Büyükada Hesed Le Avraam Sinagogu bünyesinde olan ve ciddi bir restorasyon işleminin ardından Adalar Kent Müzesine ödünç verilen bir ‘parohet’ (muhtemelen) ile bir Sefer Tora’yı tarif etmek ve sergilenecek aşamaya gelinceye dek yapılan işlemleri aktarmak istiyorum.
Adalar Vakfı aynı zamanda Adalar Kent Müzesi Yönetimi Başkanı Halim Bulutoğlu, adalardaki Yahudileri yansıtan birkaç obje verilmesini istediğinde pasul (yazısında silinme var/bilinmeli ki Tora’da bir tek harf bile eksik veya hatalı ise Tora geçersiz olup okunmaz ve ‘pasul’ olarak sınıflandırılır) olan ancak sergilenmesinde herhangi bir sakınca olmayan sefer Toraları aramaya başladık.
Hahambaşılık’ta, Büyükada Sinagoguna ait bu geçersiz Sefer Tora’ları gördüğümde bir tanesi beni büyüledi. Üzerinde taç ‘Keter’ ve genelde İstanbul sinagoglarındaki Sefer Tora’larda kullanılan ‘Rimon’lar yoktu. Tora’nın sarıldığı çubukların ‘Ets’ alt ve üstleri ilk görüşte fildişi dedirten bir maddeden oluşturulmuş süsler yer almaktaydı ve kötü bir durumdaydı. Kapalıçarşı’da tanıdığım bir gümüşçünün yardımıyla hem ince gümüş işçilikleri yapan, hem de eski eser tamir eden bir değerli gümüş ustasını tanıma olanağım oldu. Görür görmez bu taçların kemik, altındaki tutulacak kısımların boynuz olduğunu belirtti. Afrika’da değildik. Fildişi değil de bunların kemik ve boynuz olması daha anlaşılır bir şeydi. Bursa’dan inek kemiği ve boynuzu bulundu (bir aya yakın bir süre aldı) ve uzun süren tamirat gerçekleşti.
Teslim alırken uzman şu yorumu yaptı: “Tek parça olduğuna göre orijinali deve kemiği ve boynuzu. Söz konusu Ets-Çubuklar da yaklaşık üç yüz yıllık. Heyecanla Sefer Tora’yı tamamladık.
Arkasına bir parohet (Toraların yer aldığı dolabın (Ehal a Kodeş) önüne konan perde. Büyükada Sinagogundan aldığım yaklaşık 50 yıllık geçmişine rağmen oldukça bakımsız ve kötü durumdaydı. Müze müdiremiz Nisya’nın yardımıyla bir uzmana ulaştım ve üç hafta içinde Parohet kullanılabilecek duruma getirildi. İşlemelerdeki eksikler tamamlandı; arkasındaki koruma tamir edildi; saçakları tek tek tamir edilip yenilendi.
Üzerinde ne mi yazıyor: Üst satırında “Hesed le Avraam Sinagoguna adanmıştır” alt tarafında ise “Mazal tov Taragano ve Miryam Taragano’nun ruhlarına övgü…” Bu arada okuttuğum uzman yazıdaki imla hatasını da belirtti. “Nişmatan” olması gereken kelime “nişmatam” şeklinde yazılmıştır.
Büyükada Sinagogu muhtemelen ‘kültür Merkezi’ diye adlandırdığımız binada elinde kullanılmayan malzemeleri teşhir etmeye hazırlanıyor.
