24 Şubat 1942’de Karadeniz’in soğuk sularına batan ve 768 kişiye mezar olan Struma gemisi, çok uzun yıllar konuşulmayan ve bilinmeyen bir konu olarak kaldı.
Üç yıldır resmi törenlerle anılan Struma kurbanları hakkında kaynak çok az. Ancak Struma’yı kendine karakter alan kitapların sayısı artıyor. İşte bunlardan bazıları…
1 – Aşk Yolcusu / Bahar FEYZAN
Şalom yazarı Bahar Feyzan’ın tarihle kurgunun iç içe geçtiği romanı Aşk Yolcusu, 2014 yılında yayınlandı.
Berlin’de yaşayan Türk Doktor İzak Levi ile âşık olduğu Viktorya’nın Berlin’den Bükreş’e, oradan da Struma’ya ve İstanbul’a uzanan hikâyelerini anlatan Feyzan, dönemin siyasi tarihini de akıcı bir dille kaleme aldı. Savaş zamanlarındaki zorlu diplomasiyi aktaran kitap aynı dönemin kültürel öğelerine de yer veriyor.
2 – Serenad / Zülfü LİVANELİ
2011 yılında yayınlanan roman, 1939 -1942 yılları arasında Türkiye’de yaşamış Alman Profesör Maximilian Wagner’in hayat hikâyesi üzerinden Struma faciasını gündeme getiriyor. Zülfü Livaneli’nin güçlü kalemi ile hayat bulan bir aşk hikâyesi, Struma’da sona eren hayatlara da örnek teşkil ediyor. Roman, 484 sayfa.
3 – Struma / Halit KAKINÇ
Araştırmacı Akademisyen Halit Kakınç’ın 2012’de yayınlanan kitabı Struma’yı konu alan belgesel roman tarzındaki ilk eser. Kakınç’ın dokuz yıllık araştırmasının eseri olan Struma’nın önsözü İshak Alaton kaleme aldı.
4 – Struma - Karanlıkta Bir Ninni / Hakan AKDOĞAN
Hakan Akdoğan’ın romanı, Nazi zulmünden kaçarken Karadeniz’in karanlık sularına gömülen Yahudilerin dramını, 12 Eylül döneminde yaşananlarla iç içe geçirerek ‘insanlık onurunu’ hatırlatıyor okura.
5 – Struma - Bir Dramın İçyüzü / Prof. Dr. Çetin YETKİN
Prof. Yetkin, gazeteci Turhan Aytul’un Güneş gazetesinde çalıştığı dönemde, kendisine verdiği Struma olayı ile ilgili yaptığı araştırma notlarını derleyerek ilk kez Cumhuriyet gazetesinde 12-19 Aralık 1993’te ‘Struma Olayının İçyüzü’ başlığı altında yayınladı. Yetkin, Milliyet gazetesinde çalışırken Struma olayıyla ilgili gerçeklerin peşine düştü. İlk incelemeyi 1993’te yaptı. Prof. Yetkin ardından Tel Aviv Üniversitesinde çalışmalarını sürdürdü.
‘Struma, Bir Dramın İçyüzü’ adlı çalışmada yazar, İngiltere’nin Filistin politikası, Almanya ve İngiliz-Arap-Yahudi İlişkileri, olayların gelişiminin kronolojik sıralaması, David Stoilar’ın anlatımları, Sir Mac Michael’e suikast girişmleri ile Lord Moyne’un öldürülmesi olaylarını analitik ve kronolojik yöntemlerle titizlikle inceliyor.
6 – İstanbul’da Ölüm – Struma’nın Gizli Hikayesi / Douglas FRANTZ ve Catherine COLLİNS
2016 yılı basımı bu kitabı okurken aslolan insanlık mı, yoksa ülkelerin çıkarı mı diye düşünmekten kendinizi alamayacaksınız. Yabancı basından da övgüler alan kitabın Türkçe çevirisini Ruhiye Erulaş yaptı.
