Bebeklerde uyku birçok annenin doğumdan önce hazırlanmadığı veya hazırlansa da istediği gibi davranışa dökemediği ve bazen beslenmekten daha çok zorlandığı bir konu. Kalbiniz yatağında uyuyan o minik tatlı bebeğinizi koklarken, erirken bir yandan da uykusuz geceler ve onu uyutmaya çalıştığınız saatler boyunca çok yorgun düşersiniz. Bebeğinizi uyutmaya çabalarken yaşadığınız yorgunluk ve stresinizi aslında onun uykusunun hangi bölümlerinin sizin kontrolünde, hangilerinin ise olmadığını anlayarak bir düzen oluşturduğunuzda rahatlayabilirsiniz.
Bebeğinizin uyku ihtiyaçlarını anlamak
Yeni doğan bebeğinizin ilk iki ayında beslenme ihtiyacı muhtemelen uyku ihtiyacından daha sık olacaktır çünkü anne sütü veriyorsanız eğer her iki saatte bir, bebek maması ile besliyorsanız da yaklaşık üç saatte bir acıkacaktır. Bebeğiniz bu zaman içinde günde yaklaşık 10 ile 18 saat arası uyur ve bu uykular yaklaşık 3 veya 4 saat kadar sürebilir. Fakat bebekler henüz gündüz-gece arasındaki fark ayırt edememektedirler. Bu yüzden saatin kaç olduğundan bağımsız olarak her saat uykuya dalabilirler. Tabi bu arada onların tamamen ayık olduğu zamanlar sabaha karşı 2'den 5’e de olabilir.
Üç aylıktan altı aylığa kadar olan dönemde ise bebekler kesintisiz altı saat uyuyabilme yetisine sahiptirler. Siz tam bebeğinizin uyuma düzenine alıştığını düşünürken 6-9 ay arasında önemli bir gelişimsel büyüme süreci devreye girerek sizin bütün uyku düzeninizi bozabilir. Mesela artık bebeğiniz uyku zamanının yalnız olacağı zaman olduğunu öğrenmesine rağmen aslında ağlayarak sizi yanında tutabileceğini de öğrenir. Ve siz ağladığında yanında kaldıkça o her defasında daha çok ağlayacaktır.
Uyku için uyku zamanı, düzeni oluşturun
405 anne ve bebeklerinin (7 aylıktan 36 aylığa kadar) katıldığı bir araştırmada görülmüştür ki düzenli olarak bir yatma rutini oluşturulan bebeklerin uykuya dalmada daha rahat oldukları, gece boyunca daha az uyanarak daha rahat uyudukları gözlemlenmiştir. Bazı ebeveynler uyku düzenini oluşturmaya 6-8 haftalıktan itibaren başlarken, kimi ebeveynler altı aylıktan itibaren de başlayabiliyorlar.
Uykuya dalma düzeni birçok farklı yatak zamanı aktivitesi ile oluşturabilir. İşte size bazı örnek ve tavsiyeler:
Hareketli ve sesli oyunları gün içinde oynarken, akşam saatlerinde daha sakin ve sessiz oyunlar oynamaya özen gösterin. Bu şekilde bebeğiniz hem gündüz yorulacak hem de akşam saatlerinde heyecanlanıp hızlanmayacaktır.
Her akşam yatmadan önce yaptığınız aktiviteleri aynı sırada ve sürede tutmaya özen gösterin. Bu şekilde bebeğinizin bir düzen oluşturmasına destek olacaksınız.
Her oyunu sakin bir şekilde sonlandırın. Özellikle akşam saatlerine yaklaştığınız zaman.
Birçok bebek yatma saatinden önce banyo yapmaktan hoşlanır. Suyun etkisi ile rahatlayan bebeğiniz daha huzurlu bir uykuya hazırlanmış olur.
Bebeğinizin en sevdiği aktiviteyi sona saklamayı unutmayın ve bunu mutlaka her zaman onun odasında yapın. Böylece bebeğiniz hem uyku zamanını zevkle bekleyecek hem de en sevdiği şeyleri uyku zamanı ile bağdaştıracaktır.
Bebeğinizin yatak odasındaki koşulları sürekli hale getirin. Gece yarısı uyandığında odadaki ışık ve sesler aynı uykuya daldığı zaman ki gibi olmalı.
Bebeğinizle konuşun. Ona birazdan uyku zamanı olduğunu, hangi aktiviteleri yapacağınızı anlatın.
Uykulu bebeğinizi yatağına koyun
Bebeğiniz henüz 6-12 haftalık iken bile onu uykusu geldiğinde önce okşayarak veya kucağınızda sarılarak biraz sakinleşmesine yardımcı olup, uykuya tam dalmadan önce yatağına koymanız çok önemli. Çünkü sürekli annenin kucağında uykuya dalmaya alışan bebek bu sefer uyku zamanı için anneye bağımlı hale gelir. Bebeğinizi iyice uykusu gelinceye kadar kucağınızda destekleyip daha sonra yatağına bırakıp orada kendi kendisine uykuya dalmasını sağlayabilirsiniz. Bu şekilde bebeğinize kendi kendini sakinleştirmesini öğretebilirsiniz böylece gece yarısı uyanan bebek sürekli sallanmak veya pışpışlanmak istemeyecektir.
Bebeğimin ağlamasına göz yummalı mıyım?
Günümüzde bebeklere uyku düzenini öğretmek için birçok farklı yöntem bulunuyor. Sizlerle aşağıda uzman bir psikolog olarak kendimin de hem uygulamış olduğu hem de beğendiğim bir yöntemi paylaşmaktayım. Daha detaylı bilgi isteyenler benimle iletişime geçebilirler.
Ferber Metodu denilen çocuğun ağlamasına izin verilen aynı zamanda ‘Kademeli Gözlemleme’ olarak da bilinen ve gittikçe zamanla azalan bir ağlama gösteren bir uyku tekniğidir. Bu yöntemi bulan ve geliştiren Dr. Richard Ferber Boston’daki Çocuk Hastanesinin Pediatri Uyku Bozuklukları Bölüm Başkanıdır. Ferber, aileleri bu yönteme kesinlikle 5-6 aydan önce başlamamaları için uyarmakta. Bu yöntemin hedefi ise bebeğinize kendi kendini nasıl uykuya daldıracağını ve gece yarısı uyandığında tekrar nasıl tek başına uyuyabileceğini öğretmektir. Aşağıda sizlerle adımlarını paylaşıyor.
Bebeğinizi uykulu ancak uyanık bir şekilde yatağına koyun. Uyku saati aktivitelerini bitirdikten sonra odadan ayrılın.
Bebeğiniz ağlarsa tekrar odaya girmeden önce 2-3 dakika bekleyin. Kaç dakika bekleyeceğiniz aslında her anne ve bebeği için fark eder. Fakat 1 ile 5 dakika arası bir yerden başlayabilirsiniz.
Tekrar odaya girdiğinizde sözlerinizle ve dokunuşlarınızla bebeğinizi sakinleştirin ancak kesinlikle kucağınıza almayın. Odada 2-3 dakikadan fazla kalmayın. Sizi görmek ona yeterince yakındayım ve güvendesin mesajını vermek için yeterlidir. Ağlıyor olsa bile odadan çıkın. Böylece yavaşça güven oluşmaya başlayacak ve kendi kendine uyumak için gerekli güveni geliştirecektir.
Bebeğiniz ağlamaya devam ettikçe sizin içeriye gireceğiniz zaman her seferinde yavaş yavaş artarak devam etmelidir. Mesela ilk seferinde iki dakika beklediyseniz bu sefer 4-5 dakika gibi bekleyebilirsiniz. Üçüncü sefer 10 dakika gibi kendiniz arttırabilirsiniz.
Her içeri girdiğinizde aynı şekilde sakinleştirecek ancak kucağınıza almayacaksınız.
Bir sonra ki akşam ilk defada 5 dakika ikinci defa 10 dakika ve her seferinde daha sonra 12 dakika beklemeniz gerekmekte.
Bu metodu uygulamak ilk bir iki gece zor gelse de, üçüncü ve dördüncü gecelerde mutlaka bebeğinizin uyku düzeninde bir gelişme göreceksiniz. Çoğu anne baba bir hafta içinde tatmin edici sonuçlar alabiliyorlar.
Riskleri azaltmak için ne yapılabilir?
Özellikle yeni doğanlarda görünen uykuda yaşanan ani bebek ölüm riskini azaltmak için aşağıda bazı bilgiler sunulmuştur: Bu bilgilerin tümü Amerikan Pediatri Akademisi tarafından paylaşıldı.
• Bebeğinizi her zaman sırt üstü yatırınız.
• Araba koltukları veya ana kucakları uzun süreli ve düzenli uyku kullanımı için uygun değildir.
• Her zaman yatırdığınız yere baş ve boyun kısmının altına gelecek şekilde orta sertlikte bir destekleyici koyun.
• Eğer bebeğiniz araba koltuğunda, ana kucağında veya pusette uyuya kaldıysa, onu dikkatlice kaldırarak düz yatabileceği bir zemine taşıyın.
• Bebeğiniz belli bir aya kadar sizinle aynı odada yatabilir ancak sizinle aynı yatakta yatması kesinlikle sakıncalı ve tehlikelidir.
• Yumuşak oyuncakları yatağın dışında tutmaya özen gösterin.
• Gergin olmayan çarşafları mutlaka sabit hale getirin.
• Bebeğinizin üstünü battaniye ile örtmek yerine bebek uyku tulumlarını tercih edin. Bebekler ufak oldukları halde çok çabuk bacak ve kollarını hareket ettirebilirler. Uyku sırasında kullanılan üzerlerindeki battaniyeler bu yüzden tehlike yaratabilir.
• Yeni doğanlar için uykuda pozisyon ve destek veren yastıkları kullanmayınız.
• Bebeğinize gece uykusunda ve öğlen uykularında emzik vermeyi deneyebilirsiniz. Kimi bebekler emzik ile kendilerini daha kolay sakinleştirirken kimileri hiç emzik almayabilirler. Öncelikle bir iki farklı emzik deneyebilir ancak kesinlikle almıyorsa vazgeçebilirsiniz.
• Bebeğinizin kafasını aşırı derecede kapatmaktan ve sürekli çok sıcak tutmaktan kaçının.
• Mutlaka yatmadan önce bebeğinizle ten tene temas ederek sakin bir zaman geçirin.
• Her gün bebeğinize uyanık olduğu bir zaman diliminde yüz üstü zaman geçirtin. Böylece kafası ve boyun kasları gerektiği gibi güçlenebilecek ve kendi ihtiyacı olduğunda kafasını çevirmesi daha kolay olacaktır. Bu süre boyunca bebeğinizi her zaman izleyin ve asla yalnız bırakmayın.
İPUCU
Eğer bu metodu deneyecekseniz, mutlaka birinci geceden önce uykunuzu çok iyi almış olduğunuzdan emin olun. Çünkü muhtemelen en çok birinci gece sürekli bebeğinizi dinleyecek, odasına bolca girip çıkacak ve saatinizi kontrol edeceksiniz. En önemli nokta ise eğer sizin için bebeğinizin ağlamasını görmezden gelmek ve beklemek uygun değilse ve çok zorlanacağınızı düşünüyorsanız en sağlıklısı kendiniz ve bebeğiniz için farklı bir yöntem bulmanız olacak. Hepinize uzun ve sağlıklı uykularınızın olduğu geceler diliyorum. Tatlı rüyalar, sevgilerimle…
