2. Dünya Savaşı’nın en karanlık günlerinde, Saraçoğlu Hükümeti’nin çıkardığı azınlıkları hedef alan, Varlık Vergisi bundan 74 yıl önce yüzlerce kişiyi çalışma kamplarına göndermişti.
5 Ağustos 1942’de kanunlaşan yasa gereği 27 Ocak ile 3 Temmuz 1943 arasında, tümü gayrimüslimlerden oluşan toplam 1229 kişi çalışmak üzere Erzurum Aşkale'ye zorunlu çalışma kampına gönderilmişti.
Söz konusu kişiler, devletin re’sen tahakkuk ettirdiği yüksek miktardaki servet vergisini ödeyemeyen azınlık Türk vatandaşlarıydılar.
Başbakan Saracoğlu, 5 Ağustos 1942'de okuduğu hükümet programında "Biz Türk’üz, Türkçüyüz ve daima Türkçü kalacağız. Bizim için Türkçülük bir kan meselesi olduğu kadar ve laakal o kadar bir vicdan ve kültür meselesidir. (...) Biz ne sarayın, ne sermayenin, ne de sınıfların saltanatını istiyoruz. İstediğimiz sadece Türk milletinin hakimiyetidir." diyerek yeni hükümetin sosyal politikasını açıklamıştı.
Buna ek olarak 1942 yazı boyunca İstanbul gazetelerinde hırsızlık, karaborsacılık, vurgunculuk ve haksız kazanç ilgili haber ve yazılar ön plana çıkarılmış, hemen her gün ve her gazetede "karaborsacı Yahudi" tiplemesini içeren karikatürler dikkat çekiyordu.
12 Eylül 1942'de İstanbul defterdarlığı görevine atanan Faik Ökte'nin anılarında anlattığına göre, Maliye Bakanlığı savaş dolayısıyla fevkalade kazanç elde ettiği iddia edilen kimselerin cetvelinin yapılarak Müslümanların M, Gayrimüslimlerin G, dönmelerin D harfiyle işaretlenmesini talep etti.
11 Kasım'da Varlık Vergisi kanunu TBMM'de hiç tartışılmadan kabul edildi. Kanun her il ve ilçe merkezinde kimin ne kadar vergi ödeyeceğini belirleyecek servet tespit komisyonları kurulmasını, komisyon kararlarının nihai ve kati olmasını, vergi ödeme süresinin 15 gün olmasını, 15 gün içinde tahakkuk eden vergiyi ödemeyenlerin mallarının haczedilerek icra yoluyla satılmasını, buna rağmen borcunu 1 ay içerisinde ödemeyen mükelleflerin bedeni kabiliyetlerine göre genel hizmetler ve belediye hizmetlerinde çalıştırılmasını öngörüyordu.
İstanbul'da kurulan üç komisyon tahakkuk eden vergi listelerini 18 Aralık 1942'de açıkladı. Tahakkuk eden vergilerin %87'si gayrimüslim, %7'si Müslüman mükelleflere yüklenmişti. Geri kalan %6 değişik kalemlerde olup, bunların da çoğu gayrimüslim azınlıklar ve ecnebilerdi.
Aralık 1942 ve Ocak 1943'te İstanbul'da gayrimüslimlere ait binlerce taşınmaz mülk el değiştirdi. El değiştiren mülkler arasında İstiklal Caddesi'ndeki yapıların büyük bir kısmı bulunuyordu. Satılan mülklerin %67 kadarı Müslüman Türkler, %30 kadarı resmi kurum ve kuruluşlar tarafından alındı. 21 Ocak 1943'ten itibaren İstanbul'da binlerce gayrimüslime ait ev ve işyerleri haczedilerek haraç mezat satıldı.
Ancak, 9-13 Eylül 1943 tarihlerinde New York Times gazetesinde Cyrus Sulzberger imzasıyla Türkiye'deki Varlık Vergisi uygulamasını eleştiren bir dizi yazı çıktı. Bu yazılardan hemen sonra 17 Eylül'de toplanan TBMM, henüz tahsil edilmemiş olan Varlık Vergisi borçlarının silinmesine karar verdi. 1943’te Aralık ayının ilk günlerinde Aşkale ve Sivrihisar sürgünleri yaklaşık on aylık esaretten sonra evlerine gönderildi.
Önce 17 Eylül 1943 tarih ve 4501 sayılı ile çıkarılan bir yasa ile bir kısım mükellefin vergi borçları silindi.
15 Mart 1944 tarih ve 4530 sayılı "Varlık Vergisi Bakayasının Terkinine Dair Kanun" adlı düzenleme de varlık vergisini tamamen kaldırdı.
Tarihçiler, verginin kaldırılması ile ilgili olarak, 1943 ve 1944’te 2. Dünya Savaşının Nazi Almanya’sının aleyhine seyrinin değişmesine dikkat çekerler.
(9) http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/5255.pdf Madde 12 - ...Talik tarihinden itibaren bir ay zarfında borçlarını ödeyemeyen mükellefler borçlarını tamamen ödeyinceye kadar memleketin herhangi bir yerinde bedeni kabiliyetlerine göre askerî mahiyeti haiz olmayan umumî hizmetlerde veya belediye hizmetlerinde çalıştırılırlar.
Kaynak: https://tr.wikipedia.org/wiki/Varlık_Vergisi
