Maccabi Spor Kulübü’nün tarihi “İstanbul’un 100 Spor Kulübü”nde

İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş. tarafından İstanbul’un 2010 yılında Avrupa başkentlerinden biri ilan edilmesi nedeniyle ‘2010 Avrupa Kültür Ajansı’ İstanbul’un Yüzleri Serisi çerçevesinde Hacı Hasdemir’in hazırladığı “İstanbul’un 100 Spor Kulübü” adlı bir kitap yayınladı.  Kitapta,  1913 yılında Hasköy’de kurulan ve 1940’lı yıllara kadar faaliyet gösteren Maccabi Spor Kulübü’ne de yer verildi.

Eserde, İstanbul’un üç büyük takımı Beşiktaş, Fenerbahçe ve Galatasaray’ın yanısıra Tatavla Heraklis Kulübü, Elpis Futbol Kulübü, Black Stocking FC, Beyoğluspor Kulübü, Nor Şişli Spor Kulübü, Taksim Spor Kulübü, Taç Spor Kulübü, İstanbul Golf Kulübü gibi kurucularının çoğunluğunu Türkiye’de yaşayan yabancıların veya Türk vatandaşı dini azınlıkların oluşturduğu kulüplere de yer verildi.

Kitaptaki en üzücü nokta yıllardan beri İstanbul’da değişik spor branşlarında hizmet veren hatta bir dönem basketbol dalında 1. Deplasmanlı Basketbol Ligi’nde de yer alan Yıldırımspor Kültürü Kulübü’nün bu kitapta yer almamış olması.

Aşağıdaki yazıda Maccabi Spor Kulübü’nün kısa tarihini sizlerle paylaşmak istiyorum.

MACCABİ SPOR KULÜBÜ (1913)

Osmanlı İmparatorluğu, Padişah II. Bayezıd döneminde İspanya’dan kovulan on binlerce Yahudi’ye kapılarını açarak (1492), Türkiye’deki Musevi cemaatinin temellerini attı. Haliç, Galata, Eminönü, Hasköy ve Balat tarih boyunca Musevilerin İstanbul’daki önemli yerleşim bölgelerinden oldu.

Yıllarca Türklerle iç içe yaşayan Museviler, 1900’lü yılların başında sporla daha fazla ilgilenmeye başladılar. 1913 yılında, bazı Museviler Hasköy’de (İbranice’de “beden eğitimi” anlamına gelen) ‘Maccabi’ adlı bir spor kulübü kurdular. Bugünkü İsrail bayrağını oluşturan mavi ve beyazı forma renkleri olarak kabul eden kulübün yöneticileri, kuruluş gününde geniş çaplı bir festival düzenlediler. Hasköy sırtlarında güzel bir lokali ve yanında muntazam bir futbol sahası bulunan Maccabi Kulübü, 1 Haziran 1913’te bu sahada yapılan büyük bir spor bayramıyla resmen faaliyete geçti. Bu spor bayramına, İstanbul’un her semtinden gelen Musevi gençler katıldı.

1919-1920 sezonundan itibaren Pazar Ligi’nde yer alan Maccabi Kulübü’nün futbol takımı, 1930’lu yılların sonrlarına kadar gayri federe olarak faaliyetini sürdürdü. Maccabili sporcular, resmi maçlarda federasyona üye olan komşü kulüp Hasköy Spor Kulübü bünyesinde yer alarak güzel bir dostluk örneği sergilediler.

Maccabi Kulübü, basketbol ligi kurulmadan önce İstanbul’un en kaliteli basketbol takımlarının başında geliyordu. Kulüp, 1927’den itibaren 6 yıl üst üste lig şampiyonluğu sevinci yaşadı ve Türkiye’de basketbolun yaygınlaşmasında büyük rol oynadı. Ne var ki, 1933 yılında Türk Spor Kurumu’nun basketbola daha çok önem vermeye başlaması ve Galatasaray basketbol takımının Naili Moran ve Feridun Koray’ın çabalarıyla güçlenmesinin ardından Maccabi’nin potalardaki üstünlüğü sona erdi.

Türkiye’de 12 Kasım 1942 yılında uygulamaya konan Varlık Vergisi, gayrimüslim vatandaşları çok rahatsız etti. Bu kanunla sıkıntıya düşen birçok zengin gayrimüslim işadamı, çareyi Türkiye’den göç etmekte buldu. Bunlar arasında Maccabi Kulübü’nün Musevi yöneticileri de vardı. İsrail henüz kuruluş aşamasındayken, 1948 yılında Hasköy’deki birçok Musevi de bu yeni ülkenin yolunu tuttu. Maccabili yöneticiler, kulüplerini bu kez “Maccabi Haifa” ismiyle İsrail’de hayata geçirdiler.

Fenerbahçe’nin 1995-1996 sezonunda Avrupa kupalarındaki rakibi Maccabi Tel Aviv takımıydı. İlk maçı deplasmanda 1-0 kazanan Sarı Lacivertli ekip, ikinci maçta rakibini Kadıköy’de konuk edecekti. İstanbul’a gelen Maccabi Tel Aviv kafilesinde yer alan Maccabi Haifa’lı yöneticiler, maçtan önce Hasköy’ün yolunu tuttu. Hasköy Spor Kulübü’nün başkanlığını yapan İsmet Atabey’le bir araya gelip, Maccabi Kulübü’nün tarihi hakkında bilgi aldılar. Maccabi Kulübü’nün kurulduğu Arabacılar semtini de gezen İsrailli yöneticiler, gezinin ardından Kadıköy’de Fenerbahçe’yle 1-1 berabere kalacakları maçı izlediler.

‘İstanbul’un 100 Spor Kulübü’  / Hacı Hasdemir

İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş. Yayınları

Silvyo OVADYA