İsrail Filarmoni Orkestrası, 2016 yılının son günlerinde, 20-31Aralık tarihleri arasında, kuruluşunu kutlama amacıyla dokuz görkemli konserle müzikseverlere unutulmaz geceler yaşattı. Festivalin ilk konseri, 1936 senesinde dünyaca tanınmış Maestro Arturo Toscanini yönetimindeki dinletide çalınan parçalardan oluşuyordu. Konser, o tarihi geceyi yeniden yaşatmak için, aynı programı Şef Ricardo Muti yönetiminde seyircilerle tekrar paylaştı.
İsrail Filarmoni Orkestrası’nın temeli, İkinci Dünya Savaşı’nın süre geldiği yıllarda Avrupa’da zor durumda kalan müzisyenleri toplayarak yeni bir orkestra yaratan Viyanalı müzisyen, keman ustası Bronislaw Huberman tarafından atılmıştı. Orkestrayı kurduğu 70 kişiyle yola çıktığında Huberman, hem bu yetenekli insanları bir çatı altında birleştirmiş hem de onları Holokost faciasından kurtarmıştı.
26 Aralık 1936 akşamı gerçekleşen ilk açılış konserini Palestine Orchestra olarak veren topluluk, bu tarihten 12 yıl sonra, 1948 yılında İsrail Devleti’nin kurulmasıyla İsrael Philharmony Orchestra veya kısaca IPO ismini aldı. Orkestra İsrail’in kuruluş töreninde Hatikva marşını seslendirmişti.
Bugün, dünyanın en saygın ve tanınmış orkestralarından biri olarak isim yapan IPO, kuruluşunun 80. yılını, on gün süren özel konserlerle, yıllardır orkestraya ev sahipliği yapan ve son yıllarda restore edilen Mann Auditorium binasında gerçekleştirdi. Eski ismiyle Eichaln Hatarbut binası, ismini orkestra kurucusu Bronislaw Huberman’dan alan Huberman Sokağı, 1 numarada yer alıyor.
25 Aralık Pazar gecesi filarmoninin aynı zamanda sezon açılış gecesi yani gala gecesiydi. Seyirciler arasında oturduğum yerden bu geceyi heyecanla izlememek mümkün değildi zira gala gecesi hem Hanuka Bayramının ikinci gecesine hem de Noel’e rast gelmişti. Konser öncesi, sahnede yer alan hanukiyanın ikinci mumu, Maestro Zubin Mehta eşliğinde, duası okunarak yakıldı. Türkiye’nin Tel Aviv Büyükelçisi Kemal Öke ve eşi, Prof. İlber Ortaylı ve Türkiye’den bu festivali dinlemeye gelen bir grup müziksever, dinleyiciler arasındaydı.
Çok özel konserler
26 Aralık konseri ise müziğin doruk yaptığı geceydi. Beethoven’in eserlerine adanmış bu gecede Maestro Zubin Mehta yönetimindeki IPO, Keman Virtüözü Pinhas Zuckerman, Piyanist Murray Perahia, Piyanist Yefim Bronfman ve Viyolonselist Amenda Forsyth’le birlikte sahne aldılar. Konser öncesi yine sahnede hanukiyanın üçüncü mumu Devlet Başkanı Reuven Rivlin tarafından yakıldı, hemen sonrasında da Hanuka şarkısı ‘Ma Osu Yeshuati’, orkestra ve seyircilerle birlikte seslendirildi. Rivlin aynı gün, 2018’de emekli olma kararı alan efsane Şef Zubin Mehta’ya, orkestraya verdiği zaman ve emek, ülkeye adadığı yıllar için teşekkür etti. Rivlin,“Maestro, sen artık bu ülkenin tarihinin ve yaşamının bir parçasısın; uzun bir tatile de çıksan, emekli de olsan, yıllar geçse dahi bu böyle kalacak” dedi.
İsrail Filarmoni’nin 80 senesinin tarihine bakmak istersek; orkestra, 1936’da ünlü Şef Toscanini’yle başlayan tarihinden itibaren 1947’de Leonard Bernstein yönetiminde Scopus Tepesinde Mahler’i çalmış, sayısız ünlü müzisyene eşlik etmiş, Massada, Mısır, Berlin, Varşova dâhil olmak üzere, Çin, Japonya, Rusya gibi dünyanın çeşitli ülkelerinde konserler verdi. Orkestra, 1961 yılında henüz 25 yaşında olan genç Hintli müzik yönetmeni Zubin Mehta ile tanışır. 1968’ten bugüne kadar hiç ayrılmazlar. Mehta 1981’de, ‘Yaşam Boyu Orkestra Şefi’ unvanına layık görülür. Maestro, yaşayan en büyük orkestra şeflerinden biri kabul edilir. Bu yıl, kader birliği yaptığı orkestra ile birlikte aynı yaşta olan ünlü şef de 80. yaş gününü kutluyor.
1936 Bombay doğumlu Zubin Mehta, ilk müzik eğitimini Bombay Senfoni’nin kurucusu olan babasından aldı. Daha sonra Viyana’ya giderek Hans Swarowsky ile çalıştı ve şeflik alanında kısa sürede büyük başarılara imza attı. Mehta, daha 25 yaşına gelmeden Viyana ve Berlin Filarmoni Orkestralarını ve daha sonra ömür boyu şefliğine getirildiği İsrail Filarmoni Orkestrası’nı yönetti. Sanatçı, Floransa ve Tel Aviv kentleri ‘Onur Vatandaşlığı’, Birleşmiş Milletler ‘Ömür Boyu Barış ve Tolerans Ödülü’, Viyana Filarmoni, Münih Filarmoni, Los Angeles Filarmoni, Teatro del Maggio Musicale Fiorentina Orkestralarının ve Bavyera Devlet Operası ve Orkestrasının Onur Şefliği ile New York Kennedy Center tarafından verilen pek çok onur ödülünün sahibidir.
2016’da, 80. yıl kutlamaları şerefine orkestranın birçok ünlüyle gerçekleştirdiği konserlerinden özel bir CD hazırlandı ve satışa sunuldu: ‘The Israel Philharmonic Orchestra 80th Anniversary’ adlı 13 CD’den oluşan albüm, 1957-2006 yılları arasında canlı kaydedilen arşiv eserleri içeriyor.
Maestro, 80. yıl kutlamaları için tanıtımda festivalle ilgili şunları söyledi: “80 yıl boyunca bu sahneden kimler kimler geçti, çok uzun bir liste; bu orkestrayla Yasha Heifetz, Isaac Stern, Yehudi Menuhin, Sir Artur Rubinstein, Daniel Barenboim, İzhak Perlman gibi sanat dünyasının eşsiz müzisyenleriyle çaldık, onları ağırladık ve yeni bir neslin daha büyümesine tanıklık ettik. Müzisyen ve şefler, yıllardır süren bir müzik- kültür bağıyla bu yolda hep bizimleydiler. Ne tarih yaşandı! Hepimiz için kutlanmaya layık bir tarih. Ne mutlu bizlere ki, bu günlere geldik ve bu günleri görebildik, şükür duasında denildiği gibi: She Yechiyanu…”
