Tsiganlar tabu olan boğalarla savaştıkları için mi memleketlerinden kovuldular?
Dr. Musa Albukrek
Tsiganların Hint kökenli oldukları bugün herkes tarafından kabul edilmekte ve bu ülkeden zamanında kovuldukları da bilinmekte.
Kovulma sebebi tam olarak belli olmamakta, en düşük kast’a ait oldukları ve Hintlilerce kirli mesleklerde çalıştıkları ileri sürülmekte. Esas sebep: Atalarının tabu sayılan kutsal boğa ile boy ölçüşmeleri olabilir.
Hindistan’da boğa ilah olarak kabul edilmekte, bu hayvanın yaralanması, öldürülmesi ciddi suç sayılmakta. Belli bir kesimin boğalarla savaştığını gören Hint rahipleri bu ahalinin yurtlarından kovulmasına karar vermiş olabilirler. Başlangıçta suçluluk duygusu ile, bu güreşi gittikleri yerlerde uygulamamışlardır. Ta ki güneşi ve boğası bol bir beldeye erişinceye kadar. (Yine de ilk etapta vejetaryen beslenmeyi terk ettikleri tahmin edilebilir.)
Bu sürgünün ilk durağı Mısır olmuştur. Bundan dolayı kendilerine Ejipto – Gypsi veya Türkçe Kıpti denildi. Gypsi kelimesi Mısır’da ikametlerini anımsattığı için doğru bir terim sayılabilir. Kıpti yakıştırması ise yanlış bir ifadedir. Zira Kıpti: Kopt kelimesinin Türkçesi olup Firavun soyundan gelen ve bugün Katolik dinine bağlı olan Mısırlılardır. Sürgünlerin Mısır’da işleri çamurdan tuğla üretmekti.
Bir müddet sonra Anado-lu’ya, oradan da Trakya’ya yöneldiler. Burada kadınları maşa, ızgara satıcısı; erkekleri ise nalbant, kalaycı, Trakya’dakiler ise gırnatacı (klarinetçi) ve darbukacı oldular. (Tsigan müziğinin vazgeçilmez darbukası esasen bir Hint müzik aletidir.)
Üçüncü durak ise Romanya idi. Burada bunlara Romanişel dendi. (Bugün Türkiye’de Roman olarak nitelendirildikleri gibi) Burada usta kemancı olarak kendilerini gösterdiler. Çigan müziği burada doğdu.
Dördüncü durak Orta Avrupa olup orada da Yahudi müziği ile kaynaşıp Klezmer’i yarattılar. Yahudi düğünlerine Hıristiyan çalgıcıların yollanmaması, bunun yerine Çigan çalgıcıların varlığı ile Yahudi-Tsigan ezgilerinin karışımı olan Klezmer oluştu.
Beşinci durak Fransa oldu. Orada da gezici bohem cambazhanelerde boy gösterdiler. (Sokak sirkleri) Basit karavanlarla yer yer dolaşıp iptidai şekilde gerilen ip üzerine elde şemsiye ile dolaşan genç kız ve iri bir küre üzerinde dengede durmaya çalışan çocuk gibi gösterilerde bulundular.
Son durak ise İspanya idi. (Kristof Kolomb henüz Amerika’yı keşfetmediği için daha ileri gidemediler.) Burada Jitan ismini aldılar. Arap ezgileri ile Flamenko’nun oluşuna katkıda bulundular. Cesur erkekler ise muhtemelen dedelerinin ritüeli olan boğa güreşini tekrar gündeme getirdiler.
Bugün boğa güreşçilerinin ekserisi ve en ünlüleri Jitan’dır.
Giydikleri güreşçi giysisi, Hint Tanrılarının giydiği pullu, yaldızlı kıyafetleri anımsatır. Ellerindeki pelerin her ne kadar sinemalarda kırmızı olarak gösteriliyorsa da asıl renk pembedir. (Hint pembesi). Fransız ressamı Degas, tablolarında boğa güreşçisini kırmızı serpuş (Bohem başlığı) ile betimler.
Bugün dövüşten evvel Jitan matadorun huşu ile istavroz çıkarıp bu güreşe dini bir anlam kazandırması aslında geçmişteki kendi inançlarına atıf olarak değerlendirilebilir.
Bu dövüşte matador ölürse aziz olacak, boğayı öldürürse ilah mertebesine yükselecektir.
Netice olarak, Atalarının kutsal boğa ile savaşması, Tsiganların Hindistan’dan kovulma sebebi olarak değerlendirilebilir kanımca...
Ayrıca bu varsayımdan yola çıkarak boğa güreşinin bilinmeyen orijini de kısmen açıklanabilir.
