Uzun bir politik kariyerin ardından Janet Rosenberg Jagan Guyana Devlet Başkanı seçildi. Böylece Janet Rosenberg Jagan Güney Amerika’da devlet başkanı seçilen ilk kadın olmasının yanı sıra ABD doğumlu ve Yahudi asıllı devlet başkanı oldu
Janet Rosenberg, 20 Ekim 1920’de babası Romanya, annesi ise Macaristan kökenli Yahudi çiftin kızı olarak Chicago, ABD’de dünyaya geldi. 22 yaşında hemşirelik yaparken Guyana kökenli diş hekimliği öğrencisi Cheddi Jagan ile tanıştı. Çift 1943 yılında evlenerek, Aralık ayında Guyana’ya taşındı.
Guyana’da eşiyle birlikte siyasi harekete katıldı. Önce İngiliz Guyanası işçi sendikasına katıldı, daha sonra ise Siyasi ve Ekonomik Kadın Örgütü ve Siyasi İlişkiler Komitesi’ni kurdu. 1947 genel seçimlerinde milletvekilliği kazanamamasının ardından kocası Cheddi Chagan ile birlikte sol görüşlü Halkın İlerleme Partisi’ni (People’s Progressive Party, PPP) kurdu ve 1950’den 1970’e kadar 20 yıl bu partinin genel sekreterliği görevini sürdürdü. 1953 seçimlerindeki PPP zaferinden sonra Janet Jagan, meclise giren 3 kadından biri oldu. Seçimlerin ardından hükümeti kuran PPP, sosyalist bir parti olması ve Guyana’daki İngiliz hâkimiyetine karşı çıkmasından dolayı İngilizlerin müdahalesiyle karşılaştı. İngilizler PPP’yi hükümetten uzaklaştırdı ve kurucuları Cheddi ile Janet Jagan çiftini tutukladı. Beş ay boyunca tutuklu kalan Jagan çifti, daha sonra iki sene boyunca da ev hapsinde kaldı.
Jagan yeniden mecliste
1957 seçimlerinde tekrar meclise seçilen Janet Jagan, çalışma, sağlık ve iskân bakanı oldu. 1963 yılında ise İçişleri Bakanlığı’na atandı fakat anlaşmazlıklardan dolayı 1964 yılında istifa etti. 1966’da İngilizlerden bağımsızlığını kazanan Guyana 27 Şubat 1970 yılında ise cumhuriyet oldu. Janet Jagan 1973, 1980, 1985 ve 1992 yıllarında da meclise seçilerek 42 yıl ile en uzun süre parlamenter olan kişi unvanının da sahibi oldu.
70’li ve 80’li yıllar ABD’nin Guyana’ya yoğun müdahalesiyle geçti. Tabii ABD bütün bu süreçte Marksist olduğunu açıkça belirten PPP ve Jagan çiftine değil rakibi Forbes Burnham ve partisi Halk Ulusal Kongresi’ne maddi ve manevi olarak destek oldu. Cheddi Jagan en sonunda 1992 başkanlık seçimlerini kazanınca Janet Jagan ‘First lady’ oldu. Kocasının 1997’deki ölümünün ardından yapılan başkanlık seçiminde ise PPP’nin adayı olarak seçimleri kazanınca Güney Amerika’da demokratik yollarla işbaşına gelen ilk kadın başkan oldu. 1999 yılında, 79 yaşında kalp rahatsızlığından dolayı başkanlıktan istifa eden Jagan, rahatsızlığına rağmen 2009’daki ölümüne kadar partide aktif olmaya ve partinin etkin bir ismi olmaya devam etti.
PPP’nin resmi yayın organı ‘Ayna’nın 1973 yılından başkan seçildiği 1997 yılına kadar 24 yıl boyunca editörlüğünü de yapan Janet Rosenberg Jagan 28 Mart 2009’da 88 yaşında Guyana’nın başkenti Georgetown’da hayata veda etti.
Delevi- Almaleh
