Şalom yazarlarından Coya Delevi yeni yayınlanan kitabı, ‘Galatalı Küçük Bir Kız’da özyaşam öyküsü üzerinden farklı dönemlerde Türkiye’ye yaşanan siyasi ve sosyal olayları da anlatıyor.
‘Galatalı Küçük Bir Kız’ adlı kitabın, bizlere kendi hayatının yanı sıra, farklı dönemlerde Türkiye’de yaşanan siyasi olayları, özellikle azınlıklarla ilgili olanları anlatıyor. Bunların içinde seni en çok etkileyen olay hangisi?
Avrupa’da Yahudilere yapılan zulmün dehşetini algılamam, yaşım itibarıyla biraz gecikti. Bir bağlamda diyebilirim ki, beni sarsan, bugüne kadar etkisi altında olduğum, ‘Struma’ olayıdır. Belki direkt ilişkisi olmasa da, son zamanlarda okuduğum Prof.Moshe Liba’nın ‘Esto Reklamando’ kitabından da çok etkilendim. Ayrıca beni çok mutlu eden (o dönemde mutlu da olunurmuş demek) ve bugüne kadar unutamadığım bir anı da, Kurnaköy’de geçirdiğimiz bir hafta. O dönem babam orada 20. sınıf askerliğini yapmaktaydı (Vente Klasas).
Gazetemiz okuyucuları için kısa bir yaşam öyküsü verebilir misin?
4 Aralık 1933 yılında İstanbul’da, Haseki Hastanesinde doğdum. Ebeveynlerim o devirde Çorlu’da yaşadığı için doğum yerim Çorlu olarak görülür. 1934 yılında İstanbul’a göç edip yerleşmişiz. İlkokulu devlet okulunda, orta öğrenimimi Saint Benoit Lisesinde tamamladım. Evli bir oğlum ve üç torunum var. Yaşamım boyunca değişik kurslara yazılıp yabancı dil eğitimi aldım.
Senin kişisel olarak yazı yazma serüvenin ne zaman başladı? Şalom Gazetesinden başka yerlerde yazıların yayınlandı mı?
Aslına bakarsan okumak-yazmak çocukluğumdan beri içimde vardı. Daha ilkokuldayken, çocuk dergilerine küçük öyküler yazardım. Yıllar sonra, Saint Benoit’dayken, Fransızca hocalarım, benim ileride üretken bir yazar olabileceğimi söylemişlerdi. Tabii bunu geliştirmem koşuluyla. Çok iyi hatırlarım, o yıllar aylık karnelerimiz için yapılan kompozisyon sınavlarında, her zaman benim yazım en yüksek notu alırdı.
Şalom’dan başka, oldukça uzun bir süre, Türkçe yayınlanan, cemaatimize ait GKD ve DYD dergilerinde birkaç yazım ve şiir denemelerim yayınlanmıştı. Yıllarca Belçika’da yayınlanmış olan LOS MUESTROS dergisinin editörü Moiz Rahmani, benim adıma bir site açma planını iletti o dönemde. Ve uzunca bir zaman, düzenli olarak Judeo-Espanyol metinler yolladım.
Kitap yazma süreci nasıl gelişti? Bir kitap yazma fikri her zaman var mıydı?
Aslında bunu hep istemişimdir. Nitekim kitabın içeriği (ciltli olarak) 80. yaş günümü kutladığımda hazırdı. Bazı nedenlerden dolayı bekledim. Aslında yazılarım tefrika halinde elektronik bir dergide her ay yayınlanıyordu. Bir yayıncının bu durumu kabul etmesinin ihtimali var mıydı? Buna benzer çekincelerim de vardı. Ama nedense, hâlâ umudumu yitirmemiştim. Hani derler ya “Umut fakirin ekmeğidir” diye, “Sabreden derviş muradına ermiş” misali…
Ve hiç ummadığım, beklemediğim bir teklif aldım, hem de yayınevinden. Libra Kitap Yayınevinin sahibi, araştırmacı /yazar, kitabımı yayınlamayı teklif etti. Akabinde basım süreci başladı.
Ladino dilindeki yetkinliğin herkesin malumu. Bu dil ile ilgili düşüncelerin, gelecekle ilgili umutların nedir?
Ladino ya da benim tercih ettiğim adıyla Judeo-Espanyol dilinde yazı yazmak benim tutkum. Çünkü bana büyüdüğüm muhiti, sevgili büyüklerimi, çocukluğumu anımsatır. Bunun yanı sıra, atalarımızın lisanının kaybolması ihtimali beni çok üzüyor. Elimden geldiğince yazmaya devam edeceğim. Ladino dilinde bir kitap yazma teklifi aldım. Proje başlamak üzere.
Hayranlık uyandıracak bir olgunluk dönemi yaşıyorsun. Hâlâ çok üretken ve entelektüelsin. Bunu neye bağlamak gerekiyor? Senin ardından bu yolda yürüyenlere önerilerin var mı?
Benim için kullandığın sözcükler cidden yüreğimi ısıttı. Teşekkür ederim. Ben yazmanın Tanrı’nın bir lütfü olduğuna inanırım. Bazen bir tutku haline de dönüşebilir. Yazmak için çok okumak, biraz araştırmacı, biraz gözlemci, sabırlı ve de cidden istekli olmak gerekir.
Son söz: Sevgili Coya Delevi benimle söyleşmek inceliğini gösterdiğin için çok teşekkür ediyorum. Nice sağlıklı ve verimli yıllar diliyorum.
