Büyük Geri 
Dönüş Yürüyüşü

Karel VALANSİ Köşe Yazısı
11 Nisan 2018 Çarşamba

İsrail-Gazze sınırı iki hafta önce başlayan ve miladi takvime göre 15 Mayıs’taki İsrail’in 70. kuruluş yıldönümü haftasına kadar, altı hafta süreceği belirtilen şiddetli gösterilere sahne oluyor. İsraillilerin bağımsızlık, Filistinlilerin Nakba (felaket) olarak adlandırdığı bu gün, ABD Başkanı Donald Trump’ın Amerikan elçiliğini Tel Aviv’den Kudüs’e taşıyacağını söylediği güne de denk geliyor. 

Hamas’ın binlerce kişiye çağrıda bulunup sınıra toplaması politikasında bir değişikliğe gittiğini, yeni bir yöntem denediğini gösteriyor. Bu sefer asker kaçırma yok, füze saldırısı yok. Barışçıl dediği protestolarla ama İsrail’i yok etme istemiyle toplandığını söylüyor bu sefer. Hamas liderlerinin akıllarındaki fotoğraf karesi Gazze’den çıkan çocuk, genç, yaşlı binlerce kişinin Kudüs’e doğru yürüdüklerini gösteriyor olmalı. Bu da İsrail ile arasındaki sınırın yıkılması anlamına geliyor. Buna İsrail’in izin vermeyeceği ise aşikâr. O fotoğrafın kana bulanmasını da istemeyecektir. Bu nedenle Gazze ile olan sınırına takviye yapıyor ve sınırlarını aşmayı amaçlayan bu yürüyüşü durduruyor. Evet, bu sefer savaş yok, füze saldırıları, sirenler, yıkılan bina görüntüleri yok ama ölüm yine var.

Bu protesto gösterileri Hamas’ın “Burdayım ve hâlâ güçlüyüm” demesinin yeni bir şekli. İsrail’e karşı direnişin sembolü olduğunu hatırlatmanın, Filistinlilerin Hamas’ı desteklediğini tüm dünyaya göstermenin bir yolu. Filistinlilerin davasını yeniden gazetelerin ilk sayfalarına çıkarmaya, sempati toplamaya ve destek bulmaya çalışmanın da bir yolu.

Hamas’taki bu değişikliğin birçok sebebi var. Son Gazze savaşından beri askeri anlamda tam toparlanamamış olması bu etkenlerden biri. İsrail ile bu nedenle yeniden bir savaşa girmek istemiyor. Tünelleri yıkılmışken, Mısır kapılarını kapatmışken bu mümkün değil. El Fetih ile yapılan uzlaşı çabaları da bir türlü sonuç vermiyor. Hamas, El Fetih’e teslim olmak istemiyor. Ancak var olan ekonomik sıkıntıları aşmadan halkın desteğini sonsuza dek sürdüremeyeceğini de biliyor. Hamas’ı El Fetih ile uzlaşı masasına oturmaya ikna eden de aslında elektrik kesintileri, temiz su sıkıntısı, yükselen işsizlik oranları, Gazze halkının artan öfkesiydi. Ancak silah bırakmaya, pes etmeye de razı değil. Buna ek olarak Filistin Yönetimi Lideri Mahmud Abbas’ın diplomatik yollarla Filistin Devletini kurma çabaları ve özellikle Avrupa ülkelerinden aldığı destek Hamas’ı daha yaratıcı düşünmeye zorladı ve on binleri İsrail sınırına topladı.

Avrupa’da durum böyleyken, Ortadoğu’da Arap ülkelerini genelde birleştirebilen Filistin meselesi ve İsrail karşıtlığı, bölgedeki istikrarsızlık ve her ülkenin kendi sorunları nedeniyle arka plana düştü. Bu, aslında İran’ın başarısı. Başta Suudi Arabistan olmak üzere İran tehdit algısı o kadar yüksek ki, İsrail bu ortak tehdide karşı işbirliğinden yararlanılabilecek ülke konumuna geldi. Öyle ki, Suudi Veliaht Prensi bin Selman “Filistinlilerin ve İsraillilerin kendi topraklarına sahip olma hakkı olduğuna inanıyorum. Ama herkes için istikrarı güvence altına alacak, ilişkileri normalleştirecek bir barış anlaşmasına sahip olma zorunluluğumuz var,” derken, Katar’ın eski Başbakanı Al Thani, “İsraillilerin kendi topraklarında barış ve güvenlik içinde yaşamaya hakkı olduğunu düşünüyorum,” açıklamalarında bulunuyor bu günlerde. Üstelik Obama’nın ardından Trump da Ortadoğu’dan uzaklaşmak için fırsat kolladıklarını saklamazken, ABD’yi bölgede tutabilmenin önemli bir yolunun İsrail’den geçtiğini düşünenler de artıyor. Ve böyle bir durumda İsrail ile Filistinliler arasında yapılacak bir barış anlaşmasına sıcak yaklaşırlarken, Hamas yerine iki devletli çözüme onay vermiş El Fetih’i destekliyorlar. 

Hamas yeniden Filistin konusunu gündeme taşımayı başardı. Her hafta gözler ve kameralar Gazze sınırına çekiliyor artık. Ancak yanan lastikler, kalabalıklar, çığlıklar, dumanlar altında ne Hamas’ta ne de İsrail’de değişen bir şey yok.

 

————————