Beşinci Çocuk

R.Benjamin Blech, Pesah öğretilerinin temelini; hatırlama, iyimserlik, inanç, aile ve sorumluluk duygusu olarak özetler. Nesiller boyu Pesah olaylarının tekrar edilmesi, geçmişte yaşananlardan bir şeyler öğrenmemizi, hatırlayarak geleceğimizi geçmişimize bağlamamızı sağlar. İyimserlik ise, hayal etiğimiz sürece her zaman her şeyin mümkün olabileceğine olan kalpten inancımızı gösterir. Bu iyimserliğin çıkış yeri, her birimizle hayatımızın her alanında sürekli bağlantıda olan Tanrı’ya olan güvenimizdir. Tanrı’nın On Söz’de, “Ben gökleri ve yeryüzünü yaratan Tanrı’yım” değil, “Ben seni Mısır’dan köle evinden çıkaran Tanrı’yım” demesi de bunu gösterir. Tanrı sadece dünyayı yaratıp sonra onu kendi işleyişine terk etmez, dünyada olan her şeyde O’nun Parmağı vardır. Tanrı, Kendi Ulusu’nu oluştururken de herkesin Pesah Sederi’nde, ailece bir arada toplanmasını ister. Seder’de Mısır’dan Çıkış adeta o anda gerçekleşiyormuşçasına canlandırılır, çocukların merakı uyandırılmaya çalışılarak soru sormaları teşvik edilir. Bir ulusun geleceği, Tora’nın garantörleri çocuklardır. Çocukların kişilikleri ise ailede şekillenir ve gelişir. Son olarak, Mısır’da yaşadığımız esaret ve çektiğimiz yabancılık, bize yabancılara, mağdurlara ve mazlumlara karşı duyarlı olmayı, sorumluluk duymayı ve haklarını korumak için harekete geçmeyi öğretir. Ancak babadan oğula dededen toruna aktarılan Pesah’ın bu hayat öğretileri ile Yahudiler dünyaya ışık getirme misyonlarını gerçekleştirebilir ve dünyayı daha iyi bir hale getirebilir.

Beşinci Çocuk

Pesah’ta aslında Yahudi halkını temsil eden dört farklı çocuktan söz edilir: Bilge çocuk, asi çocuk, saf çocuk ve soru sormayı bile bilmeyen çocuk. Yahudiler birbirlerine benzemezler, tartışırlar, bazen bölünmüş gibi bile görünebilirler. Buna rağmen tek ve aynı hikâyenin parçalarını oluştururlar. Aynı masayı, aynı hatıraları paylaşırlar. Zor zamanlarda birbirlerine güvenebileceklerini bilirler. Birbirlerinin acılarını içlerinde hissederler. Çeşitlilikleri ile tek başlarına başaramayacakları şeyleri başarabilirler.

Bilge çocuğun yanına oturan asi çocuğun, asilikten kurtulma fırsatı doğar. Asi çocuğun yanına oturan bilge çocuk, bilgeliğini kendine saklamak yerine asi çocukla paylaşır. Soru sormayı bilmeyen, zamanla nasıl sorabileceğini öğrenir. Saf çocuk, karmaşıklıkları; bilge çocuk, saflığı öğrenir. Çocukların her biri, diğerinden güç alır, aynen bizim halkımıza ait olarak aldığımız güç gibi.

Masada yokluğuyla göze çarpan beşinci çocuk ise, karışık evlilik, asimilasyon ve diğer sebeplerle köklerinden kopuk olan kayıp çocuğu simgeler. Beşinci çocuğun Tora ve Yahudi mirasından, Seder ve yaşattığı mucizelerden, esaret ve kurtuluştan haberi olmamıştır. Hiçbir Yahudi çocuğu, kayıp olmayı, kendisinden umut kesilip kendi haline bırakılmayı ve unutulmayı hak etmez.

Sevecenlik, anlayış, kabul, mütevazılık ve kardeş sevgisi ile kayıp bir nesil bile tekrar Tanrı sevgisine ve Tora sevgisine bağlanabilir. Etrafımızdaki beşinci çocukların aile masasındaki yerlerini almaları için Pesah ve Seder’den çok daha önce harekete geçmeli, onlara kalbimizi açıp evlerimize, hayatlarımıza dahil etmeliyiz. Bu şekilde beşinci çocuklar da en kısa zamanda ait oldukları büyük aile masasında yerlerini alıp ve Yahudi halkını tamamlayabilirler. 

Pesah’ın ikinci akşamından itibaren sayılan OMER

Pesah’ın ikinci gecesinden başlayarak Omer’i saymak, direkt olarak Tora’dan gelen mitsvalardandır. Şavuot’ta Tora’nın verilişine kadar devam eden bu 49 gün, kişinin kendini günbegün geliştirdiği, ruhunu adım adım arındırdığı, geliştiği ve sonunda en saf haline ulaşarak özü ile, Tanrı ile bağlantıda olarak Tora’ya kavuştuğu süreci belirtir. Pesah ile Şavuot arasındaki yedi haftanın her birinde bu duygular, derinlemesine incelenip arındırılır. Bu yedi haftada yedi duygusal özellik ve kombinasyonları ele alınır: 1. Hafta Hesed - Sevecenlik, 2. Hafta Gevura - Adalet ve disiplin; 3. Hafta Tiferet - Ahenk, merhamet; 4. Hafta Netsah - Dayanıklılık; 5. Hafta Hod - Alçakgönüllülük; 6. Hafta Yesod - Bağlar; 7. Malkut - Egemenlik, liderlik.

(Gün gün Kişisel Gelişim Açıklama ve Egzersizleri www.salom.com.tr’de Şabat ve Yom Tov günleri dışında her gün güncellenerek yayınlanmaktadır.)

Bu yıl Omer sayımı, 11 Nisan Salı akşamı başladı, Şavuot’a kadar her gece saymaya devam ediyoruz.

Nasıl Sayılır: Omer sayma kuralları ve duaları, Yazdırılabilir Gün Gün Omer Sayım Çizelgesi

http://www.sevivon.com/images/stories/dokumanlar/omer_zaman_cizelgesi_2017.pdf 

Pesah ile mezuza arasındaki bağlantı

Mısır’dan Çıkış’a doğrudan bağlantılı olan iki Tora pasuğu, mezuzaya ait mitsvalarla ilgilidir: “Ve onlar kanı alıp iki kapı direğine (mezuzot) ve üst pervazına sürecek” ve “Kan sizin için, bulunduğunuz evlerin bir işareti olacak ve ben kanı göreceğim ve sizin üzerinizden geçeceğim ve aranızda yok edici bir bela olmayacak.” Mezuzanın dış kısmında görülen Tanrı’nın İsmi (Şa-k-ay) “Shomer Delatot Yisrael / İsrailoğulları’nın Kapılarının Koruyucusu” sözcüklerinin kısaltılmış şeklidir.

Önemli Not: Yazıda kısa bir özet olarak verilen bilgiler, okuyucuya bu konular hakkında fikir vermek amacıyla Every Person’s Guide to Passover, Şemot (Gözlem), Pesah Agadası(Gözlem), El Gid Para El Pratikante (Gözlem), From Bondage to Freedom, And You Thought They Were Only Four, Tevrat kitaplarından ve www.chabad.com, www.jewishvirtuallibrary.org, www.torah.org, www.torahtots.com, www.aish.com, www.jweekly.com, www.betemunah.org sitelerinden derlenerek hazırlanmıştır. Cemaatlerin farklı gelenekleri ve uygulamaları olabildiği için özel günler ve uygulamalar hakkında en doğru ve detaylı bilgiler için, cemaatin kendi rabilerine başvurması gerekir.

Katkıları için Rav İzak Peres’e teşekkür ederiz.