Naziler tarafından yok edildiği sanılan Yahudilere ait yaklaşık 170 bin adet tarihi belge Vilnius’ta (Bugünkü Litvanya) bir kilisede bulundu.
Tarihi belgelerin bulunması konusunda çalışan Yahudi kurumu YİVO tarafından ortaya çıkarılan, kitap, çizim ve kartpostallardan oluşan dokümanlar yakında New York ve Litvanya’da sergilenecek.
Savaştan önce Litvanya’da kurulan ancak Nazi işgali sonrası New York’a taşınmak zorunda kalan kurum, 1940 yılında Yahudi mirası sayılan binlerce belge ve kitabı saklamayı başarmıştı. Ancak savaşın yarattığı kaos ve trajedi içinde kurum belgelerin izini kaybetmişti. Şimdiye kadar söz konusu belgelerin diğer Yahudi kitap ve dokümanları gibi Naziler tarafından yok edildiği düşünülüyordu.
Ancak araştırmalar sonunda savaş sırasında belgelerin saklandığı yerden Litvanyalı kütüphaneci Antanas Ulpis tarafından alınarak kendisinin gittiği kilisede bir bodruma saklandığı ortaya çıktı. Belgelerin arasında Yidiş dilinde yazılmış yüzlerce kitap, Sholem Aleichem tarafından yazılmış mektuplar, ünlü ressam Marc Chagal tarafından çizilmiş kartpostallar ve Chaim Grade’nin şiirleri de var.
Halihazırda bulunan eserlerden 10 tanesi New York’ta YIVO’nun merkezinde sergileniyor. Belgeler şu anda sınıflanarak dijital olarak arşivleniyor. Belgelerin düzenlenme işini YIVO ve Litvanya hükümeti ortak olarak yapıyor.
YIVO Genel Müdürü Jonathan Brent basına yaptığı açıklamada, belgelerin bulunmasının Doğu Avrupa’daki zengin Yahudi kültürü ve mirasının bir ispatı olduğunu, eserlerin varlığını Doğu Avrupa’da Yahudiler hakkında söylenen yalan ve ön yargılara karşı da en güzel cevap olduğunu belirtti.
