Başarının ve mutlu bir hayatın sırrı: İRADE GÜCÜ

Elimizde, irade gücü denen sihirli bir değnek var ve hayal ettiğimiz bütün bu sağlıklı yaşam değişimlerini sırayla yapabiliriz. İrade gücü, eğitilebilen bir zihinsel kastır. İrade gücünü geliştirenler daha mutlu ve başarılı bir hayat sürebilirler

Hayatımızın her anında bizi sınayacak bir durumla karşılaşabiliyoruz. Masanın üzerinde duran bisküvi tabağına hayır demek zor olabiliyor. Ya da işten eve dönünce spora gitmek yerine tembellik edip televizyon izlemek daha cazip gelebiliyor. Yapmamız gerektiğini düşündüklerimiz ve o anda yapmak istediklerimiz arasında karar vermek zorunda kalıyoruz.

1960’lı yıllarda sosyolog Walter Mischel “Çocukların anlık tatminlere karşı koyabilmesi” konulu bir araştırma yaptı. Deneye katılan çocuklara bir şekerlemeyi şimdi yiyebilme veya 15 dakika oturup bekleyerek iki şekerleme yiyebilme seçeneği sundu. Çocuklardan bazıları beklemekte zorlandı ve hemen önlerine konan şekerlemeyi yedi. Kimileri ise zorlansa da 15 dakikayı tamamladı ve bekleyerek iki şekerlemeyi aldılar. Seneler sonra aynı çocukların yetişkin hayatlarına bakıldığında bekleyebilen, anlık tatmine karşı koyabilenlerin daha sağlıklı, mutlu ve varlıklı yetişkinler olduğu gözlendi. Kendini kontrol etme becerisi ve irade gücü düşük olanların ise akademik olarak daha gerilerde kaldıkları, kilo fazlası sorunu yaşadıkları, alkol-madde bağımlılığına yatkın oldukları ve ilişki sürdürebilmekte zorluk çektikleri ve genelde boşanmış bireyler oldukları belirlendi. Videosunu izleyebilirsiniz. http://youtu.be/Yo4WF3cSd9Q

Nedir bu irade gücü? Nasıl irade gücünü geliştirebiliriz?

Düşüncelerimizi, duygularımızı, tepkilerimizi kontrol etme ve yönlendirme gücü sağlayarak bizim zorlu durumlarda hayatta kalabilmemizi sağlayan güç irade gücüdür. Bir çeşit ahlak kası da diyebiliriz.

Günlük hayatımızda, hırslı olmak, iradeli olmak, kararlı olmak, disiplinli olmak, kendini kontrol edebilme gibi farklı kelimeleri irade gücü kelimesi yerine kullanıyoruz.

Psikologlar irade gücünü;

ü Tatmini erteleyebilme gücü, kısa zamanda elde edilecek keyiflere direnerek uzun vadeli hedefe ulaşabilme gücü,

ü İstenmeyen düşünce, duygu ve tepkileri yok sayabilme kapasitesi,

ü Heyecanlı bir duygusal sistem yerine soğukkanlı bir bilişsel davranış sistemi barındırabilme becerisi,

ü Tükenme ihtimali olan sınırlı bir kaynak, olarak tanımlıyor.

Florida Devlet Üniversitesi araştırmacılarından sosyal psikoloji profesörü Roy Baumeister, Willpower: Rediscovering Our Greatest Strength (İrade gücü: En Büyük Gücümüzü Yeniden Keşfetmek) isimli bir kitap yazdı. Kitabında irade gücünü, başarılı ve mutlu bir hayatın sırrı olarak tanımladı. Şu anda istediğini yapma dürtüsünü dizginleyerek, doğruyu ve uzun vadede kendisi için iyi olanı yapmayı seçme özelliğinin insanları, hayvanlardan ayırdığını söylüyor.

Bir karar verip, bu kararı uygulama ve başarıya ulaşana kadar devam ettirme yeteneğidir. İstenmeyen alışkanlıkları devam ettirme dürtüsünün önüne geçme becerisidir. Tembelliğin, üşengeçliğin panzehridir. Zihinsel ve maddesel anlamda başarıya giden basamaktır. İradeli olmak aynı zamanda öz disiplinli olmayı da gerektirir. Disiplinli olmak ve ufak rutinlere sahip olmak iradeyi güçlendirir.

Spor salonuna gittiğimizde ağırlık kaldırarak ya da aerobik egzersizler yaparak kaslarımızı güçlendiriyoruz. Düzenli olarak yaptığımızda dayanıklılığımız artıyor ve ihtiyacımız olduğunda kaslarımızın gücünü kullanabiliyoruz. İrade gücü de bir tür zihinsel kas diye düşünürsek, yaptığımız egzersizler sayesinde irade gücümüzü de geliştirebiliriz. Tembellik, zayıflık, utangaçlık, üşengeçlik gibi sebeplerle yapmayı tercih etmediğiniz çeşitli davranışları yapmaya başlamak iyi bir egzersiz olabilir.

Otobüse bindiğinizde kendinize bir yer buldunuz ve oturdunuz. Etrafta yaşlı bir bayan var. Canınız hiç ayakta yolculuk etmek istemiyor. İşte o an iç sesinizi dinlemeyin. Kalkın ve yer verin. Bu harika bir irade güçlendirme egzersizi olacaktır. Gün içinde bunun gibi bir sürü ufak tefek fırsat çıkar karşınıza. Akşam uyumadan önce dişlerinizi fırçalamaya üşenmekten tutun, çayınızın şekerini azaltma kararına kadar birçok konuda uygulayabilirsiniz. Hepsi irade gücü ‘zihinsel kasınızın’ gelişmesine yardımcı olacaktır.

Örneğin, her akşam yatmadan önce dişlerinizi fırçalamaya karar verdiniz. Birinci gece istekle yaptınız. İkince gece çok zorlu bir iş gününün yorgunluğu ile eve geç geldiniz ve kendinizi bir an önce yatağa atmak istiyorsunuz. Dişlerinizi fırçalamak için kendinizi zorlayıp yapabilirseniz, irade gücünüzü çalıştırmış oluyorsunuz. Ne kadar çok kere bu davranışı tekrarlarsanız bunu yapmak sizin için o kadar kolaylaşacak ve alışkanlık haline gelecektir.

Akşam televizyon izlerken atıştırmaktan hoşlananlardan olabilirsiniz. Ama bu sizin kilo almanıza ve sağlıksız beslenmenize neden oluyor. O zaman irade gücünüzü kullanarak atıştırma isteğinizi bastırmanız ve yerine farklı bir şey koyarak kendinize engel olmanız gerekir. Bunu başardığınızda da irade gücünüzü kullanmış olursunuz. Bu tür ufak kararlarla egzersiz yapmaya başlayarak irade gücünüzü geliştirdiğinizde daha önemli konularda da irade gücünüzden faydalanmanız kolaylaşacaktır.

Her kasta olduğu gibi fazla kullanımı yorgunluk yaratabilir. İrade gücü kullandığınız bir durumun hemen ardından yeniden kullanmak gerektiğinde ilki kadar sağlam duramayabilirsiniz. Çünkü irade gücü sınırlı bir kaynaktır.

Duygusal olarak zorlandığınız bir olaydan sonra, soğuk algınlığı esnasında insanın kendini kontrol etme gücü azalır. Birden fazla seçim yapmak zorunda kaldığınız bir durumun ardından karar verme ve kendini kontrol etme gücünüz azalır. O yüzden zihinsel dayanıklılık gerektiren şeyleri bir arada yapmamaya dikkat etmek gerekir.

Önemli kararları taze, sakin ve dingin olduğunuz zaman vermekte yarar vardır. Zorlu geçen bir haftanın Cuma öğleden sonrasında, haftanın tüm yorgunluğu üzerine karar vermek, seçim yapmak çok da doğru olmayabilir. Çünkü o zaman yorgunluk, üşengeçlik devreye girecek ve irade gücü zayıf olacağından yapılması gereken, doğru olana direnmek zorlaşacaktır.

Sağlam bir akşam uykusu ve iyi beslenme, irade gücü egzersizi sırasında ihtiyacınız olan kaynaklardır.  Baumeister’a göre anlık glikoz alımı bu zihinsel kasın canlanması için enerji sağlar. O yüzden zorlu kararlar sonrasında canımız tatlı bir şeyler yemek ister. Bu diyet yapanların diyeti bozabilecekleri anlamına gelmesin. Aslında düzenli beslenerek, öğün atlamadan, kısa aralıklarla sağlıklı atıştırmalar yapan kişilerin kan şekeri düşmeyeceği için irade gücü ve kendini kontrol etme becerileri artacak ve diyeti sürdürmelerine yardımcı olacaktır. 

Beslenme ve egzersizle ilgili başarıya ulaşanlar yediklerini ve yaptıkları egzersizi yazarak kayıt tutanlardır. Aynı işlem irade güçlendirme egzersizleri için de geçerli olabilir. Kendinize rutinler belirlemeniz ve o rutinlere uymaya çalışmanız düzenli egzersiz yapmanızı sağlar. Haftada üç gün sabah erken uyanıp yürüyüşe çıkmaya karar vermek ve bunu hava kötü de olsa, akşam geç yatmış da olsanız uygulamaya devam ettirmek, bir spor günlüğü tutmak iradenizi güçlendirmek ve alışkanlık geliştirmek için faydalı olabilir.