PİNEHAS - Etik davranışlar

Rav İzak ALALUF Köşe Yazısı
27 Temmuz 2016 Çarşamba

Bir kişinin oğlu olmadığı zaman mirasının kızına kalabileceğine ilişkin alaha elbette ki Moşe tarafından bilinebilecek bir alahadır. Raşi’nin açıklamasına göre ise Moşe bu alahayı bilmesine rağmen unutmuştur. Raşi bunun nedenini toplum içinde hiyerarşik düzenin kurulduğu zaman Moşe’nin sözlerine bağlar. Moşe zor şeylerin kendisine getirilmesini kolay şeylerin ise kendi aralarında halledilmesini ister. Ancak işte Moşe oldukça kolay bir alahayı pekâlâ unutabilmiştir.

Moşe Rabenu bu dünyadaki en alçakgönüllü kişidir ve hiyerarşik düzeni yerleştirirken asla kendini ön plana çıkarmak niyetinde değildir. Ancak kullandığı sözcükler alahaların sadece ve sadece Tanrı tarafından öğretildiğini dikkate almamış görünümündedir. İşte bu yüzden de Moşe basit bir alahayı unutmuştur.

Ancak musar yazarları Moşe’nin bu alahayı unutmasını bir ceza olarak görmezler. Bütünüyle gerçek olan Tora ancak midot dediğimiz özellikleri çok yüksek olan biri tarafında tam anlamıyla öğrenilebilir. Alçakgönüllülükten ufacık bir sapma doğrudan kişisel özellikleri etkiler ve tabii ki bunun sonucunda Moşe de alahayı unutuverir.

Bir matematikçi bazen çok kolay gibi görünen problemi çözemez. Bir bilim adamı bazen bildiğini elbette unutabilir. Öğrencilerin sorularına hemen o anda değil de birkaç kitap karıştırdıktan sonra yanıt verebilir. Ancak bu tip eksiklikler kişinin karakteri veya midot ile ilgili değildir.

Çünkü fiziksel öğretiler kişinin midot dediğimiz etik davranışları üzerinde fazla etkili değildir. Bir kişi bir alahayı öğrettiği veya Tora ile ilgili bir yanlışı düzelttiği zaman bundan haz duymamalıdır. Burada duyulan haz kişinin maneviyatını etkileyerek maddi dünyaya dönüş yapmasını sağlar ki bu durum Moşe gibi biri için kesinlikle kabul edilebilir değildir.

Tora öğrenimi için gerekli kırk sekiz özellik Pirke Avot’ta listelenmiştir. Bu kriterlerin oluşması, midot dediğimiz özelliklerimizi de düzeltecek ve bizleri maneviyata daha fazla yakınlaştıracaktır.