Rengârenk Purim geliyor

PURİM: 5777-2017

Purim’de, Tanrı’nın İsrailoğulları’nı, doğal gibi görünen olayların arkasında gizlenen mucizelerle kurtarması ile birlikte, Yahudilerin de Sözlü Tora’yı istek ve sevgiyle kabul etmeleri kutlanır. Bu yıl Purim 12 Mart Pazar günü kutlanıyor.

Yahudi takvimindeki her gün, tarihte orijinal olarak olayların meydana geldiği o günde mevcut kişisel gelişim ve spiritüel yükseliş fırsatlarıyla birlikte gelir. Pesah beraberinde özgürlük elde etme fırsatını, Şavuot Tora ve Tanrısal Bilgelik imkânını, Sukot da mutluluk ve güven duygularını getirir. Purim de farklı değildir. Purim mitsva ve uygulamaları orijinal Purim zamanında yaşayanların deneyimledikleri gibi, bize de şükranlarımızı ifade etme, Tanrı’nın Eli’nin tarihteki yerini görebilme, arkadaşımızı sevme ve Yahudiler arasında birliği sağlama fırsatı getirir.

Purim Bayramı hem Yahudi takvimindeki en mutlu gündür, hem de diğer bayramlar Maşiah zamanında önemini kaybedecek olsa da, ebedi olarak kutlanmaya devam edilecek bir bayramdır.

Purim bu yıl 11 Mart Cumartesi akşamı başlıyor.

Şükran ifade etme - Dualara Al Anissim kısmının eklenmesi

Purim’de, Amida duası ve Birkat Amazon’a eklenen Al Anisim bölümü ile Tanrı’ya atalarımıza o günlerde bu dönemde gerçekleştirdiği gizli ve açık mucizeler için şükranlarımızı dile getiririz.  Şükran duygusu,  yapılan iyiliğin ve bu iyiliğin tüm detaylarının farkında olarak ve sesli şekilde ifade edilir. Başka bir zamanda ve yerde yaşanan mucizelerin farkında olarak, o günlerde, bu dönemde diyerek, Tanrı’nın bize kendi günlük hayatımızda gerçekleştirdiği açık ve kapalı mucizeler için de minnettarlığımızı dile getiririz.

Her bayramın içindeki Purim

Purim o kadar önemli ve anlamlı bir bayramdır ki, bilgelerimiz Purim’in aslında içinde birçok bayramı bir arada barındırdığını anlatır.

Purim, Pesah gibidir, her ikisinde de Yahudi halkı esaretten kurtulur.

Purim, Şavuot gibidir, Tora Purim’de tekrar kabul edilir.

Purim, Roş Aşana gibidir, kimlerin yaşayıp kimlerin yaşamayacağının kayıtlı olduğu sembolik kitaplar Purim zamanında da açıktı.

Purim, Yom Kipur gibidir, Purim nesli de o zaman günahlarının kefaretini öder.

Purim, Sukot gibidir, nasıl ki Sukot çöldeyken Tanrı’nın Onur Bulutları’nın bizi her an koruduğunu hatırlatırsa, Megila da Yahudi olmayan birçok kişinin Şehina’nın koruyucu kanatları altına girdiğini belirtir (Megillat Ester 8:17).

Purim ve Megila’nın ebediyeti

Hahamlarımız, Maşiah Döneminde her günün bir Şabat günü olacağını ifade eder. Şabat bütün bayramlardan kutsal olduğu için,  tüm bayramların önemini kaybedeceklerini, yalnızca Purim’in her zaman için geçerli olacağını belirtir. Bilgelerimiz, Peygamberler Kitabı- Neviim ve Yazıtlar Kitabı- Ketuvim’in de Maşiah geldiğinde geçersiz olacağını, ancak Megila Ester’in,Tora’nın beş kitabı ve Sözlü Tora gibi kalıcı olacağını öğretir. Yahudi takvimindeki bayramlar ve özel günler, Yahudi halkı ile kutsallık kazanır. Gelecekte her gün Şabat gibi olduğunda bayramların ışığı, ancak günün aydınlığında yakılan lamba kadar etkili olabilirler. Dünya zaten Kutsallığın Işığı ile doluyken, bayramların kutsallığı buna ne ekleyebilir ki? Purim’in ışığı ise diğer bayramlarınkinden farklıdır. Onun kaynağı, Kutsallığın direkt yukarıdan açığa çıkmasından, Tanrı’nın Varlığı’nın ve Gözetiminin karanlık dönemlerde bile ebediyen devam edeceğinin bilgisinden gelir, aşağıda İsrailoğulları’nın yaptıklarından değil. Bu Kutsallık, Maşiah zamanında da Işığını yaymaya devam edecektir. Pasukta söylendiği gibi; “Bu Purim günleri Yahudilerin içinden (hiç) fesh olmayacak, hatıraları da soylarından (hiçbir zaman) son bulmayacaktır.(A.e 9:28).

Megila’nın ebedi olmasına gelince, Peygamberlerin tüm sözleri, Tora öğretilerini desteklemek ve O’nun kurallarına ve mitsvalarına gerekli desteği sağlama amacını taşır. Maşiah geldiğinde, Peygamberlerin sözleri yerine gelecek ve İsrailoğulları Tora öğrenimini ve uygulamasını insanın günah işlemesinden ve Peygamberler tarafından azarlanmasından önceki saflık seviyesinde gerçekleştireceklerdir. Megila ise, bir dönemin sonuna değil, Amalek’in yok edilmesinin başlangıcına şahitlik eder.

Tora’nın yeniden kabul edilmesi

Rabbi Yaakov Hillel,Gemara’da,Tanrı’nın Sinay Dağı’nı kaldırıp İsrailoğulları’nın kafalarının üzerinde tutarak, Tora’yı kabul etmedikleri takdirde dağın onların üzerlerine kapanacağından bahsedildiğini belirtir. Der ki; “burada akıl karıştıran bir ikilem vardır. Bir tarafta Yahudilerin Tora’yı alırken, ağız birliği edip ‘Naase venişma-yapacağız ve dinleyeceğiz’ demeleri, diğer tarafta Tanrı’nın,  Sinay Dağı’nı onların başlarının üzerinde tutup Tora’yı kabul etmeleri için ikna etmesi. Bu akıl karıştırıcı durum, bin yıla yakın bir süre, Ester ile Mordehay zamanına kadar devam eder”.

Rabbi Hillel, Tanhuma Midraş’ında burada hiçbir ikilem olmadığının açıkça belirtildiğini vurgular. Yahudiler, Sinay Dağında Yazılı Tora’yı hevesle kabul edip yapacağız ve dinleyeceğiz demişlerdi. Onların kabul etmekte zorlandıkları ise, Sözlü Tora idi. Sözlü Tora’yı, Yahudiler ancak Mordehay ve Ester zamanında istekle ve gönüllü olarak kabul ederler. Rabbi Hillel, bunun ne kadar önemli olduğunun üzerinde durulması gerektiğini, çünkü Sözlü Tora olmadan Yazılı Tora’yı layığıyla uygulamanın mümkün olamayacağına dikkat çeker. Yazılı Tora'da açık olarak belirtilmeyen, sadece Sözlü Tora ile açıklanabilen ve tam olarak uygulanması gereken binlerce kural vardır. Dolayısıyla Yazılı ve Sözlü Tora, aynı bütünü teşkil eder. Yahudi halkı Yazılı ve Sözlü Tora’yı Sinay Dağından beri kabul edip uygulamaya başlar. Ama Mordehay ve Ester zamanında, Purim’den sonra,  Tanrı tarafından mucizevi bir şekilde yok olmaktan kurtarıldıktan sonra, minnet ve sevgi ile kabul ederler.

Ayırt edemeyecek kadar içmek

Purim’le ilgili olarak Talmud: “Arur Aman-Aman lanetlidir” ile “Baruh Mordehay -Mordehay mübarektir” sözlerini ayırt edemeyecek duruma gelene kadar şarap içilmelidir” der. Bu bölüm, Purim’de asıl amaç sarhoş olmakmış gibi algılanmamalı, aşırıya kaçarak günün önemine ve kutsiyetine gölge düşürülmemeli, günün asıl anlatmak istediğinden uzaklaşılmamalı, bunun arkasındaki mesaj üzerine düşünülmelidir. Şarap, bu dünyaya ait değildir, çünkü Tanrısallık içerir, şarap “Tanrı’yı ve insanı mutlu eder” (Hakimler 9:13).  Şarap üzümün görülmeyen,  içte gizlenen kısmından yapılır. Bu da bize şarabın gizli bir yerden geldiğini ve içindeki spiritüelliğin, görünen bu dünyanın bir parçası olmadığını ima eder. Şarap gibi güçlü ve içinde Tanrısallık barındıran şeyler uygun şekilde kullanıldığında kişinin spiritüel olarak yükselmesini, gözlerinin açılmasını, İlahi Bilgeliğe ulaşmasını sağlar. Ancak kişi sadece basitçe sırf canı istediği için içip içip sarhoş olursa bunlara ulaşamaz.

Purim’de şarap içmenin derin amacı, Adem’in günah işlemeden önceki spiritüel haline gelerek artık iyi ile kötü arasında aklımızın karışmayacağı seviyeye erişebilmektir.

Purim’de şarap içmenin başka bir sebebi de, aralarındaki farkın çok açık olduğu şeyleri ayrıştıramayacak durumda olsak bile, kurtuluşun geleceğini, umutlarımızın boşa çıkmayacağını, mutluluğumuzun sebepsiz olmadığını bilmemizdir, çünkü güvenimizin kaynağı sadece Tanrı’dır. Ayık ya da sarhoş, kötülükten korkmayız çünkü Tanrı her zaman yanımızdadır.

Purim mitsvalarının amacı

Purim’e ait dört özel mitsvanın her biri, Purim olaylarının meydana geldiği dönemle bağlantılıdır ve Tanrı’nın her daim yanımızda olduğunun sevincinin hissedilmesi, toplumun birliğinin ve insanlar arasındaki sevginin ve yardımlaşmanın devam etmesi amacıyla uygulamaya konulur. “Mordehay da, Yahudilere, 14 ve 15 Adar tarihlerini ziyafet ve sevinç, herkesin birbirine öğünler gönderme ve yoksullara armağanlar (verme) günleri yapmaları talimatını verdi”. (A.e 9:22)

Purim zamanı Yahudilerin fiziksel varlığı tehdit altında olduğu için kurtuluş da fiziksel davranışlarla kutlanır.  

Matanot Laevyonim - İhtiyaçlı kişilere hediye

Purim’de en az iki ihtiyaç sahibine yiyecek/içecek/giyecek veya para olarak hediye gönderilir. Bu mitsva, Purim Bayramı’nda herkesin eşit şekilde neşelenmeye hakkı olduğunu vurgular. Ayrıca bize, başkalarına karşı olan sorumluluklarımızı hatırlatır ve aramızda birliği sağlar.

Mişloah Manot - Öğün yollamak

Purim’de bir arkadaşımıza, pişirme/uğraşma gerektirmeyecek, yemeye hazır, en az iki çeşit yiyecek yollanır.

Gözlem Yayınları- Purim-Megilat Ester kitabında, Matanot Laevyonim ve Mişloah Manot’un sadece birer hediye olmadığı, çok daha derin anlamlar içerdiği anlatılır. Bu iki mitsva da, halkın birbirine duyduğu sevgiyi, birlik ve beraberliği simgeler. Burada, Aman’ın, Kral Ahaşveroş’a Yahudi halkını kötülerken, onlar hakkında söylediği: ”İmparatorluğunuzun tüm eyaletlerinde, halklar arasına dağılmış, bölünmüş bir halk var ”(A.e 3:8) sözlerini yalanlarcasına, akranlar arasındaki sevgi ve bütünlük göze çarpar. Bu bütünlük, her zaman Yahudiler için hayati önem taşır. Halkın bütünlüğü, özellikle Purim Bayramı’nda daha çok vurgulanır. Çünkü Yahudileri yok olmaktan kurtaran, Ester ve Mordehay sayesinde Yahudi Halkı’nın kalplerinin sevgi ve bütünlük hisleriyle dolması ve tek bir amaç uğruna, tek bir kalp gibi hareket etmeleriydi.

Seudat Purim - Mişte - Purim ziyafeti

Seudat Purim, Adar ayının 14. günü başlayıp, 15 Adar’a kadar uzanabilen Tanrı’nın korumasının her zaman yanımızda olduğunun idraki ile neşelendiğimiz, keyiflendiğimiz,  şarap içtiğimiz bir ziyafet ve kutlamadır. Megila’nın genelinde Purim mucizesi ziyafetler ve davetler arasında gerçekleştiği için, hahamlar bu günde törensel bir ziyafet yapılmasını öngörmüşlerdir.

 Seudat Purim’den önce Tora öğrenme geleneği vardır. Bu geleneğin çıkış yeri ise Megila’daki şu bölümdür: “Yahudiler için aydınlık, sevinç, neşe ve şeref vardı”(A.e 8:16). Tora bilgelerine göre ‘aydınlık’ Tora’yı simgeler.  14 Adar’da Pesah ile ilgili kuralları öğrenmeye başlama mitsvası vardır.

Yemek sırasında kişi bu yemeği bir mitsva bilinci ile yediğinin farkında olmalı, bunu Purim mucizeleri ile bağlamalı, Tanrı’ya şükranlarını ifade etmelidir.