ABD Başkanı Donald Trump’ın İran ile P5+1 (ABD, Çin, Rusya, Fransa, İngiltere ve Almanya) arasında 2015’te imzalanan anlaşmayı desteklemediğini açıklamasının ardından, diğer taraf ülkeler ve İran anlaşmanın arkasında durduklarını belirtti.
ABD Başkanı Trump cuma günü yaptığı açıklamada İran’ın anlaşmaya uymadığını belirtti ancak anlaşmanın sonlandırılması ya da yeniden müzakere edilmesi çağrısı yapmadı.
Almanya, Fransa ve İngiltere anlaşmanın ‘ortak güvenlik çıkarlarına uyduğunu’ belirterek Trump’ın bu adımından endişe duyduklarını açıkladı. Rusya da Trump’ı kullandığı tehditkâr dil nedeniyle eleştirdi.
İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani de ABD’nin hiç olmadığı kadar yalnız kaldığını belirterek, “Bir başkan çok taraflı ve yürüyen bir anlaşmayı kendi başına iptal edebilir mi? Görünen o ki Trump bu anlaşmanın sadece ABD ile İran arasında olmadığını bilmiyor” dedi. Trump’ı “asılsız ithamlarda” bulunmakla suçlayan Ruhani, anlaşmaya yönelik taahhütlerini yerine getirmeyi sürdürdüklerini vurguladı.
Süreç ne durumda?
ABD yasalarına göre başkanın her üç ayda bir Kongre’ye İran’ın nükleer anlaşmaya uyum gösterdiğini teyit etmesi gerekiyor. Ancak Trump, son değerlendirmesinde İran’ın anlaşmaya uyduğunu teyit etmeme kararı aldı. Böylece ABD’nin anlaşmaya taraf olmaya devam edip etmeyeceği ile ilgili karar da Kongre’ye bırakılmış oldu. Bundan sonrası için üç senaryo konuşuluyor.
Bunlardan ilkinde Başkan, İran’ın anlaşmaya uymadığını vurgulasa da, anlaşmanın yürürlükte kalması için Kongre’den Tahran yönetimine yaptırım uygulamamasını isteyebilir. Trump’ın ve Dışişleri Bakanı Rex Tillerson’ın açıklamaları bu seçeneğin ağırlık kazandığını gösteriyor.
İkincisi, ABD yönetiminin Kongre’den yaptırım uygulamamasını istemesi ancak anlaşmanın yeniden müzakere edilmesi için harekete geçmesi. Son seçenek de Kongre’nin İran’a uyum göstermediği için yeni yaptırımlar yürürlüğe sokarak, anlaşmanın sona ermesiyle sonuçlanacak bir süreci başlatması.
AVİGDOR LİBERMAN: “İran anlaşmasında Avrupalılar kafalarını kuma gömüyorlar”
İsrail Savunma Bakanı Avigdor Liberman, ABD Başkanı Donald Trump’ın İran ile yapılan nükleer anlaşma aleyhine attığı adımlara karşı çıkan İngiltere, Fransa ve Almanya’yı sert dille eleştirdi.
Geçtiğimiz hafta İran ile büyük ticari anlaşmalar yapan üç Avrupa ülkesi, anlaşmaya ‘bağlı kalacakları’na ve Trump’ın bu anlaşmayı desteklemeyi reddetmesinin etkilerinden endişe duyduklarına dair bir bildiri yayınlamıştı.
Liberman Channel 2 Haber Ajansına, “Avrupalılar kafalarını kuma gömmeye devam ediyorlar, tıpkı 2. Dünya Savaşı öncesi yaptıkları gibi… Avrupa liderleri gerçeklerden kaçmayı tercih ediyorlar” şeklinde konuştu. Liberman, Trump’ı, İran anlaşmasını Kongre’ye tekrar gönderdiği için övdü ve bu hareketi ‘doğru ve cesur’ bulduğunu belirtti. Savunma Bakanı ayrıca, “İsrail, İran ile Amerika olmadan kendisi başa çıkmaya hazır olmalıdır” dedi.
İsrail Savunma eski Bakanı Moşe Yaalon ise, cumartesi günkü bir davette, Trump’ın hata yaptığını belirtti ve şunları dedi: “İran anlaşması net olarak kötü çünkü bu İslam Cumhuriyeti’nin bir nükleer ordu imkânına sahip olmasını sağlıyor. Ancak bu anlaşmayı gündeme getirmeyi reddeden partnerlerle tartışmak yerine, Amerika tüm çabalarını, İran rejimine koyduğu yaptırımlar olan BM Güvenlik Konseyi terörizm kararları ihlalleri, bölgedeki rejimlere zarar vermesi, insan hakları, silah ve füze dağıtımı ihlalleri yüzünden İran’a baskı yapmaya yöneltse daha iyi olurdu.”
İsrail Başbakanı Netanyahu da Facebook sayfasında Trump’ın yaptığı hamle için kendisini öven bir video paylaştı.
