Yahudilikte Kurban

Arapça Ein El Adha olarak bilinen Kurban Bayramı geleneği Yahudi kültüründe İbranice; Korban olarak bilinir. Kelimelerin ses yakınlığı, neredeyse aynı olan söylenişi, tarihçi olmayan birine bile Semavi dinlerin kökeni hakkında bir fikir verebilir. Korban (İbranice: קָרְבָּן, çoğul: korbanot) olarak yazılır.

Kavram
3 Eylül 2017 Pazar

 Korban kelimesinin İbranice  bir anlamı da Tanrı’ya yaklaşmak olarak açıklanır.  İbranicede korban kelimesi, Tevrat’ta  tanımlanan ve emredilen çeşitli kurban usullerine verilen genel isimdir. Korban,  Yahudi inancında 3000 yıl evvel Mısır esaretinden kurtuluştan sonraki Mişkan’a kadar giden köklü bir gelenektir. Tanrı’nın emri ile çölde yapılan geçici Tapınak olan  Mişkan, yüzyıllar sonra İsrail Kralı Süleyman tarafından Kudüs’te yapılınca, kurban geleneği Hahamlar tarafından Yahudiliğin bu en kutsal mekanında gerçekleştirilmiştir. Bugün sadece tek duvarı kalan ve günümüzde Batı Duvarı olarak bilinen mekana sadece Kohen ailesinden hahamlar girebilir ve bu geleneği sürdürürlerdi.

 Kudüs'teki İkinci Tapınağın MS 70 yılında  Romalılar tarafından yıkılmasıyla Yahudilikteki kurban sunumları son buldu. Bunun ardından ara ara Tapınak Dağı'nda küçük Yahudi gruplar tarafından bu gelenek devam ettirilmeye çalışıldıysa da bunun ömrü kısa sürdü.

Tapınağın yıkılmasından sonra Yahudilik ibadetleri Tapınak merkezli olamayacağı için Hahamlar yeni düzenlemeler yaptılar. Bu düzenlemelerden en önemlisi, Yahudilikte şart olan günde üç defa yapılan ( Sabah, Öğlen ve Akşam) dualardı. Tapınak sonrası yapılan tüm bu düzenlemeler Rabinik Yahudilik olarak da isimlendirilir.

Tapınağın yıkılmasıyla Yahudiliğin gelişimi Tevrat metinlerini çalışma, dua etme ve kişisel ibadetler üzerinden gerçekleşti. Ortodoks Yahudi felsefesine göre, bunların yapılması, Bet Amikdaş’ta (Kutsal Tapınak)  yapılması gerekenlere alternatiftir. Muhafazakar  Yahudilik  Kurban’ı antik bir ayin olarak görüp bunun geri gelmeyeceğine inanır. Bu konuyla ilgili çeşitli görüşler klasik rabinik edebiyatında yer alır.

Bugün kutsal metinleri açıklamada referans olarak kabul edilen, en büyük Yahudi din adamlarından  filozof  Rambam, dua etmek ve manevi değerleri yüceltmeyi Tanrı’ya yapılabilecek en büyük ibadet, adak olarak yorumlamıştır.

Günümüzde Yahudiliğinde, bir kişi büyük bir felaketten kurtulur veya mucize eseri hayatta kalmayı başarırsa bir tavuğu kurban etmek gelenektir. Bunun dışında da Kurban veya Korban,  Pesah Bayramı’nda kurulan masaya konulan bir kuzu kemiği ile temsil edilir.