El proprietario de la mas grande fabrika de kandelas de Israel

Dora NİYEGO Judeo-Espanyol
16 Aralık 2009 Çarşamba

La fiesta de Hanuka del anyo 1944 fue la mas obskura fiesta de la istoria, por los judios de Polonia okupada por los Nazis.

Los ke estavan afuera de los kampos de konsantrasion , eskondidos kon la ayuda de konosidos, fueron mas mazalozos de los otros.

Los siete miembros de la famiya de Sinar, eran unos de estos mazalos judios. La famiya Sinar estavan biviendo en un atiko, apenas mas grande de un almario. Eyos nunka mankavan de azer todas las mitzvas. Para pueder obzervar el dia korekto de las fiestas, enriva de una grande plaketa markaron el kalenderio judio. Ma, obzervar la fiesta de Hanuka era un poko difisil. No puedian asender luz en la kamareta porke los de afuera los puedian remarkar.

De vez en kuando, los konosidos les trayiyan de komer. Apenas komian un bokado, guadravan el resto por la manyana, del espanto ke no vana topar de komer.

La famiya Sinar obzervaron la primera fiesta de Hanuka en el atiko, en rayando (cizmek) una hanukiya i una flama por kada diya enriva la hanukiya.

El enverano suivante, İsrael Sinar, el chiko de la famiya konvensio un amigo para ke le trayga los restos de las kandelas de la eglizia. Kon estos restos, Sinar izo ocho kandelas. Este anyo, la famiya Sinar iva pueder selebrar la fiesta de Hanuka kon luz. Avieron un burako en la pared, i metieron la hanukiya kon las kandelas aya.

Oy, İsrael Sinar es el proprietario de la mas grande fabrika de kandelas de Menora de İsrael. Asta oy, Sinar fabriko 3,6 mil miliones de kandelas. Su fabrika es situada en Sderot. Por esta Hanuka solo, la fabrika de Sinar fabriko i embiyo 64 miliones de kandelas a munchos paizes en el mundo entero, para dar a konoser el mirakolo de Hanuka, a miliones de judios.

Nasido en el anyo 1928, Sinar no kere akodrarse de los horores de la gerra. Kuando los almanes entraron a Polonia, munchas famiyas judias desharon sus kazas, i se fueron a bivir en los kampos.

“Me esto akodranado ke aviya un frio terivle en el kampo” esta diziendo Sinar. ‘’Yo teniya 15 anyos. Mos eskondimos aya por ocho mezes. A las vezes, la tamperatura abashava a -25. Komiyamos lo ke topavamos en el kampo. Duspues de ocho mezes, un amigo de mi padre mos trusho a bivir en el atiko de su kaza. Estuvimos aya por dos anyos. No puediamos ni kaminar, ni avlar, del espanto ke los de abasho no se supsonen ke ay djente ariva.

‘’En el enverano del mez de janvie del anyo 1945, vino la salvasion. No mos estavamos kreendo. Asperimos un dia otro por estar suguro, i al dia salimos afuera. La sola koza ke tomi kon mi, fue el tefillin. El tefillin era la mas presioza koza ke teniya.

‘’Ma, mezmo ke duspues ke salimos afuera, los pogromes no eskaparon. El antisemitizmo ke aviya empesado en Polonia antes la gerra, estuvo kontinuando i duspues de la gerra. Esto kavzo la pedrida de las vidas de 1500-2000 judios entre los anyos 1945-1947.

‘’Kuando los almanes entraron a Polonia por la primera vez, munchas kazas las dieron al fuego. Duspues de la gerra, kuando tornimos a muesta kaza, vimos ke, komo un mirakolo, muestra kaza estava en su lugar. Un farmasisto estava biviendo aya. Le demandimos si puediamos bivir aya por un sierto tiempo. El aksepto, i estuvimos aya por serka siete mezes. Muestro solo objektivo era de salir de Polonia.

‘’Yo fui mazalozo. Me enkontri kon un grupo de ombres de la Brigada Judiya ke akseptaron a yevarme kon eyos afuera de Polonia. Pasimos de Chekoslovakia, de Almania, i finalmente arivimos a Fransia.