Ali Abaday
Şu sıralar Amerika Rusya’nın son başkanlık seçimlerine ne kadar müdahale ettiğini ve Obamacare olarak adlandırılan sağlık sisteminin ne derece değişeceğini tartışsa da daha çetin bir sorun ile yüzleşmeye yaklaşıyor; değerlerin ve tarihin unutulması.
Amerika’da özellikle orta ve yoksul kesimde ekonomik koşulların kötüleşmesiyle birlikte geçmişte yaşanılan oldukça zorlu olayların ardından elde edilen insani değerler yavaş yavaş unutuluyor. Şu sıralar henüz ikinci sınıf Amerikalılar ile biraz konuştuğunuz zaman ABD’nin göçmenleri kabul etmesindeki yanlışları size sıralayabiliyor. Amerika’yı göçmenlerin kurduğunu ve göçmenler ülkesi olduğunu hatırlattığınızda ise aldığınız yanıt genelde, “O eskidendi” oluyor.
Üstelik bu sadece birkaç kişinin söylediği bir söz de değil. Ülkenin iki tarafında da birbirinden ilgisiz kişilerin cevabı.
Konu sadece göçmenlerle de alakalı değil. En son bir grup arkadaş ile konuşurken söz eğitim sistemine geldi. Masadakilerin çoğunluğu üniversiteleri parasız olacağı vaadinin mimarı Demokrat Parti Başkan Adayı Bernie Sanders’ı desteklediklerini ve kaybetmesine nasıl üzüldüklerini anlattı. Ardından Demokrat Parti’ye kayıtlı bir kişi okullarda tarih yerine matematik dersi verilmesi gerektiğini, tarihin hiçbir anlamı olmadığını söyledi. İşin ilginci kısa sürede bu fikri çoğu kişinin kabul etmesi oldu.
Amerika’da ekonomik şartlar nedeniyle üniversite eğitimi alamamış veya yarıda kesmiş gençler olarak para kazanmalarına yardım edecek matematik bilgisinin İç Savaş’tan daha önemli olduğunu söylediklerinde, “Peki her insanın eşit olduğu ve köleliğin neden kaldırılması gerektiğini gelecek nesillere nasıl anlatacaksınız?” sorusu yanıtsız kaldı. Yanıtın olmamasından daha korkunç olan ise ülkenin geçmişindeki ırkçı olayların pek de bilinmemesi.
Amerikan İç Savaşı bilinse de sonrasında Afrika kökenli Amerikalıların oy hakkı alana kadar geçtiği süre bilinmiyor. Musevilerin II. Dünya Savaşı öncesi Amerika’da yaşadıklarını öğrenmek şaşırtıyor.
2008 yılında Common Core isimli bir grubun araştırmasında 17 yaşındaki 1200 gencin üçte birinin tarih bilgisinin oldukça kötü olduğu ortaya çıkmıştı. 2014’te Teksas Teknik Üniversitesinden bir grup gencin kampüste yaptıkları, öğrencilerin tarih ve politika sorularına verdikleri yanıtları gösteren video herkesi şok etmişti. 2016 yılında Stanford Üniversitesi öğrencileri ‘Batı Medeniyeti’ dersini zorunlu olmaktan çıkaran bir karar aldı.
Notre Dame Üniversitesinden Profesör Patrick J. Deneen ‘Res Idiotica’ isimli denemesinde gençlerin özgürlüğün bedelini, iyi ile kötü arasındaki farkı bilmediklerini yazdı. Deneen’e göre gençlerin Batı ve Amerikan tarihine, sanata, edebiyata, politikaya kayıtsız olması, bu konularda bilgi sahibi olmaması onların suçu değildi. Aksine eğitim sisteminin onları yönlendirmesi bu şekildeydi. Gençlerin tolerans, kibarlık gibi özellikleri ise ailelerinden aldıkları eğitimde geliyordu.
Son on yılda giderek daha belirginleşen değerlerin ve tarihin unutulması Donald Trump’ın başkanlığı zamanında daha da zorlu bir döneme giriyor. Henüz tolerans ve kibarlık tam olarak unutulmuş değil ancak kibar olmayan bir başkanın sözleri ve halleri özellikle genç kesimin kafasını oldukça karıştırıyor.
Diğer yanda ekonomik olarak zorlaşan koşullarla birlikte daha çok milliyetçi ideolojilerde görülen söylemler gençler arasında kendisine yer buluyor.
Deneen’in dediği gibi, gençler farklılığın ne olduğunu tam bilmeseler de ona saygılılar. Ancak tanımını bilmedikleri kelimenin unutulması da çok uzak değil gibi.
Amerika’nın bu büyüyen sorunla mücadele için bir planı ise henüz yok. Şu an tek umut ailelerin ve bazı öğretmenlerin çocuklara vermeye çalıştığı saygılı olmanın ve başkalarının hakları için de kendi hakların gibi mücadele etmenin önemi.
İşin kötüsü ise bu sorun sadece Amerika’nın değil dünyanın pek çok ülkesinin sorunu henüz farkına varılmasa da…
