Mişpatim peraşasının büyük çoğunluğu sivil kanunları işlemektedir. Bunları içerisinde ‘Nezikin’ olarak adlandırabileceğimiz zararlar, hırsızlık ve benzeri durumlar karşısında yapılacaklar bulunur.
Rabiler Mişpatim peraşası ile geçtiğimiz hafta okunan Yitro peraşasının son bölümü arasında bir ilişki kurmaya çalışırlar. Yitro’nun son bölümü ileride Bet Amikdaş’ta bulunacak sunak ile ilgili kuralları barındırmaktadır. Bu sunağa çıkarken basamakların ve bir rampanın olacağından söz etmektedir. ‘Veelle amişpatim’ şeklinde başlayan peraşamızın ilk harfi olan ‘vav’ bir ekleme anlamını taşımakta bu da önceki peraşa ile arasındaki bağlantıya işaret etmektedir. Kısacası sivil kanunlar ile Mizbeah arasında bir ilinti olduğu rabiler tarafından öğretilmektedir. En yüksek rabinik yargı mercii olan Sanhedrin, Bet Amikdaş’ın bulunduğu ‘Tapınak Tepesi’ kompleksi içinde bulunmaktadır. Sivil kanunlarla Mizbeah’ın durumu nasıl peş peşe sıralanmışsa en yüksek rabinik yargı mercii de Mizbeah’ın yanında bulunmalıdır.
Sanhedrin’in lokasyonunun bizlere verdiği önemli bir ders vardır. Yahudi dininin en legal bölümlerinden biri Yahudi hukukudur. Hukuk kuralları dinin içinde çok önemli bir yerde durmaktadır. Günümüzün laik devletlerinin aksine Yahudilikte sivil kanunlar Yahudiliğin bir parçası olarak karşımıza çıkmaktadır. Yahudilikteki hukuk sisteminin korbanlardan daha az bir öneme sahip olmadığı, dinin bir parçası olduğu bu lokasyonla gösterilmek istenmektedir.
Buradan hareketle sivil yaşam kuralları bir kişinin hayatında son derece önemli bir yer tutmaktadır. Bir kişi Şabat gününe bakıyorsa, kaşer kurallarına uyuyorsa, günde belli bir zaman Tora öğreniyorsa ama işinde ve sosyal yaşamında adaletli ve dürüst değilse bu kişinin ‘dindar’ biri olup olmadığı tartışma konusudur. Mişpatim peraşasının kanunları ibadetin temeli olan Mizbeah kadar önemli ve bütünleyicidir. Bu nedenle Mizbeah ile bu kurallar Tora’da birbirinin yanında bulunmaktadır.
Mizbeah ile Sanhedrin’in konumundan öğrenebileceğimiz bir başka şeye daha bakalım. Korbanlar kişi ile Tanrı arasında barışı sağlamak için çok önemlidir. Suçların ‘kapara’ yapılması ve kişinin Tanrı’ya daha da yakınlaşması korban dediğimiz ibadetle yapılmaktadır ki bu günümüzde günlük dualar olarak yer almaktadır. Kişi ile Tanrı arasında barışı sağlamaya yönelik olan korbanlara benzer olarak Sanhedrin ve hukuk kuralları toplumda insanlar arasında barışı sağlamaya hizmet etmektedirler.
Kısacası kişi hem Tanrı’ya yakınlaşmaya çalışabilmek için ibadetlerini, Tora öğrenimini kesintisiz olarak gerçekleştirmek hem de toplumdaki barışa katkıda bulunmak için sivil kanunların öngördüğü şekilde davranmak zorundadır. Bu ikisinin kombinasyonu kişiyi kötü eğilimlerden uzak tutacaktır.
