Shevat

Eliz GATENYO Judeo-Espanyol
5 Şubat 2020 Çarşamba

Ya entrimos en el mez de Shevat. El mez ke me plaze mas muncho de los otros porke me aze akodrar las fiestas de Tu Bishvat alegres ke fiestavamos en la kaza de mis paryentes.

Mi padre merkava todas las frutas sekas i freskas. Todas estas frutas se metiyan en pinetas a la meza.  Se meldavan las berahot unas a unas por kada fruta. I se kontavan istoryikas a sus propozitos.

Ribi Shimon Bar Yohay, ke eskrivio el Zohar,  en lo ke se fuyo kon su ijo Ribi Eliezer, de los enemigos Romanos,  ke lo keriyan matar por ke ambezava la Tora a sus elevos, se eskondyeron aryentro de una grota. No teniyan nada para komer. Ma afuera de esta grota mirakulozamente aparesyo una agua i un arvole de aharovas. Durante 13 anyos ke se kedaron eskondidos se mantenyeron de estas aharovas i kedaron en vida. Kere dizir ke es un fruto majiko.

Los arvoles son los dekores de la natura. Mos trayen luvyas i mos protejan de la erozyon. En la ley judiya el arvole tiene grande emportansa. Tu Bishvat es “El anyo muevo de los arvoles”. (Rosh Hashana la ilanot). Es defendido de kortar arvoles, mizmo en las gerras, espesialmente arvoles ke dan frutas. En la literatura dizen ke “El umano es el  arvole del kampo”. Munchos anyos antes sembravan un sedro para kada ijiko muevo nasido i un selvi para kada ijika mueva nasida. Estos arvoles, despues lo aziyan hupas, en lo ke se kazavan estos ijikos o ijikas. Mizmo si tenemos arvoles de frutas, no kale kontentarmos kon estos, kale ke sembremos mas arvoles para ke keden a muestros ijos i inyetos. Dizen ke, si estash sembrando algun arvole i viene uno i vos dize ke vino Mashiah, eskapa de sembrar el arvole i despues anda a aresivirlo. 

Tu Bishvat tiene un Seder tanbien. Se mete kuatro kupas de vino a la meza. La primera es yena de vino blanko ke semboliza el otonyo, la sigunda kontiene un poko de vino kolorado aryentro de muncho vino blanko ke semboliza el invyerno, la tresera kontiene medyo i medyo vino blanko i kolorado ke semboliza la primavera i la kuatrena kontiene solo vino kolorado ke semboliza el enverano.  Las frutas sekas i freskas, se apartan komo frutas ke salen de la tierra o ke son de los arvoles. I estos se apartan en tres. Un plato de frutas ke se kome lo de aryentro i se echa la kashkara (almendra, portokal, muez), un otro plato de frutas ke se kome lo de afuera i lo de aryentro se sembra (azitunas, datiles, mansana) i un plato de frutas ke se komen enteras (igo, uvas, aharova). Kada plato semboliza un universo mistiko. En la meza se topan siguro las syete frutas mensionadas en la Tora. El trigo, la datile, la sevada, la uva, el igo, la agranada i la azituna.

Eskapavamos kon la famoza kantika.

El arvole de almendras enfloresyo

I el sol de  oro briyo

De kada techo i de kada arvole

Kanta kon alegriya el pasharo…

La fiesta de los arvoles Tu Bishvat, ya vino.

Ansina pasimos kuantas i tantas fiestas. Ke mos ayege el Dyo a otras mas.

 

 

 

Siz de yorumunuzu yapın

Tüm Yorumları Görün