Özgüveni yüksek çocuk nasıl yetiştirilir?

Her türlü davranış ve ilişkide olunması gerektiği gibi çocuklarınızla ilişkilerinizde de tutarlı ve kararlı olmak büyük rol oynar. Bunların yanı sıra bilinçli anne baba olmak da her anlamda daha farkında olarak davranmanıza destek olacaktır. Anne babanın bilinçli olması davranışlarının ve aslında gerçekten olan bitenin farkında olmaları da gerekli yerlerde sınır koymakla, gerektiğinde alan tanıyabilmek arasındaki dengeyi daha sağlam ve kolay oluşturabileceğiniz anlamına gelir. Bir önemli nokta ise doğru geri bildirim verebilmek ve duygularımızı (hem olumlu hem olumsuz) yaşayarak dile getirebilmektir. Şimdi isterseniz gelin birlikte bu başlıkları tek tek inceleyelim.

Tutarlı ve kararlı anne baba olmak

Tutarlı olmak evet ve hayır dengesini doğru koyabilmektir. Eğer bugün dersini bitirmemiş olan çocuğunuza oyun oynaması için izin vermiyorsanız bu demektir ki ödevler bitmediği sürece oyun oynayamaz ve bu sadece bugün için değil her zaman için aynı şekilde geçerli bir kural olmalıdır. Çünkü bilinmeyen her şey endişe yaratır ve çocuk her şeyden önce bilmek ister; sınırlarının ne olduğunu, kuralların nasıl işlediğini… Eğer bilirse o zaman kendini hazırlayabilir, eğer düzen ve tutarlılık varsa o zaman beklentilerini ona göre şekillendirebilir. Ancak evdeki disiplin anlayışında tutarsızlık olduğu zaman çocuğun da dengesi bozulur. Sürekli sınırları zorlamak ve her zaman kendi istediğini kendi uygun gördüğü zamanda yapmak için savaş vermeye başlar. Bu yüzdendir ki anne ve babanın da birbiriyle uyumlu olması ve aynı kurallar çerçevesinde davranması önemli ve gereklidir.

Gelin biraz da kararlı olmaktan bahsedelim: çocuklar kural ve sınıra ihtiyaç duydukları gibi aslında belli büyüme evrelerinde anne babanın sağlamlığını sorgulamak için bilerek olmasa da bazı hatta bazen tüm kural ve sınırlara başkaldırırlar. Anne baba öncelikle çocuğun yaşına ve duruma uygun kurallar koymalı ve daha sonra bu kuralların arkasında tüm güçlüklere rağmen durmaya gayret göstermelidirler. Çocuk kuralları her bozmaya çalıştığında hangi yaşta olursa olsun aslında annesinin ve babasının sınırlarını test etmektedir. Bu yüzdendir ki aslında güçlü ve sağlam durarak onlara kötülük değil iyi örnek olacaksınızdır. Tabi ki her ortamda veya her zaman dilimde yüzde yüz bir şekilde aynı davranamıyoruz ancak yüzde seksenlik bir stabilite çocuğunuzun dengeli büyümesinde gerekli rolünü sağlayacaktır.

Bilinçli anne baba olmak

Bilinçli anne - baba çocuğu için sürekli en iyisini isteyen ve yapabilen değil çocuğu için ne yaptığını nasıl yaptığını ve neden yaptığının farkında olan anne babadır. Araştırmak, okumak, öğrenmek, danışmak, her zaman çocuğunuz için en iyisini biliyorsunuz anlamına gelmez ya da en doğrusunu bulabilmek değildir. Eminim ki birçoğunuz destek almanıza, araştırmanıza ve çok fazla okumanıza rağmen sıkıştığınız, zorlandığınız dönemlerden geçiyorsunuz ya da geçmişsinizdir. Size burada en önemli tavsiyem şunu unutmamanız olacaktır: her çocuk birbirinden farklı olduğu gibi her aile, her anne baba ve her ailenin dinamiği de birbirinden farklıdır. Hepsi kendi içerisinde tek ve özeldir. Bu yüzdendir ki kitaplardaki formüller tüm ailelere uymaz ya da tüm problemler için geçerli olamaz. En uygun davranış stratejileri ve çözümler sizin ailenizin dinamik ve özelliklerini araştıran ve eşinizle size özel çözüm üretebilen bir kişiden destek almaktır; yani kişiye özel çözüm üretebilmektir. Unutmayın ki her doğru ya da her çözüm çocuğunuzun yaşına ve gelişim evresine göre değişiklik gösterebilir ve modifiye olabilir.

Do€ru zamanda doğru geri bildirim vermek

Geribildirim vermek çocuklarımıza sebep-sonuç ilişkisini öğretmenin birincil yoludur. Çocuklar büyüdüklerinde veya zamanla kendi kendilerine davranışlarının bir sonucu olduğunu öğrenir inancı ve düşüncesi maalesef ki hem etkin değil hem de yanlıştır. Sebep- sonuç ilişkisi öğretilmeyen çocuk hangi davranışlarının hangi sonuçları doğuracağını bilmeyecek ve hatta seçimleri sonucunda bir bedel ödemesi gerektiğini veya bir kazanç yaşayacağını dair öğrenemeyecektir. Anne ve baba geri bildirim verirken büyük maddi hediyeler yerine sözel ve takdir belirten güzel sözcükler kullanmalıdırlar. Çocuklar kaç yaşlarında olurlarsa olsunlar anne ve babalarının onayını ve takdirini hep isterler. Bu yüzdendir ki olumlu bir geribildirim örneği şöyle olabilir: “Seninle gurur duyuyorum. Sana çok güveniyorum” gibi sözler çocuğunuzun özgüveninin oluşmasında büyük fayda sağlayacaktır. Önce anne baba çocukla güven duymalı ve bunu göstermeli ki o çocuk da kendine güvensin ve bunu gösterebilsin.

Çocuğun kendini ifade edebilmesi için alan tanıyabilme

Dikkat etmemiz gereken en önemli şey ifade alanı ve özgürlüğü tanırken sınırlarımızı kaybetmemek olacaktır. Çocuğumuz kendini ifade edebileceğini bilmeli ancak sizinle arkadaşlık ilişkisi kurmamalıdır. Siz onun anne ve babasınız ve unutmayın ki onun arkadaşı olmadan da iletişime geçebilir ve güzel bir ilişki kurabilirsiniz. Çocuklarınızın önce anne babaya ihtiyacı vardır. Kendi sesine alan tanınan çocuk, önce değer verildiğini sonra duyulduğunu ve son olarak da bir birey olduğunu hisseder. Kendi düşünce ve duygularını göstermek ve paylaşmaktan korkmaz ve çekinmez ancak bunu yaparken belirli sınırlar içerisinde olması gerektiğini bilmelidir. Bunu da öğrenmesinin yolu bizi son noktamıza getirmektedir: duygularını yaşayan, tanıyan ve paylaşan anne- baba olabilmek. Aslında sadece anne- baba olarak değil tüm bireylerin (sosyal rollerden bağımsız olarak) duygularını yaşaması, farkında varması ve dile getirebilmesi kendi gelişimleri ve psikolojik sağlıkları açısından çok önemli ve gerekli. Çocuklar dünyayı anlamak ve duygularını anlamlandırabilmek için anne ve babalarını temel alırlar. Güvenli mi güvensiz mi, güzel mi çirkin mi gibi kararları öncelikle annelerinin mimiklerinden ve fizyolojik değişimlerinden algılarlar. Bu yüzdendir ki büyüdükçe duyguları dışa vurmak konusunda çocuklarımıza en büyük rol modeli anneler ve babalar olmaktadırlar. Çocuğunuzun önünde ağlayabilir, üzülebilir ve hatta korkabilirsiniz. Önemli olan ona yaşına uygun bir şekilde hissettiklerinizi ve neden bu şekilde davrandığınızı anlatmanız olacaktır. Onlarda sizlerden aldıkları ‘duygularını gösterebilirsin’ mesajı ile önce kendi duygularını daha iyi tanıyacak daha sonra bulundukları ortama göre uygun bir şekilde dile getirebileceklerdir.

Son olarak davranışlarında tutarlı, sınırlarında kararlı, aile dinamiğini tanıyan, ihtiyaç ve olanların farkında olan bilinçli aileler, çocuklarına olumlu veya olumsuz geri bildirimi doğru zamanda yaparak onlara sebep sonuç ilişkisini öğretebilir ve bu sayede özgüveni yüksek, kendini rahatça ifade edebilen, duyguların farkında çocuklar yetiştirmede daha etkin olacaklardır.       Sizlere duygularınızın farkında olduğunuz, onları bastırmak yerine hissetmeyi seçtiğiniz ve sonunda onları kucakladığınız sevgi ve sağlık dolu günler dilerim.