Amsterdam’daki Ets Haim Kütüphanesi faaliyette olan dünyanın en eski Yahudi kütüphanesi olma özelliğini taşıyor.
1616 yılında İspanya ve Portekiz’deki Katolik zulmünden kaçan Yahudilerin inşa ettiği Ets Haim Kütüphanesi Amsterdam’ın heybetli Portekiz Sinagogunun bitişiğinde yer alıyor.
Ets Haim Kütüphanesi İber Yarımadasından Engizisyon döneminde kaçan Yahudilerin yazdığı 30 bin ciltlik bir koleksiyona ev sahipliği yapıyor. Koleksiyon içinde en eski eser Maimonides adıyla bilinen Rabbi Moshe ben Maimon’un 1282 yılına ait Yahudi dini hukuk kurallarını kaleme aldığı Mişne Tora kitabının bir kopyası. Bir diğer dikkat çeken doküman ise kendi cemaatlerini terk eden 24 Hollandalı hahamın Türkiye’de bulunan sahte Mesih Sabetay Zvi’ye desteklerini bildirdikleri bir mektup. Mektup 1666’da Müslümanlığa dönen Sabetay Zvi’ye ulaşamamış.
1940 yılında Naziler Hollanda’yı işgal edip Yahudi nüfusun yüzde 75’ini öldürdüğünde, ilginç bir şekilde Portekiz Sinagogu binasına dokunulmadı. Kitaplar yakılacağına Almanya’ya gönderildi ve savaştan hemen sonra çok az bir zararla kurtarılarak Amsterdam’a geri götürüldü. Amsterdam Yahudi Cemaatinin kitapların korunması için yeterli kaynağı olmaması üzerine kitaplar İsrail’e gönderildi; nihayet 2000 yılında koleksiyon evine döndü. Teoloji, astronomi, tıp ve ticaret ile ilgili birçok eseri içeren Ets Haim koleksiyonu, 2003 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesine girmeye hak kazandı. Ets Haim’in küratörü Heide Warncke ciltlerin her bir sayfasındaki değerli bilgilerin bir daha asla kaybolmayacağını belirtti.
2014 yılında İsrail Milli Kütüphanesi ile gerçekleştirilen bir ortaklıkla tüm kataloğun dijital hale getirilme çalışmaları başladı. Ağustos ayı itibariyle 400 yıllık bilgi birikimi internette ücretsiz bir şekilde herkesin kullanımına hazır hale gelecek.
