Çocuğunuzun okulla ilgili başı dertte olabilir. Yüksek sesle okumaktan kaçınabilir, yazı yazmak istemeyebilir, matematik problemleri onun kâbusu olabilir. Ishaan’la tanıştınız mı? Eğer henüz tanışmadıysanız, şu an tam sırası! Ancak, onu anlatmaya başlamadan önce, bu yazının ‘Taare Zameen Par’ isimli filmle ilgili önemli bilgiler içerdiğini belirtmek isterim
Uzman Psikolojik Danışman Nur AĞDELEN
Aamir Khan’ın yönettiği Taare Zameen Par (Like Stars on Earth) filminde başkarakter olan Ishaan, ilkokul üçüncü sınıfa devam etmekte olan 9-10 yaşlarında bir çocuk. Üçüncü sınıftaki ikinci yılı; anlayacağınız üzere okulla başı dertte. Bilgisayarda ters giden bir şeyler olduğunda beliren ‘error’ yazısı gibi, Ishaan da sözel ve sözel olmayan biçimlerde ‘başarısızsın’ tepkileri ve/veya mesajlarına maruz kalıyor. Oysaki yapmakta zorlandığı şeylerin yanında, onun çok iyi yapabildiği şeyler de var. Örneğin, çok yaratıcı ve resim konusunda oldukça yetenekli bir çocuk...
Ishaan, zamanında uyanmakta zorlanıyor, okula gitmek için hazırlanacakken, hazırlanmaktan başka her şeyi yapıyor. Organize olmakta sorun yaşıyor, bu yüzden okul servisi her sabah onu bekliyor. Genelde her yere geç kalıyor. Ishaan bir türlü hazırlanamazken, annesi çileden çıkıyor! Ishaan okulda da çeşitli zorluklar yaşıyor: Öğretmeninin söylediği şeyleri anlamakta ve yapmakta zorlanıyor. Örneğin, öğretmeni ona 26. sayfadaki birinci paragrafı okumasını söylüyor, o ise öğretmene harflerin dans ettiğinden bahsediyor. Öğretmeni Ishaan’ın söylenenleri ciddiye almadığını düşünüyor ve Ishaan’ın başına yine aynı şey geliyor: Sınıf kapısı önünde bekleme cezası. Müdavimi olduğu sınıf kapısı... Beden eğitimi dersinde sağını ve solunu karıştırıyor, dolayısıyla sırada yürümekte olan gruba uyum sağlayamıyor.
Sokaktaki arkadaşları top oynarken, uzaklara kaçan topu arkadaşlarına atmaya kalkıyor, topu planladığı, atması gereken yöne doğru atamıyor. Kendisinin de anlayamadığı şekilde gerçekleşen bu gibi durumlar, arkadaşlarıyla da arasında problem oluşmasını getiriyor. Ishaan inciniyor, anlaşılmamışlık yaşıyor.
Matematik işlemleri onun korkulu rüyası! Dikkatini toplamakta ve sürdürmekte zorlanıyor, sınıfta öğretmen ders anlatırken, Ishaan dışarıdaki kuşları izliyor, annesinin desteğiyle ödevlerinin başına geçse de, ödev yaparken bazı harfleri ve kelimeleri ters yazıyor. Ne yapacağını bilemeyen annesi, Ishaan’a yardımcı olmaya çalışıyor; fakat zaman zaman çileden çıkıyor, onun da tahammül sınırları zorlanıyor.
Ishaan okulda ‘tembel’, ‘başarısız’, ‘şımarık’ olarak niteleniyor. Hâlbuki o sadece farklı öğrenen bir çocuk ve öğretmenleri, okul yöneticileri ve ailesi Ishaan’ın farklı öğrenen bir çocuk olduğunu fark edemiyor. 9-10 yaşlarında olan ve bugüne kadar evden hiç ayrılmamış Ishaan, hiç istemediği ve direndiği halde geleneksel eğitim anlayışının hâkim olduğu yatılı okula gönderiliyor. Ishaan terk edilmişlik, yalnızlık yaşıyor. Bu okulda Ishaan’dan tek başına giyinmesi, gömleğinin düğmelerini iliklemesi, kravatını ve ayakkabılarını bağlaması bekleniyor; fakat bütün bunlar Ishaan için yapılması çok zor olan görevler.
Akademik ve gündelik hayatta yaşadığı zorluklar sonucunda öğretmenleri ve çevresindeki diğer insanlar tarafından olumsuz tutumlara maruz kalan Ishaan gün be gün suskunlaşıyor, sonunda hiç konuşmaz, çok yetenekli olduğu ve çok iyi ürünler çıkardığı resmi bile yapmaz hale geliyor. Tam böyle bir zamanda, farklı öğrenen çocuklarla ilgili bilgisi olan, Ishaan’ın yaşadığı akademik ve duygusal sıkıntıları farklı şekilde değerlendirebilen, onu anlayan ve öğrenme zorluklarıyla ilgili onu yargılamayan bir öğretmenle karşılaşıyor. Öğretmeni, Ishaan’ın okuma-yazmayı öğrenmesini, matematik işlemleri yapabilmesini ve diğer günlük görevleri yerine getirebilmesini sağlama konusunda ona farklı yollar sunuyor. Yoğun bir çalışma sonucunda, Ishaan yaşadığı akademik zorlukları büyük ölçüde aşıyor. Akademik başarısı arttığı zaman, kendine güvenmeye başlıyor, sosyal ilişkilerinde de önemli gelişmeler kaydediyor ve en önemlisi, yeniden resim yapmaya, farklı materyallerle farklı ürünler ortaya koymaya başlıyor. Bağımsızlığını da kazanıyor Ishaan: Ayakkabısını, gömleğinin düğmelerini tek başına bağlayabiliyor, dolayısıyla okula gitmek üzere tek başına hazırlanabiliyor.
Her insan canlısı gibi, çocukların da duygusal sorunlarının temelinde hayatlarının farklı alanlarında yaşadıkları zorluklar olabilir. Akademik sorunlar ise, farklı birçok şey üzerinde temellenebilir. Ishaan gibi farklı öğrenen çocukların sayısı yadsınamayacak kadar çokken, Ishaan kadar talihli olan çocukların sayısı için benzer durum söz konusu olmayabilir.
Öğrenme konusundaki farklılıklar, kendini akademik yaşantıda esaslı biçimde gösterse de, yaşamın ilk yıllarından itibaren sinyaller taşır. Okul öncesi dönemdeki bazı sinyaller, farklı öğrenen çocukların okulda yaşayabileceği akademik zorlukların habercisi olabilir. Örneğin, çocuk okul öncesi dönemde sözcükleri telaffuz etmede problem yaşayabilir; alfabeyi, sayıları, renkleri, şekilleri, haftanın günlerini öğrenmede zorluk yaşayabilir, yönergeleri takip etmekte zorlanabilir. Boyaları, kalemleri, makası kontrol etmekte zorluk yaşayabilir. Bunların her biri tek başına belirleyici birer kıstas olmasa da, bu konuda önemli ipuçları sağlayabilir.
İlkokulda, okumayı ve dört işlemi öğrenme aşamasında, harfler ve sesler arasındaki bağlantıyı öğrenmekte zorluk yaşayabilir, okurken basit harfleri veya kelimeleri karıştırabilir, basit matematik kavramlarını öğrenmekte zorlanabilir, saatin kaç olduğunu söyleyemeyebilir, yeni becerileri öğrenme hızı yavaş olabilir. Planlama yapmakta, organize olmakta zorlanabilir.
Bilimsel araştırmalar, beynin hayat boyunca sürekli değişebildiğini göstermiştir. Yaşam boyunca, beynin yeni bağlantılar kurabilirliği, deneyim ve öğrenmeye karşı yeni beyin hücreleri yaratabilirliği söz konusudur. Dolayısıyla, nöronlar arasında henüz kurulmamış bağlantıların, farklı öğrenme yaşantılarıyla kurulması sağlanabilir.
Taare Zameen Par filminde de vurgulandığı gibi, “her çocuk özeldir” ve farklı olan çocuklar, öğrenmeye farklı yollardan giderler. Farklı öğrenen çocuklar, kendilerinin öğrenme biçimine ve hızına göre belirlenebilecek bir eğitim programıyla, akademik hayatlarını keyifle sürdürebilirler. Farklı yollar, farklı oyunlarla beyinlerinde yepyeni yollar inşa edebilirler. Bu süreçte ailelerinin de desteğiyle, bazen uzun olabilecek bu yolda, yılmadan, yorulmadan, eğlenerek yol alabilirler...
AYNA Eğitim ve Psikolojik Danışma Merkezi
