Şavuot Bayramı

“Hem bugün burada bizimle olup Tanrı’nın Huzuru’nda duranlarla, hem de bugün burada bizimle olmayanlarla yapılmaktadır bu antlaşma.”

(Devarim-29:14-15)

Mısır’dan Çıkış’ta fiziksel esaretlerinden kurtulan ve bir halk haline gelen İsrailoğulları, 49 gün boyunca, gün gün kendi içlerine dönerek, kendilerini spiritüel olarak geliştirerek, Tanrı’ya yaklaşarak, Şavuot’ta, Tanrı’nın onlara vereceği Tora’yı almaya hazırlanırlar.

Tanrı, Moşe Rabenu’ya Yahudi halkına Sefer Abrit-Anlaşma Kitabı olan Tora’yı vereceğini, eğer Tanrı’ya itaat eder ve bu Antlaşmayı korurlarsa tüm halkların arasında Tanrı’nın özel hazinesi olacaklarını söyler. Moşe kampa gelip Tanrı’nın sözlerini ilettiğinde, halk bir ağızdan: “Naase Ve Nişma- Yapacağız ve Dinleyeceğiz” der. Yahudiler, ‘Önce Tanrı’nın Emirleri’ne itaat edeceğiz, sonra onları anlamaya çalışacağız’ diyerek Tanrı’ya olan sonsuz inançlarını ve bağlılıklarını dile getirirler.

Kökü Şevuot- yeminler ile aynı olan Şavuot’ta gerçekleşen bu ebedi anlaşma ile Yahudiler Tora’ya itaat edeceklerine ve Tanrı’dan başka bir güce itibar etmeyeceklerine, Tanrı da İsrailoğulları’nı başka bir milletle değiş tokuş etmeyeceğine yemin eder. 2448 yılında, Sivan ayının altısında Tanrı’nın Kutsal Varlığı sadece bir kişi değil, sadece o anda Sina Dağında bulunanlar değil, geçmiş ve gelecek tüm Yahudiler önünde açığa çıkar ve gök gürültüleri ve şofar sesleri içinde On Söz’ü söylemeye başlar, ardından Tora’yı verir.

Sinagogda Sefer Tora kaldırılıp halka gösterildiği zaman herkes ayağa kalkar ve hep bir ağızdan “Vezot Atora- İşte bu, o Tora’dır” duası söylenir. Bu dua ile sinagogda o anda okunan Tora’nın, bize Sina Dağında verilen Tora’nın aynısı olduğuna şahitlik edilir. Ayrıca her Yahudi, hayatının her günü Sina Dağında tüm Yahudiler’e verilen bu benzersiz Hazineyi aynı coşkuyla almaya devam eder.

Tanrı ile İsrailoğulları arasındaki bu ebedi anlaşma, düğün, Şavuot’ta gerçekleşir.

Bu yıl Şavuot 30 Mayıs Salı akşamı başlıyor ve 1 Haziran Perşembe akşamı yıldızlar çıkana kadar devam ediyor.

TORA

Tora, Tanrı’nın Bilgeliği ve İradesi’dir. Ancak Tanrı, bilgeliğini ve isteklerini detaylı bir bildiri ve talimatlar listesi olarak iletmedi. Bunun yerine, bize Yazılı Tora’yı (Moşe’nin Beş Kitabı) verdi. Yazılı Tora’nın yorumlanabilmesi ve sayısız kişi, durum ve tüm zamanlara uyarlanabilmesi için de Sözlü Tora’yı verdi. Yazılı Tora, hukuki, etik, felsefi ve mistik öğretiler içerir. Ancak onun içinde saklı olan sayısız anlam, açıklama, yönerge ve öğretim katmanının kilidini aralayabilmek için Tanrı’nın belirlemiş olduğu araçlar, insan zihni ve hayattır.

Tora, insani ve ilahinin kaynaşarak bütün olduğu, ‘bir’leştiği yerdir. İlahi bilgelik tohumunun insan zihninde yeşerdiği, orada derinlik, genişlik, tanım kazandığı ve bunun sonucu olarak insan hayatının fizikselliğinde, dünyanın daha iyi bir hale getiren çalışmalarda vücut bulduğu, görülür olduğu yerdir.

ŞAVUOT DEYİNCE

İsmi: Farklı isimleri olmasına rağmen genelde Haftalar anlamına gelen Şavuot adı kullanlır. Pesah’ın ikinci gecesinden başlayarak sayılan 49 gün- yani yedi haftayı simgeler.

Şavuot’un Farklı İsimleri ve Derin Anlamı http://www.sevivon.com/index.php?option=com_content&task=view&id=2700&Itemid=9

Şavuot’a özgü mitsvalar: Tora’nın bütünlüğünün kutlandığı Şavuot’a ait belirgin bir mitsva yoktur. Tora, hayatın her yönünü kutsallaştırıp yüceltir, dolayısıyla belli ritüeller veya deneyimlerle ifade edilebilmesi veya içeriğinin kapsanabilmesi mümkün değildir.

On Söz- On Emir: Yahudi Halkı’nın Sina Dağında duyduğu ve genelde ‘On Emir’ olarak adlandırılan sözler, Tora’da ‘Aseret Adevarim’, hahamlarımızın öğretilerinde ise ‘Aseret Adibrot’ olarak ifade edilir. Bu On Söz, 613 mitsvanın tümünün kapsandığı kategoriler veya sınıflardan oluşur.

Sinagogda ‘On Söz’ü dinlemek: Tanrı Sina Dağında ‘On Söz’ü dile getirirken,  geçmiş ve gelecek bütün Yahudilerin ruhları bu muhteşem ve insan beyninin algılaması imkânsız olaya bizzat şahit olurlar. Bunun için, kadın erkek, çoluk çocuk bütün Yahudiler, Tanrı’ya bağlılıklarını yinelemek ve ‘On Söz’ü tekrar dinlemek için Şavuot günü sinagoga giderler.

Rabi Menahem M. Scherneerson, küçük yaştaki çocukların, hatta bebeklerin bile Şavuot’ta sinagogda ‘On Söz’ü dinlemeye getirilmelerini teşvik eder. Çünkü Yahudiler Sina Dağında beklerken, Tanrı; ancak Tora kurallarını layığı ile yerine getireceklerini garanti ettikleri takdirde onlara Tora’yı vereceğini söyler. Yahudiler, önce atalarını, sonra peygamberlerini kefil olarak gösterir, ama Tanrı onları garantör olarak kabul etmez. Sonunda, çocuklarını garantör olarak gösterdiklerinde Tanrı, sadece çocukları garantör olarak kabul edip, çocukların hatırına Tora’yı Yahudilere verir (Midraş Raba, Şir Aşirim 1:4).

Çocuklar, Tanrı tarafından kabul edilen tek garantörler oldukları için, bugün, (31 Mayıs ve 1 Haziran) özellikle çocuklar sinagoga gelip ‘On Söz’ü dinlerler.  

Tikun Lel Şavuot: Şavuot gecesi-bu yıl 30 Mayıs Salı gecesi- geleneksel olarak uyanık kalıp bütün gece Tora öğrenilerek geçirilir. Arizal’a göre:

“Bu gecede hiç uyumayan ve gece boyunca Tora öğrenen kişinin bu yılı selametle tamamlayacağı ve kendisine bir zarar gelmeyeceği garanti altındadır.” (Mişna Berura 494: 1).

Midraş’a göre, Yahudi halkı, Tanrı’nın onlara Tora’yı vermesinden önceki gece uyurlar. Derin uykularından şofar sesleri eşliğinde Tanrı’nın ‘On Söz’ü dile getiren Kutsal Sesi ile uyanırlar. Neden bu en önemli günün arifesinde uyurlar? Tora’nın verilişi sırasında Tanrı’nın onlarla konuşacağını biliyorlardı. Daha önceki zamanlarda peygamberler uyurken kehanet almışlardı: Avraam ‘Berit ben Abetarim- Parçalararası Antlaşma’ sırasında uykuda gibiydi, Yaakov merdiveni rüyasında gördü ve Yosef’in kehanetleri ona rüyada geldi. Yahudi Halkı belki de uyuyarak aslında Matan Tora’ya- Tora’nın Verilişine hazırlanıyorlardı. Ancak bu yanlış bir hareketti. Onların yaptığı bu hatayı telafi etmek için, şimdi kendi Kabalat ATora’mız-Tora’yı alışımız’ın heyecanlı beklentisi içinde bütün gece uyanık kalıp Tora’ya odaklanır, Tora öğrenir, dikkatimizi ve enerjimizi bu yönde yoğunlaştırırız.

Kişi bütün gece uyanık kaldıktan sonra sabah duası ve Tora okunuşu sırasında uyuklamamaya dikkat etmelidir. Buna özelikle Omer sayımının doruk noktasını oluşturan Musaf duası okunurken daha da özen gösterilmelidir: “Yedinci haftanın bitiminin ertesi gününe -ellinci güne- kadar sayacaksınız. Bu ellinci günde Tanrı Adına yeni bir Minha-korbanı getirmelisiniz.” (Vayikra 23:16)

Şavuot’a hazırlık- nasıl?: Yahudiler, Tora verilmeden üç gün öncesinden Tanrı’nın Emirleri doğrultusunda hazırlıklara başlarlar. “Tanrı Moşe’ye ‘Halka git’dedi, ve onları bugün ve yarın kutsiyete uygun duruma getir.(Bedenlerini ve) Giysilerini (mikveye) daldırsınlar. Üçüncü gün için hazır olsunlar; çünkü üçüncü günde, Tanrı tüm halkın gözleri önünde Sina Dağında açığa çıkacaktır.”(Şemot 19:10-11)

Pesah’ın ikinci gecesinden başlayan Omer sayımı ile spiritüel gelişmemize devam ederken, atalarımız gibi biz de Şavuot’tan hemen önceki bu üç günde (bu yıl 28-29-30 Mayıs) hazırlıklarımızı belirgin şekilde arttırırız. Bunun için, konuşmalarımıza her zamankinden daha çok dikkat eder, ‘laşon ara’dan ve amaçsız boş konuşmalardan kaçınır, Tora öğrenimine daha fazla yoğunlaşırız.

Bayram onuruna mumlar: Bayram mumları 30 Mayıs Salı gün batmadan yakılır: “Baruh Ata Ad. Elo-Enu Meleh Aolam Aşer Kideşanu Bemitsvotav Vetsivanu Leadlık Ner Şel Yom Tov- Bize Yom Tov mumlarının yakılması mitsvasını veren Evren’in Kralı Tanrı’mız, Sen mübareksin.”

Bayram Kiduşu ve bayram yemeği: 30 Mayıs Salı akşamı bayram Kiduşu ve Şeeheyanu duası ile başlayan güzel bir bayram yemeği yenir.

Bayram Kiduşu’na, “…zeman matan Toratenu-Tora’mızın veriliş zamanı…” kısmı eklenir.

Kiduş’tan sonra Şeeheyanu berahası söylenir:

“ Baruh Ata Ad. Elo-Enu Meleh Aolam Şeeheyanu Vekiyemanu Veigianu Lazeman Aze -Kutsalsın Sen, Tanrı’mız, Evren’in Kralı, bizi yaşattın, ayakta tuttun ve bu zamana eriştirdin.”

Sütlü yiyecekler: Tora’da Şavuot Bayramı ve et ile sütlü yiyeceklerin birlikte yenmemesi emri ardı ardına sıralanır.

 İsrailoğulları’nın kapkacaklarını kaşer hale getirme- sıfırlama için zamanları yoktu. Bunun için ‘sütlü’ yiyecekler yerler. Ayrıca Şir Aşirim’de (Ezgilerin Ezgisi 4:11), Kral Salamon, Tora’dan bahsederken, “Dudaklarından bal ve süt gibi damlar” kelimelerini kullandığı için, biz de Tora’nın verildiği Şavuot’ta sütlü yeriz.

Çiçekler ve yeşillikler: Tora’nın verildiği zaman, Yahudilerle Tanrı’nın birleşmesi, bir düğün olarak kabul edildiği ve Tora verilirken Sina Dağı düğün yeri gibi mucizevi bir şekilde çiçeklerle ve yeşilliklerle kaplandığı için, Şavuot’tan itibaren Bet-Amikdaş’ta sunulan ilk turfandaların getirildiği Bikurim Sepeti’ni anımsattığı için ve Şavuot’ta, Tanrı, ağaç meyvelerinin kaderini belirlediği için sinagoglar ve evler, çiçekler, ağaç dalları ve taze yeşilliklerle süslenir.

Megilat Rut-Rut’un kitabı: Şavuot’ta okunur. Şavuot, Kral David’in doğum ve ölüm yıldönümüdür. Kral David’in büyük büyükanne ve büyük büyükbabası ise Rut ve kocası Boaz’dır. Buna ek olarak Rut’un kitabında bahsedilen hasat sahneleri, Hasat Bayramı Şavuot’a aittir. Ayrıca Moavlı bir putperest olan Rut, hiçbir şahsi çıkarı olmadan Yahudiliği içtenlikle kabul eder, bir ‘ger tsedek-aramıza iyi niyetle katılan yabancı’yı temsil eder. Şavuot’ta Rut’un kitabının okunmasının sebebi, bütün Yahudilerin de, aynen Rut gibi, Kutsal Tora ve kurallarını, Tanrı’ya olan derin inançları ve güvenleri ile Şavuot’ta kabul etmeleridir.

Rut’un Kitabı ve Şavuot Felsefesi: http://www.sevivon.com/index.php?option=com_content&task=view&id=3240&Itemid=50

Önemli Not: Yazıda kısa bir özet olarak verilen bilgiler, okuyucuya bu konular hakkında fikir vermek amacıyla The Book of Our Heritage, Inside Time, Reachings, Every Person’s Guide to Shavuot, Torah Studies, Gateway to Judaism, Twerski on Prayer, Sacred Seasons, Aseres Hadibros, GÖZLEM YAYINCILIK’tan  El Gid Para El Pratikante, Yahudilik Ansiklopedisi, Şaloş Regalim, Şemot, Bamidbar kitaplarından vewww.aish.com; https://ohr.edu; sevivon.com;  www.chabad.org; jewfaq.org; www.ou.org; wwww.meaningfullife.com;rabbisacks.org; njop.org; www.breslov.org sitelerinden derlenerek  hazırlanmıştır. Cemaatlerin farklı gelenekleri ve uygulamaları olabildiği için özel günler ve uygulamalar hakkında en doğru ve detaylı bilgiler için, cemaatin kendi rabilerine başvurması gerekir. Yazıda, konular hakkındaki sayısız yorumlardan sadece bazıları belirtilmiştir.

*Katkıları için Rav İzak Peres’e teşekkür ederiz.