Avrupa Hazanlar Birliği (ECA)´nin Prag´da gerçekleşen 11. buluşmasında Piyanist ve Besteci David Ezra Okonşar da bir konser verdi. Okonşar, kongrede yaşananları ve Prag izlenimlerini Şalom okurları ile paylaştı.
Müzik sadece kulaklardan giren ses dalgaları olmaktan çok öte, gördüğünüz mekânlar, buralarda soluduğunuz hava ve duyduğunuz kokular, sesler ve gürültüler ile birlikte bir bütündür. Avrupa'nın en yoğun Yahudi yerleşimlerinden birini barındıran Prag kentinde, 17 - 21 Kasım tarihlerinde, 11. ECA (European Contors Association - Avrupa Hazanlar Birliği) Kongresi kapsamında, dünyanın pek çok yerinden gelmiş, hepsi birbirinden yetenekli ve birikimli hazanlar, sanatsal ve dinsel mimarinin en muhteşem örneklerinden olan, başta İspanyol Sinagogu olmak üzere çeşitli kutsal mekânlarda bizleri manevi açıdan zenginleştirdiler.
Avrupa Hazanlar Birliği
Avrupa Hazanlar Birliği, hazanlar, dua yöneticileri ve hazanut ile ilgili tüm müzikseverlerin, muhteşem güzellikler barındıran, eşsiz Yahudi dua ezgilerinin, gelecek kuşaklarda da sinagog dualarını zenginleştirmeye devam edeceğini teminat altına almak amacıyla, öğrenim, tanıtım ve uygulamalar çerçevesinde bir araya geldiği bir topluluk. ECA'nın amaçları arasında: Yahudi camiasını, çocuklar ve gençler dahil olmak üzere, sinagog dua ezgilerinin güzellikleri ve ruhani gücü hakkında bilgilendirmek ve eğitmek; hahamlarımızı ve genel olarak sinagog görevlilerinin hazanın olumlu katkılarını desteklemesini sağlamak; aktif hazanların standartlarını ve sanat becerilerini yükseltmek ve Yahudi dinsel müziğinin, ana akademik ve laik camialarda tanınmasını ve hak ettiği yeri almasını sağlamak bulunuyor. Bu amaçlara yönelik olarak ECA, hahamlar, sinagog yetkilileri ve sorumluları ile diyalog kurmayı; yayınlar, İnternet ve diğer yollarla bilgi ve kaynak paylaşmayı; dersler, seminerler, atölyeler, kongreler düzenlemeyi hedefler. Ayrıca burs ve destek yaratarak, hazan öğrencilerinin Tel Aviv Cantorial Institute'da eğitim görmelerini sağlar, konserler ve kayıt etkinlikleri yapar.
Avrupa Hazanlar Birliği, bağımsız bir kuruluştur. Düzenlediği Hazanlar Kongresi Ortodoks gelenekte sürdürülmekte ve bu etkinlikler, sinagog müziği, hazanlık görevi ve sanatı ile ilgilenen herkese açıktır.
Prag yolculuğu
Tarih yüklü, büyük Yahudi bilginlerine ev sahipliği yapmış, güzelliklerle dolu bu şehirde, kaşer olan Mio Caruso Otelinde 17 Kasım gecesi buluştuk. Prag Cemaati liderlerinden Rav Michael Dushinsky en sıcak ve samimi biçimde bizi karşıladı.
Prag'ın en önemli sinagoglarına birkaç dakikalık yürüme mesafesinde olan bu otel aynı zamanda pek çok kaşer restoranla çevrili.
Akşam yemeğini takiben, tarihi zenginliklerle dolu, görkemli kehila Prag Cemaati Binasının ana salonunda formel olmayan bir dinleti düzenlendi. Katılımcı pek çok hazan solo ya da Tel Aviv Konservatuvarı eğitmeni, sinagog müziği aranjörü Raymond Goldstein'ın piyanosu eşliğinde şarkılar söylediler. Almanya, ABD, Kanada, Macaristan ve Birleşik Krallıktan gelen, yaşları 17 ile 80 arasında değişen, pek çok değerli hazandan enfes çeşitlilikte parçalar dinledik. Bu dinletide ‘Rabbi Elimelech’ adlı rapsodimle sahne aldım.
Cuma sabahı tefila’yı cemaat binası bünyesindeki sinagogda yaptıktan sonra birinci çalışma seansında büyük Kantor Naftali Herstik, Nusah ve Tefila'daki önemi hakkında bir sunum gerçekleştirdi. Ardından ise büyük Kantor Leib Glantz'ın tarzı ve getirdiği yorumlar üzerine, örnekler dinleterek bir konferans verdi. Bunu takiben, uluslararası kariyere sahip İngiliz Hazan Paul Heller, Alman Yahudi’si sinagog müziği bestecisi Louis Lewandowski (1821 - 1894) hakkında görsel ve müzikal bir sunum verdi. Lewandowski, besteleriyle sinagog litürjisine büyük katkılar yapmış en önemli eserlerini Berlin Neue Sinagogu’nun müzik direktörü olduğu sıralarda verdi. Melodileri, günümüzde, dünyanın pek çok yerinde, sinagog servislerinin önemli bir parçası. Bu sunumda, Tel Aviv Cantorial Institute (TACI) Korosu, canlı olarak Lewandowski'den örnekler seslendirdi.
Öğleden sonra, Prag Yahudi yerleşimlerini, Rav Michael Dushinsky rehberliğinde gezdik. Haham Dushinski, Bar-İlan Üniversitesinden İbrani dili ve Talmud doktoru. İsrail doğumlu olup Prag'da uzun yıllardır yaşayan Dushinsky, ‘Dushi’ adıyla, Çek Cumhuriyeti başkentinin Yahudi camiasında kilit isimlerden. Bible cantillation ve hazanut üzerine dersler ve konferanslar veren Dushi, katılımcılara, ‘Yahudi Prag’ını eşsiz biçimde anlattı.
Gezimiz bizleri tüm Avrupa'da ve hatta dünyada benzersiz olan tarihi sinagoglara ve müzelere götürdü. Bunlar arasında Şoa sırasında katledilen 78 bin Praglı Yahudi’nin isimlerinin yazılı olduğu Pinkas Sinagogu da vardı.
Bu mekanda, hazanlardan oluşan grubumuz, Rav Dushinsky yönetiminde, spontane olarak ‘Moşiah ben David’ ilahisi seslendirdi. Maharal adıyla bilinen büyük Yahudi bilgini, gizemcisi, Judah Loew ben Bezalel (1512/1526-1609)'in sinagogunu ve müzeye dönüştürülmüş bir diğer sinagogda sergilenen eşyalarını gördük.
Konser sonrası İspanyol Sinagogu
Unutulmaz Şabat
Minha, Kabalat Şabat ve Maariv, Altneuschul adıyla bilinen ve cemaat binasının yanı başındaki sinagogda yapıldı. Onlarca hazanın katıldığı bir Kiduş ve Şabat yemeğinin ne derece renkli, müzikli ve neşeli olabileceğini herkes tahmin edebilir. Cebelitarık Başhahamı Rav Roni Hassid bu unutulmaz Şabat yemeğine misafir oldu ve konuşmasıyla renklendirdi.
Şabat Şahrit, Keriyat ha Tora ve Mussaf'ı, muhteşem İspanyol Sinagogunda gerçekleşti. Büyük Hazan Naftali Herstik ve yönetimindeki TACI korosu, bu olağanüstü mekânın büyüsüyle birleşerek, unutulmayacak bir Şabat servisi oluşturdular.
Gala konseri ise İspanyol Sinagogunda başladı. Konserde, bizlerde eşsiz sanatsal ve duygusal deneyimler yaratan Naftali Herstik yönetiminde ve Raymon Goldstein eşliğindeki TACI korosu, koro elemanlarından solo ezgiler ve kongreye katılan hazanların solo parçalarının ardından, kendi bestelerim olan İbrani Rapsodilerinden ikisiyle piyanoda sahne aldım.
Pinkas Sarayı
Kal Nidre ve Hanuka Rapsodisini seslendirdiğim bu küçük piyano dinletisi, geleneksel ezgilere getirdiğim modern armoniler, mekanın büyülü atmosferi ve yüksek düzeydeki hazanut örneklerinin arasında büyük beğeni topladı.
Prag'ın ünlü İspanyol Sinagogundaki bu konsere, İsrail ve ABD Büyükelçiliği yetkilileri, Cebelitarık Başhahamı, cemaat hahamları, Prag İslam Cemaati başkanı, belediye yetkililerinin yanı sıra Prag halkı ve hatta kenti gezmekte olan turistler de büyük ilgi gösterdi. Pazar günü sabahı, Şahrit'in ardından, gene Kehila'da (Prag Yahudi Cemaati binası) gerçekleşen çalışma seansımızda ‘Bestelerim ve Bunları Etkiyen Yahudi Müziği’ başlıklı bir sunum gerçekleştirdim. Piyano kullanarak, İngilizce yaptığım bu sunumda Yahudi (Aşkenaz) müziğinin benim için en çarpıcı özelliklerini, bunların kendi müziğime olan etkilerini genel olarak ve özel olarak İbrani Rapsodileri adlı çalışmamda bu geleneksel ezgileri neden ve nasıl işlediğimi, örnekler seslendirerek açıkladım.
Günün diğer konusu ise, Raymond Goldstein'ın hazanut müzikal aranjmanları, yöntemleri, dünyadaki örnekleri üzerine yaptığı uzun ve zengin bir müzikli sunum oldu.
Kongrenin Başkanı Alex Klein tarafından yapılan ve yönetilen kapanış konuşmaları ve gelecek temennilerinin ardından günün tefila’larını tamamlayıp ayrıldık.
Yaşanan her türlü olayın bir sanatçıyı etkilediği ve eserlerinde kendini bir biçimde gösterdiği bilinen bir gerçektir. Bir klasik batı müziği sanatçısı olarak, bu 11. Avrupalı Hazanlar Kongresine davet edilmek benim için yepyeni ve son derece etkileyici bir deneyim oldu. Hazanut ile sadece dinleyici düzeyinde olan ilişkim, bu buluşma sayesinde derinlik kazandı, edindiğim bilgiler ve özellikle duyduğum derin sanatsal etkiler, eminim ki, pek uzak olmayan bir gelecekte yeni eserler ile kendini gösterecektir.
