayken başladı. Şarkılarında sıklıkla Yahudi temalarına yer veren sanatçının en bilinen parçası “Hallelujah” birçok kez coverlandı ve pop müzik tarihinde saygın bir yere sahip oldu. Kasım ayında hemen ölmeden evvel çıkardığı albümündeki bir parçada “Tanrım, hazırım” diyordu.
Jerry Lewis, 91
Sahne adı sizi şaşırtmasın asıl adı Joseph Levitch olan ve Dean Martin’in ortağı komedyen Jerry Lewis ağustos ayında kalp krizi nedeniyle öldü. 1949 ile 1956 yılları arasında onlarca film çeken ikili yollarını ayırdıktan sonra Lewis ‘Çatlak Professör’ filmi başta olmak üzere komedi filmlerde boy göstermeye devam etti. Kendisinin de mustarip olduğu kas distrofisi hastalığı için televizyonda 44 yıl boyunca sürdürdüğü özel programı sayesinde 2,45 milyar dolar yardım topladı.
Ruth Gruber, 105
20. yüzyılın en önemli gazetecisi ve foto muhabiri olarak gösterilebilecek Ruth Gruber çalışmalarıyla gazeteciden ziyade insan hakları savunucusuydu denilebilir.
Gruber, Nuremberg davalarına, 1947’de Exodus gemisindeki insanların İsrail’den Almanya’ya döndürülüşüne, Stalin döneminde Sibirya’daki çalışma kamplarındaki yaşama ve Etiyopya ve Yemen’den Yahudilerin kaçırılmasına kadar birçok tarihi olaya tanıklık etmişti. Gruber dönemin ABD Başkanı Franklin Roosevelt’in emriyle Holokost sonrası ABD’ye gelen mültecileri karşılama görevini de üstlenmiş, hatta bir gemide kendisi de yolculuk etmişti. Exodus ile geri gönderilen Yahudilerin Almanya’da korkunç koşullardaki yaşamlarını belgeleyen Gruber uluslararası tepki uyandırmayı başarmış, 1948’de bağımsız İsrail’in kurulmasında etkisi olmuştu. Usta gazeteci 70 yıl süren kariyerinde tecrübelerine dayanarak 19 kitap yazdı.
Zsa Zsa Gabor, 99
Efsanevi Hollywood sosyetiği ve seks sembolü Budapeşte doğumlu Sari Gabor Yahudi kökenli bir aileden doğmasına rağmen Katolik mezarlığına gömüldü. Tam dokuz kez evlendi. Moulin Rouge” ve “Lovely to Look At” filmlerinde rol alan Zsa Zsa Gabor’un aşk hayatı kamuya mal olmuştu. ‘Meşhur olduğu için meşhur’ olan sıfatı ilk kez onun için kullanıldı.
Simone Veil, 89
Auschwitz ve Bergen-Belsen’den sağ çıkan Veil avukat oldu ve daha sonra Fransız hükümetinde sağlık bakanlığını üstlendi. Avrupa Parlamentosunun başkanlığını da yapan Veil, prestijli Fransız Akademisinin az sayıdaki kadın üyelerindendi ve tarihte 70 kişiden azına verilen Legion D’Honor’a hak kazanmıştı. 1970’lere kadınlara kürtaj hakkı sağlamasıyla da akıllara kazanan Fransız siyasetinin direği bu değerli insan 90 yaşına bir ay kala vefat etti.
Vera Rubin, 88
Çığır açıcı buluşun sahibi bu bilim insanı olmasaydı evrenin yüzde 27’sinin karanlık maddeden oluştuğunu hâlâ bilemeyebilirdik. Philadelphia’lı astronom Rubin galaksilerin dönmesi gerektiği gibi dönmediğini keşfederek evrende görünmeyen ve gözlemlenemeyen bir maddenin evrenin üçte birini kapladığını ispatladı. Aralık ayında kaybettiğimiz bu değerli bilim insanı, “Yahudiyim, din benim için ahlaki kurallar ve tarihim demek. Bilimimi ahlaki bir şekilde yapmaya çalışıyorum,” demişti.
Sara Ehrman, 98
Demokrat parti aktivisti İsrail-Filistin meselesi danışmanı ve Clintonların kadim dostu kendisini şöyle tanımlıyordu: “Önce Yahudi, sonra Demokrat ama her şeyden öte bir feminist.” Sara Ehrman Yahudi oylarını yönlendirme konusunda ön plandaydı. Ehrman, dönemin ABD Başkanı Bill Clinton’a İsrail- Filistin barış görüşmeleri süresinde danışmanlık yaptı ve ilk İsrail ziyaretini planladı. AIPAC siyasi başkanlığını yürüten ve sonrasına J Street ile çalışan 50 yıllık politikacı haziran ayında öldü.
Henry Heimlich, 96
Ünlü Heimlich manevrasını icat eden ve 1974’ten beri boğulmakta olan sayısız insanın hayatını kurtaran insan göğüs cerrahı Dr. Henry J. Heimlich, can kurtaran bu hareketin yanı sıra ameliyat sonrası göğüste biriken suyu tek taraflı boşaltan Heimlich Göğüs Vanasını da icat etti. Kendisi kalp krizi sonrası oluşan komplikasyondan dolayı aralık ayında aramızdan ayrıldı.
