Sukot’tan sayılmaya başlandığında sekizinci güne denk gelen ve Sukot’tan bağımsız, başlı başına ayrı bir bayram olan Şemini Hag Atseret, bu yıl 12 Ekim Perşembe günü kutlanıyor.
Şemini Hag Atseret’in özel ve ayrı bir bayram olduğu Tora’da net olarak belirtilir.
“Sekizinci gün sizin için kutsal bir bayramdır…”(Vayikra-23:36) ve “Sekizinci gün sizin için bir imtina zamanı olacaktır…” (Bamidbar 29:35)
Netivot Şalom, Şemini Hag Atseret’in, Pesah, Şavuot ve Sukot’un ana spiritüel öğelerini içerdiğini ve bu özel günün, üç bayramın da kutsiyetini birleştirdiğini ve ihtiva ettiğini anlatır. Zohar da, Şemini Hag Atseret’in Roş Aşana’da başlayan yargılanma döneminin son günü olduğunu, buna ek olarak Tanrı ile halkının baş başa geçireceği bu özel günde kişinin kalbinin isteklerini dile getirebileceğini ve bunların kabul göreceğini ifade eder.
Şemini Hag Atseret’e özgü bir mitsva, sembol veya gelenek yoktur. Bu gün sadece Tanrı ile olan özel ilişkimize ve yakınlığımıza odaklandığımız, bunun keyfini ve ayrıcalığını derinden hissettiğimiz benzersiz bir gündür.
Özde zengin bir gün
R.Simon Jacobson, Şemini Hag Atseret’i, ‘60 Gün; Büyük Bayramlara Spiritüel Olarak Hazırlık’ kitabında şöyle tanımlar:
“İbranice bir sözcük olan şemini ‘sekiz’ anlamında gelir, ama aynı zamanda ‘zengin’ veya ‘şişman’ anlamına gelen şuman ile aynı kökene sahiptir. Atseret sözcüğü ise ‘tutma/içine çekme’ veya ‘kısıtlama/geri çekilme’ veya ‘hasat toplama/toplantı’ anlamına, aynı zamanda ‘öz’ anlamına da gelebilir. O halde Şemini Atseret bütün senenin öz zenginliğini simgeler, çünkü bugün, Tişri ayındaki bütün bayramların enerjisini tamamlar ve senenin bütün günlerine yönlendirir.”
Raşi’nin Tora yorumunda, Şemini Atseret’in anlamı aşağıdaki kısa öykü ile açıklanır:
Bir zamanlar çocuklarını birkaç gün sürecek olan bir ziyafete davet etmiş olan bir kral vardı. Çocukların gitme zamanı geldiğinde, onlara, “çocuklarım, lütfen benimle bir gün daha kalın, sizin ayrılmanız bana zor geliyor…” dedi.
Öyküde kral “bizim ayrılmamız bana zor geliyor” değil de, “sizin ayrılmanız bana zor geliyor” diyor. Gerçekten de Tanrı her yerdedir, onun için O hiçbir zaman bizden ayrılmaz. Tanrı ile olan ilişkimizden uzaklaşarak, O’ndan ayrılan biziz.
‘Sizin ayrılmanızın’ yine başka bir anlamı daha vardır; Tanrı’nın gözünde O’ndan ayrılmakla eşdeğer olan birbirimizden ayrılmaktır. Tanrı ile bir olduğumuz zaman, Kral Babamızın çocukları olarak birleşerek birbirimizle de bir oluruz. Tersi için de aynı şey geçerlidir: Tanrı’nın çocukları olarak, ortak bir kimlikle birleşerek birbirimizle ‘bir’ olduğumuz zaman, Tanrı ile de ‘bir’ oluruz.
Bu ayrılık Tanrı için üzücüdür. Bu yüzden, bizi sekizinci gün, bir gün daha ‘tutar’ veya ‘içine çeker’ veya ‘toplar.’ O gün artık Suka’da oturmak bir emir olmaktan çıkar, ama yine de Sukot’un birliği içimizi kaplar.
O gün Suka’nın içindekiler bizler değiliz, Suka bizim içimizdedir. O gün bize Sukot’un birliğini özümseme, öz olarak onu ayrıştırma ve gelecek aylarda ondan yararlanabilmemiz için ruhumuzun derinliklerinde saklama gücü verilir.
Şemini Hag Atseret- Başlı başına ayrı bir bayram
Hahamların regel bifne atzmo-ayrı bir bayram- olarak nitelendirdikleri Şemini Hag Atseret, Sukot’tan bağımsız, başlı başına bir bayramdır. Sukot ile Şemini Hag Atseret arasındaki belirgin farklar:
1 Bet Amikdaş zamanında Sukot’un ilk gününde 13 kurbanla başlayıp, her gün kurban sayısı bir azaltılarak, Sukot Bayramı’nın yedi günü boyunca toplam 70 kurban yapılırdı. Yahudi halkının bu 70 kurbanı yapmasının sebeplerinden biri, tüm dünyadaki 70 milletin acı ve üzüntüden korunması ve refahı idi.
Şemini Hag Atseret’te ise sadece bir özel kurban yapılırdı. Bu kurban, Yahudileri ve onların Tanrı ile olan özel bağlarını sembolize ederdi.
Günümüzde ise:
2 Sukot’un her günü sabah duasında (Şabat hariç) sallanan Arbaa Minim, Şemini Hag Atseret’te kullanılmaz.
3 Bu sabah Musaf Amida’sından itibaren Pesah’ın birinci günündeki Musaf Amida’sına kadar, “Morid Atal-Çiyin düşmesini sağlarsın” yerine “Maşiv Aruah Umorid Ageşem” denilir. (Rüzgâr estirir ve yağmur yağdırırsın)
4 Sabah duası sırasında Tikun Ageşem-Yağmur Duası yapılır. (“Şaloş Regalim”-Gözlem-s.177)
5 Yeni ve kendi başına bir bayram olduğu için Kiduş’ta Şeeheyanu Berahası söylenir.
Sonsuz bir dans SİMHAT TORA
Sukot Bayramı başlangıcından sonra dokuzuncu güne denk gelen ve İsrail’de Şemini Hag Atseret’le aynı gün, diasporada ise ayrı günde kutlanan Simhat Tora
Bayramı bu yıl 12 Ekim Perşembe akşamı ve 13 Ekim Cuma sabahı kutlanıyor.
Yıkılamayanın kutlanması
R.Simon Jacobson, Simhat Tora’yı ; ‘60 Gün- Büyük Bayramlara Spiritüel Olarak Hazırlık’ kitabında şöyle tanımlar:
“Simhat Tora’da, Tora’yı okuma devresini tamamlamış oluruz (Devarim Kitabının son pasukları) ve Yaradılış Kitabı (Bereşit) ile baştan başlarız.
Tora’nın en son sözleri şunlardır: “…Ve Moşe’nin, bütün İsrail’in gözleri önünde gerçekleştirdiği bütün yüce işler.” (Devarim 34:12)
Raşi’ye göre, bu sözler Moşe’nin levhaları kırmasını ima eder. Ancak, onun levhaları kırması başarıdan ziyade, bir zayıflıktı. Levhaları kırmak nasıl yüce bir iş olabilirdi ki?
Yüce bir işti, çünkü Moşe’nin bu levhaları kırması, yıkılamaz olacak olan ikinci levhaların yazılmasına yol açtı.
İlk levhalar, masum doğup kutsal bir hayat sürdüren bir tsadik’e benzetilebilir; ikinciler ise, düşen, ama daha sonra doğrulan, pişman olup yeniden başlayan ve deneyim için çok daha fazla güçlenen baal teşuva’ya (“Tanrı’ya dönüş ustası”) benzetilebilir.
İlk levhalar kırıldığı için var olan ikinci tabletler, hayatın zorluğunu, yani insanın düşüşünü ve tekrar benzeri görülmemiş yüksekliklere doğrulma yeteneğini yansıtır.
İkinci levhalar, insan girişiminin gücünü yansıtır: bu levhalar Moşe’nin 80 gün boyunca yılmadan sarf ettiği çabadan sonra, Kipur Gününde Tanrı tarafından verildi ve Moşe tarafından kazıldı. Bu nedenle, ikinci levhalar Tanrı ile aramızdaki ilişkinin yeni bir boyutunu ortaya çıkardı. Bizler düştükten sonra bile, çabalarımızla (teşuva), bütün zayıf noktalarımızı aşan Tanrı ve Tora ile olan asıl bağımızın yenilmezliğini gösterebiliriz.
Kısacası, ikinci levhalar içimizde yeni ve benzersiz bir boyutu, Tora’yı ve Tanrı ile olan ilişkimizi ortaya çıkardı.
Simhat Tora bu yeni boyutun kutlamasıdır. Bu yüzden, bizler büyük bir tutku ile sınır tanımadan dans ederiz. Bizler bacaklarımızla dans ederiz ve kollarımız bir Tora tomarını sarar. Bu dans bir Yahudi’nin özüne, Tora’nın özüne ve Tanrı’nın özüne dokunur. Sınırlı zekâmızı ve duygularımızı aşan, eğitime, özgeçmişe ve manevi duruma bakmaksızın, bütün insanları içine alan bir danstır. Bu dans ölümsüzlüğün kendisine dokunan sonsuz bir danstır.
Sinagoglarda Simhat Tora kutlamaları
Akşam duası ‘Arvit’ bitişinde (Bu sene 12 Ekim Perşembe akşamı) yapılan kutlamalarda, sinagogdaki bütün Sefer Tora’lar çıkarılır, Teva’nın etrafında yedi tur atılır, İsrailoğullarının yedi lideri Avraam, Yitshak, Yaakov, Moşe, Aaron, David ve Şlomo’nun hatırına bizleri hatırlaması için Tanrı’ya dua edilir. Sefer Tora’lar omuzlarda taşınır, sinagogun içinde dolaştırılır, şarkılar söylenir, bayram coşku ve neşeyle kutlanır.
13 Ekim Cuma sabah duasında sinagogdaki her erkek, Tora okunuşuna çağrılır.
Tora’nın son bölümü- Vezot Aberaha’yı okumak üzere çağrılan kişi: Hatan Mesayem-Tamamlayan Damat veya Hatan Tora-Tora’nın Damadı adıyla anılır. Tora’nın ilk bölümü-Bereşit’i okumak üzere çağrılan kişi-Hatan Bereşit-Başlangıç Damadı; ikisinin arasında çağrılan da; Hatan Meona olarak adlandırılır.
Şemini Hag Atseret – Simhat Tora Takvimi 5778-2017
11 Ekim Çarşamba - (21 Tişri):
Perşembe ve Cuma günleri Yom Tov’dur. Yom Tov’dan Şabat’a yemek pişirme hazırlığı yapılamaz. Bu nedenle çarşamba günü bir katı yumurta ve ekmek alınır, Eruv berahası : “ Baruh Ata Ad. E-loenu Meleh Aolam Aşer Kideşanu Bemitsvotav Vetsivanu Al Mitsvat Eruv- Bizleri mitsvalarıyla kutsayan ve bizlere Eruv (karıştırma/birleştirme) mitsvasını veren Evrenin Kralı, Sen Tanrı’mız Mübareksin” söylenir. Ve bu Eruv ile cuma günü işlerine başlanmış sayılınır. Yoksa cuma günü yemek pişirilemez.
Şabat günü için yemek pişirmeyi dinen uygun hale getiren Eruv Tavşilin- İruve Tavşilin (pişmiş yiyeceklerin birleştirilmesi) bayram şerefine mumların yakılmasından önce yapılır.
Eruv-İruve Tavşilin kuralları: http://www.sevivon.com/index.php?option=com_content&task=view&id=1032&Itemid=169
Şemini Hag Atseret şerefine kandiller, güneş batmadan önce yakılır ve sonra beraha söylenir: “Baruh Ata Ad. Elo-enu Meleh Aolam Aşer Kideşanu Bemitsvotav vetsivanu leadlik ner şel Yom Tov- Bizleri mitsvaları ile kutsayan ve bizlere Yom Tov mumlarını yakma mitsvasını veren Evren’in Efendisi Sen Tanrı’mız Mübareksin.”
Yom Tov’da daha önceden yakılmış bir ateşten faydalanılabilir. Bugün bu amaçla en az 25 saat yanacak bir mum yakılır. Bu mumun bitmesine yakın, onun ateşiyle yine en az 25 saat yanacak başka bir mum yakılır, böylece cuma sabahı bu ateşten faydalanılarak Şabat yemekleri yapılabilir.
Akşam yemekte Kiduş yapılır, Şeeheyanu berahası söylenir. Suka’da oturulursa Suka berahası söylenmez
12 Ekim Perşembe- (22 Tişri) - Şemini Hag Atseret:
Sabah tefilası sırasında Allel Duası’nın tamamı okunur.
Bugün Musaf Amida’sından itibaren Pesah’ın birinci günündeki Musaf Amida’sına kadar, “Morid Atal-Çiyin düşmesini sağlarsın” yerine “Maşiv Aruah Umorid Ageşem” denilir.(Rüzgâr estirir ve yağmur yağdırırsın)
Akşam Arvit duasından sonra bütün Sefer Tora’lar çıkarılır, neşeli şarkılarla sinagogda dolaştırılır.
13 Ekim Cuma- (23 Tişri) - Simhat Tora
Sabah tefilası sırasında Amida’nın tekrarından sonra Allel Duasının tamamı okunur.
Sefer Tora’nın son peraşası olan Vezot Aberaha okunur, bu şekilde 54 peraşadan oluşan bir yıllık döngü tamamlanır ve hiç ara vermeden, tekrar Bereşit Kitabının ilk peraşası( Bereşit )okunmaya başlanır.
Bu şekilde Tora okumanın hiç aralıksız, sürekli bir döngü olduğu ve Tora’sız yaşayamayacağımız gerçeği vurgulanır.
Sabah duası sırasında sinagogda bulunan her erkek, Tora okumaya çağrılır.
Şabat mumları güneş batmadan önce, önceden yakılmış bir mumun ateşinden faydalanılarak yakılır. Mumlar yakıldıktan sonra beraha söylenir: “Baruh Ata Ad.Elo-enu Meleh Aolam Aşer Kideşanu Bemitsvotav vetsivanu leadlik ner şel Şabat- Bizleri mitsvaları ile kutsayan ve bizlere Şabat mumlarını yakma mitsvasını veren Evren’in Efendisi Sen Tanrı’mız Mübareksin”.
Sukot, Şemini Hag Atseret ve Simhat Tora Felsefesi:
http://www.sevivon.com/index.php?option=com_content&task=blogcategory&id=66&Itemid=32
Önemli Not: Yazıda kısa bir özet olarak verilmiş olan bilgiler, okuyucuya bu konular hakkında fikir vermek amacıyla Every Person’s Guide to Sukkot, Shemini Atseret and Simchat Torah; Succos-It’s Significance,Laws and Prayers; Twerski on Machzor, A Spiritual Guide to the High Holidays; 60 Days: A Spiritual Guide To The High Holidays; The Hoshana Prayers; Gateway o Judaism; The Jewish Book of Why; El Gid para El Pratikante (Gözlem) ; Şaloş Regalim (Gözlem) kitaplarından ve www.chabad.org; www.jewfaq.org; www.askmoses.com; www.meaningfullife.com; www.torahtots.com;sitelerinden derlenerek hazırlanmıştır. Cemaatlerin farklı gelenekleri ve uygulamaları olabildiği için özel günler ve uygulamalar hakkında en doğru ve detaylı bilgiler için, cemaatin kendi rabilerine başvurması gerekir.
*Katkıları için Rav İzak Peres’e teşekkür ederiz.
