Tazria-Şabat Ahodeş: LAŞON ARA’YA KARŞI KOYABİLMEK

Rav İzak ALALUF Köşe Yazısı
30 Mart 2011 Çarşamba

“Adam ki yiye beor besaro...lenega tsaraat – Eğer bir kişinin (adam) derisinde tsaraat  varsa.” (Vayikra 13/2)

Birçok yanlış görüş tsaraat dediğimiz bu hastalığı lepra veya cüzzam ile karıştırır. Halbuki bu hastalık manevi bir nedene dayanır. Hirsh ve kendisi de bir hekim olan Sforno bu hastalığın lepradan farklarını şöyle açıklar. Lepra hastalığı deride kararma ile başlar. Halbuki bu hastalıkta deride veya kıllarda bir açılma söz konusudur. Lepra hastalığının en ileri durumunda bile kişi “tame” değildir. Ancak tsaraat hastalığının her formunda kişi “tame” olarak kabul edilir. Diğer yandan Lepra hastalığı bir basil olan mycobacterium leprae tarafından oluşturulur ve çok ağır bir inkübasyon dönemi vardır. Beş yıl süren inkübasyonlar olsa da belirtiler bazen 25 yılda bile ortaya çıkabilir. Tsaraat ile hiçbir mikroorganizma tarafından meydana getirilmez ve aniden ortaya çıkar. Lepra multy drug treatment ile tedavi edilir. Tsaraat’ın tedavisi için zaman ve mutlak bir teşuva gereklidir.

Talmud’un verdiği bilgi ışığında bu gün ne olduğu bilinmeyen “tsaraat” hastalığının en temel nedeni “laşon ara” olarak belirtilir.

Tora’da insan için kullanılan İbranice kelime zaman zaman değişiklik gösterir. Tora bazen “adam” sözcüğünü kullanırken bazen de “iş” sözcüğünü tercih eder. “Gever” ve “enoş” gibi sözcükler de aynı amaçla kullanılır. Tora bu sözcükleri belki aynı anlamda kullanır ancak bu sözcüklerin ruhani anlam düzeyleri birbirinden farklıdır. Ruhani olarak en yüksek derecede kullanılan sözcük ise “adam” sözcüğüdür. Anlamamız gerekir ki Tora tsaraat hastalığını bizlere anlatırken “adam” sözcüğünü kullanmayı seçmiştir.

Hafets Hayim bu bölümün Kaşer olan ve olmayan hayvanların listelendiği Tora bölümü ile yakın olmasının sebebini şöyle açıklar.  Bir kişi ağzına giren şeylerin ne olduğuna azami derecede dikkat etmelidir ki ağzından çıkan sözlerin ne olduğu konusunda dikkat edebilsin. Tora bilgisi ile dolu olan bir kişi bazı yanlış davranışlardan kendini uzak tutabilir. Ancak Talmud Bava Batra 164 B’de belirtildiği gibi çok az insan bunu laşon ara’ya karşı başarabilir. Hatta en üst ruhani düzey olan “adam” bile laşon ara karşısında savunmasız kalabilir. Bu durum tsadikler için bile geçerlidir. Miryam Moşe Rabenu hakkında laşon ara konuşmuş ve cezalandırılmıştır. Moşe’nin gönderdiği casuslar laşon ara yüzünden hem yaşamlarını kaybetmişler hem de İsraeloğullarının kutsal topraklara girişlerinin kırk yıl gecikmesine dolaylı olarak neden olmuşlardır. Yosef kardeşleri hakkında laşon ara konuşmuş bu yüzden de cezalandırılmıştır.

Midraş Vayikra Raba 16/2’de bir seyyar satıcının sokaklarda gezinerek “kim hayat iksiri ister” şeklinde bağırdığını anlatır. Kendisini Tora öğrenimine adamış olan Rabi Yanay satıcının mallarına bakmak isteyince satıcı ona “senin için elimde bir malım yok” der. Rabi Yanay kendisine ısrar edince ise bir Teilim kitabı alır ve ona 34. mizmorda yer alan şu cümleleri gösterir: “Mi aiş ehafets hayim oev yamim lirot tov. Netsor leşoneha mera, vesiftotay midaber mirma – hangi insan hayatı arzular mutluluğu tatmak için günler ister? Dilini kötüden, dudaklarını aldatıcı söylevlerden koru.” O zaman Rabi Yanay şöyle der: Hayatım boyunca bu mizmoru hep okudum ama bu gezgin satıcı bana bunu söyleyene kadar bu konuya dikkat etmedim.”  

Bir Koen derisinde tsaraat olan bir kişiye “tame” demeden önce o kişi statü olarak kirli değildir. Burada Koen bir doktordan çok farklı bir görev yapmaktadır. Bir doktor bir hastasına hasta olduğunu söyleyince o kişi “tame” olmaz ve toplumdan uzaklaşmak zorunda kalmaz. Ancak Koen “tame” dediği anda o kişinin durumu birden değişir ve toplumun dışında iyileşene kadar beklemek zorunda kalır. O kişiyi toplum dışına itmekle laşon ara yapmış olan kişinin gururunu paramparça etmektdir. Çünkü o kişi laşon ara konuşarak sözlerinde dikkatsiz davranmıştır. Koen de onu yine “sözle ve sadece tame” diyerek toplumdan dışlamakta, ona sözcüklerin gücünün ne kadar önemli olduğunu öğretmektedir.