Avrupa Birliği ve ABD’den çeşitli kuruluşlara ceza
Apple Avrupa Birliği tarafından İrlanda’daki şirketinin vergi sorunları nedeni ile 13 milyar Euro cezaya çarptırıldı. Japonya’da benzer şekilde daha az tutarda ceza aldı. Google arama motoru tekelini kötüye kullandığı gerekçesi ile AB tarafından 3,4 milyar Euro ceza verilmesi riski ile karşı karşıya, Amazon ise kapıda. Nitekim Başbakan Yardımcımız Mehmet Şimşek bu gelişmeler üzerine Twitter’dan ve sonra medya aracılığı ile Apple’ı Türkiye’ye davet etmişti.
Benzer şekilde Google ve diğer küresel sosyal medya platformları da Türkiye’de reklam gelirleri üzerinden vergi ödemedikleri için Maliye’nin gündeminde uzunca bir süre yer almıştı. AB uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch’e düzenlemelere uymadığı için 1,37 milyon Euro sembolik bir ceza verdi. ABD ise bu uygulamalara kayıtsız kalmadı ve Alman Deutsche Bank’a 14 milyar dolar ceza kesti. Daha öncesinde ise egzost emisyonu skandalı nedeni ile Volkswagen’e 16 milyar dolar, Fransız BNP Paribas’ya ambargoya uymadığı gerekçesi ile 10 milyar dolar ceza kesmişti.
HSBC’ye ise kara para aklama suçlaması ile ABD yine yakın zamanda ceza vermişti. ABD’li 185 CEO AB’nin Apple kararını protesto eden bir mektup kaleme alınca AB’nin cevabı gecikmedi: “Sizlerin şirketlerini de incelemeye alırız”.
Küreselleşmenin sekteye uğradığı bir senaryo mudur, azalan kâr marjlarının ve sürdürülebilir karlılığın bir sıkıntısı mı, yoksa kamu bütçe açıklarının finansman metodu mu tartışmaya açık ama yeni bir evreye gidiliyor. Bitcoin gibi sahibi belirsiz sanal paraların vergilendirmesi, kontrolü sorun; yakında uzay para birimine taşınacak. E-ticarette sınır ötesi vergilendirme hâlâ sorun. İrlanda’dan yeni kıtaya keşfe giden koloniler gibi kârlılığı, yeni doğal kaynakları, madenleri uzaklarda arayacak olan uluslarararası ve küresel şirketler bir süre sonra kendi ticaret örgütleri ile Dünya Ticaret Örgütüne rakip olabilirler. Incoterms ile ödeme şekilleri, sigortacılık, navlun henüz bu dünyada regüle ediliyor. SpaceX, Blue Origin, Planetary Resources gibi ticari uzay uçuşlarına başlayan ve 2008 sonrası bütçesi daralan NASA’nın uzay yarışında geri kalmamak için deregüle ettiği ticari uzay çalışmaları ile uzaya giden şirketler zaman içerisinde NASA’ya rakip olacak düzeye gelecekler mi, göreceğiz.
