Finansın YILDIZI parlayacak mı?

Ege Cansen üstadımız 25 Eylül tarihli gazete köşe yazısında finans profesörlerinin ve profesyonellerinin gelir seviyelerini ve niye çok kazandıklarını, finansçıların rolünü kısaca özetleyerek yazmış. Tabii, yazısında belirttiği üzere verdiği 100.000 dolar civarı yıllık gelir rakamı ABD özeli için geçerli. Sitede yer aldığına göre Ege Hoca’mızın yazısı 376 kere paylaşılmıştı. Türkiye’nin sayılı finansal risk yönetimi uzmanlarından olan ve bu konunun önemini anlatmak için yıllardır çabalayan, doçent ünvanlı, üniversite sıralarından arkadaşım Twitter hesabından yazıyı paylaşınca gördüğüm bu köşe yazısı sonrasında, bilginin paylaşarak çoğaldığına inanarak konuya ve önemine biraz da Finans Doktoru olarak biz katkı yapalım istedik.

Finans nedir?

Finans kelimesi fon bulma, fon kullandırma, paranın yönetimi, finansal performans planlama, yaratma ve ölçme işlemlerini bünyesinde barındıran teknik bir terim. Altında bir sürü alt uzmanlık alanı var. Leasing, factoring, sukuk gibi alternatif finansman teknikleri, sigortacılık, bankacılık, elektronik para gibi diğer finansal hizmetler, sermaye piyasaları ve borsacılık, finansal yönetim, risk yönetimi, finansal matematik, finansal ve mali analiz, muhasebe ve vergi, ödeme sistemleri, merkez bankacılığı ve hazine yönetimi, bireysel emeklilik ve sosyal sigortalar, aktüerya, dış ticaret, türev piyasalar, proje finansmanı, vb.

Finans evreni geniş, büyümeye devam ediyor. Piyasalar derinleştikçe, teknoloji geliştikçe, bireylerin ve şirketlerin ihtiyaçları arttıkça paraya, finansmana ihtiyaç daha çok artıyor. 2008 sonrasında sıfır faiz seviyelerinden bollaşan likiditeye rağmen sermaye bulmak zorlaşıyor. Melek yatırımcılık, girişim sermayesi, crowdfunding gibi kavramlar bu yüzden gelişiyor. Nakit yönetimi, para bulmak bu kadar önemliyken ülkemizde finans ve finansçının durumu nasıl, Ege Hoca’mızın yazısına biraz serzenişle, biraz abartarak katkı yapalım.

SGK anlaşmalı hastanede bir göz doktoru hasta başına 20 TL civarında bir katkı ücreti alıp bir hastaya ortalama yarım saat ayırırken, “sende göz var bak falında çıktı” diyen ve her şeyi görüyormuş diye sürekli müşterisi olan bir falcıya (!) 15-20 dakikalık seans ücretine daha fazla güvenen, gezegenlerin hareketlerine göre yatırım kararı almak için burçlarına bakan bir girişimci finans konusunda danışmanlığa aynı derecede bütçe ayırmıyor hatta hiç ayırmıyor işin abartı tarafı. NASA burçların tarih aralıkları kaymış olabilir açıklamasına rağmen. Ayrıca, 12 değil 13 burç varmış, o yatırımın geri dönüşü de kayabilir, demedi demeyin. Şirket, bilanço, yönetim deneyimi olmayan ya da yetersiz olan yaşam koçlarından şirketine veya yöneticilerine koçluk alıp başarısız ya da etkisiz sonuçlar nedeni ile şirketin finansal çakralarını konu uzmanı yönetim danışmanlarına kapatanların sayısı da az değil. Kanunun öngördüğü akreditasyona ve belgelere sahip olan bir yaşam koçunun kariyere yönelik 45 dakikalık koçluk seans ücreti doktora yeterlilik, ALES sınavlarını veren ve belli akademik eser zorunluluğu olan, bir ekonomi/finans öğretim üyesinin aynı süredeki ders saat ücretinden daha fazla. Ege Hoca’mızın yazısında dediği gibi arz/talep kanunu burada da geçerli.

Maaş ve gelir boyutu

Gelelim işin maaş ve gelir boyutuna. Pricewater-houseCoopers danışmanlık firmasının 2013 tarihli raporuna göre şirketlerde finans yöneticisinin finansal hakları diğer unvan ve görevlere göre orta sırada geliyor. Yani, Ege Hoca’mızın yazdığı gibi ABD’de en yüksek kazananlar arasında değil bizim finansçılar. Tower Watson’ın 2014 yılı ücret araştırmalarına göre finansçılar IT, bilgi işlem ve satış, pazarlamacıların bir kademe altında gelire sahipler. Michael Page’in 2016 yılı maaş analiz anketine göre ise finans ve/veya mali işler müdürü, hazine ve kredi müdürü, proje finansmancıların ücretleri yıllık 130 bin ve 200 bin TL arasında değişiyor. Dolar/TL kurunu 3 olarak alırsak bu yılda 40 bin ila 70 bin dolar arasında bir gelir demek. ABD’nin yıllık enflasyonu yüzde 1,5 seviyelerini dikkate almayıp bizdeki yıllık enflasyon yüzde 8’i dikkate alırsak, aradaki farkı İK’cı finansçıya nasıl anlatacak veya tersi soracak diye yeni bir tartışma başlatmamız muhtemel. Satınalma Gücü Paritesi kuramına, iki ülkenin enflasyonu dâhilinde oluşan kurlara göre, eğer yıllık gelirlerde enflasyon oranı yüzde 8 kadar değil de üst banda göre yüzde 30, alt banda göre yüzde 60, medyana göre yüzde 45 fark varsa, olasılık teorisinde,

a) ABD’de finans yöneticisine ülkemizden daha çok önem veya para verilmektedir,

b) TL dolar karşısında aşırı değersizdir,

c) Finans bu ülkede hala aynı önem derecesine sahip değildir

d) Satın alma gücü paritesi kuramı yanlıştır.

Son ihtimal maaşını ABD standartlarına eşitlemek isteyen finans yöneticileri kuru 2 TL’ye indirmek için çalışmalılar. Nitekim üniversitede bankacılık ve finans bölümlerinde okuyan öğrencilerin çoğunluğunun bankacı, sigortacı veya finansçı olmak istememesi de bu yüzden olabilir. Kurumsal hayata bakıldığında ise şirketlerde ve hatta finansal hizmet kurumlarında soft skill kişisel gelişim eğitimleri, mesleki eğitimlerin önünde geliyor. Zaman yönetimi eğitimlerine ayrılan bütçeler ‘Merkez Bankası Bilançosu ve Para Politikası’ dersine ayrılan süre ve bütçelerden çok daha fazla. Tamam, ‘Time is money’ ama sonra zaman yönetiminde kazanılan beceriler, Amerikan Merkez Bankası FED’in faiz arttırma dönemini veya tutanaklarının açıklanacağı saati tutturmaya yarasa da salt yeterli olmuyor. Z/Yen’in global finans merkezleri endeksinde İstanbul 12 sıra gerileyerek 57. oldu haberi ile gökyüzünde bir yıldız daha kaydı diyerek kaydı bu yazımızı kapatalım. Umarız, bu yazımızla evrene verdiğimiz mesaj finans dünyasına pozitif olarak döner, bir sonraki yazımızda olumlamalarımız artar.

Finans evreni geniş, büyümeye devam ediyor. Piyasalar derinleştikçe, teknoloji geliştikçe, bireylerin ve şirketlerin

ihtiyaçları arttıkça paraya, finansmana ihtiyaç daha çok artıyor.

Kaynak:

https://www.pwc.com.tr/tr/publications/hrs-publications/pdf/baslangic-ucretleri-ve-yan-haklar-arastirmasi.pdf 

http://www.michaelpage.com.tr/productsApp_tr/salarysurvey/1_finans.pdf