Hasköy, Mahlul Sokak’ta bulunan Parmakkapı Sinagogu halk arasında, sinagogun son gabayının adı ile, Abudaram Sinagogu olarak da anılır.
Hasköy, Mahlul Sokak’ta bulunan Parmakkapı Sinagogu halk arasında, sinagogun son gabayının adı ile, Abudaram Sinagogu olarak da anılır. İnşa tarihi konusunda kesin bir bilgiye sahip olmadığımız bu ibadethanenin 1804 Hasköy yangınında harap olduğunu Osmanlı arşivlerinden öğreniyoruz. Aynı yangında hasar gören on bir sinagogdan, aralarında Parmakkapı ve Keçeci Piri Sinagogları’nın bulunduğu beşinin tamirine, Hahambaşılığın müracaatı üzerine, onarımın Hassa Baş mimarı tarafından yapılması kaydıyla Recep 1219 (Ekim 1804) tarihli fermanla müsaade edilmişti.
1887 yılında kurulan Tseror ha- Hayim Yardım Cemiyetinin, bu sinagog içinde çalışması yönünde 1892 yılında yapılan müracaat olumlu karşılanmıştı.
Sinagogun tarihi günlerinden biri, 24 Mayıs 1903 (27 İyar 5663) Pazar sabahıdır. Sinagog önünde toplanıp ellerinde Türk Bayrakları, “Yaşasın Türkiye” yazılı pankartlar ve iki Sefer Tora taşıyan 300 kişiye yakın bir topluluk, Hahambaşı Kaymakamı Moşe Levi’nin kardeşi Haham Hayim Nasi, Bet Din üyelerinden Haham Sabetay Levi, cemaat yöneticilerinden Jak Bey de Leon, Kapukahyası Yeşua Efendi Aciman ve yüksek makam sahibi birçok cemaat mensubunun refakatinde Darülaceze’de tesis edilen midraşın açılış töreni için Okmeydanı’na hareket etti.
Parmakkapı Sinagogunun görkemli avizelerinin satıldığı iddiası 1949 yılında uzun bir süre cemaat gündemini işgal ettiyse de iddia hiçbir şekilde kanıtlanamadı.
Minyan bile toplamadığından 1960 yılı öncesinde ibadete kapandıktan sonra bina bir kalıp üreticisine kiralandı. Nihayet geçtiğimiz haftalarda tahliye edilebilen sinagog ile yanındaki eski okul binasının kültür işlevinde kullanılması amacıyla proje çalışmaları sürdürülmekte.
Kaynak: Naim A. Güleryüz, Tarih Boyunca Türkiye’de Yahudi Yerleşim Merkezleri, Gözlem, 2017 (baskı aşamasında).
