Roubini, Bitcoin gibi kripto paralar için insanlık tarihinin en büyük balonu, hatta balonların anası demiş. İlk anti virüs programı şirketinin kurucusu John McAfee ise hâlâ 2020’de 1 milyon dolarlık Bitcoin fiyatı iddiasını sürdürüyor. Söylemler bile bu kadar volatil olunca insan neye inanacağını şaşırıyor. Bitcoin vadeli kontratları 6.070 dolardan, spotta 6.040 dolardan işlem görüyordu bunları yazarken. 19.000’lerden üçte birine inince balon söndü diye bir algı yaratıyor. Buna iktisat biliminde ‘overshooting’ deniyor. Aynen zamanında altının onsunun 600 dolarlardan 1.900 dolara çıkıp 1.200 dolara gerilemesi gibi. Oysa hâlâ fiyatı iki katı seviyesindeydi. Bitcoin için de benzer bir durum var. 2017 yazında 2.300 dolar seviyelerinde olan Bitcoin hâlâ üç katı seviyelerinde bir fiyatlamaya sahip. Bu balonlar ilk ve yeni değil. Günümüzde tüm varlıklarda düzeltme hareketlerinin ve hatta çöküşlerinin olması kaçınılmaz. 1929, 2008 tarihleri piyasalardaki balonların çöküş tarihleri. 2000’li yıllarda teknoloji hisseleri, altının onsu, petrolün 130 dolara kadar çıkan fiyatı, başta pirinç olmak üzere gıda fiyatlarındaki artış, türev ürünler ve son olarak kripto paralar. Ancak kripto para rüzgarında herkes NYSE Dow30’u ve diğer endeksleri gözünden kaçırdı.
Dow30, Trump seçildiğinde 17.000 seviyelerindeydi, geçen hafta 27.000’lere kadar geldi. Bu haftaki düşüşünü düzeltme hareketine bağlıyorlar. ‘Liquidity Mania Theory’ yazımızda ise ABD tahvilleri başta olmak üzere genel olarak bir düzeltmenin kaçınılmaz olduğunu aktarmaya çalışmıştık. ‘Arkadaşlar hazır mısınız’ yazımızda ise, Trump’ın başkanlık koltuğuna oturmasına bir hafta kala bu konuya dikkat çekmiş ve iş adamının ekonomik canlanmayı sermaye piyasaları ile destekleyeceğini ve el açmaz FED faiz artışları ile beraber faizlerin ve borsaların bir süre birlikte yükseleceğine dikkat çekmiştik. Şu anda o safhanın sonuna doğru geliyor olabilir miyiz?
Benim balonlarım vardı
Dolar endeksinin 90’nın altına düşmesi, altının onsunun 1.350 dolar seviyelerine, brent petrolün varilinin 70 dolarlara, Euro/dolar paritesinin 1,25’lere doğru hareketlenmesinin nedenini iyi sorgulamak lazım. Aslında nedeni basit. Daha önceleri ifade ettiğimiz üzere başta FED, ECB, BOJ olmak üzere dünyaya likidite pompalayan merkez bankaları. Yellen, ikinci tur başkan seçilmediğine şaşırdığını beyan etmiş. ABD’nin ilk kadın FED başkanı aynı zamanda tek dönem başkan kalan ilk kişi. Şaşırdık mı? Valla kendisi şaşırmış ama Trump’ı uzun zamandır takip eden bu sayfamızda biz hiç şaşırmadık. Borsalar 2008’e göre 20 trilyon dolar daha büyümüş. Dünya ekonomisi büyümedi o kadar. Iphone 8 satışları öncekilere göre aynı seviyede değilken kârlılık artmış. Temettü beklentisi mi bu fiyatlamalar?
World Economic Forum iki hafta önce sessiz sedasız toplandı, dünyanın sorunlarını dünyanın liderleri tartıştılar. Peki, gerçekten dünya ekonomisi toparlanıyor mu? Avrupa Birliği’nde ve ABD’de enflasyon istenen seviyelere mi geliyor? Yoksa başta ABD olmak üzere küresel bir resesyon mu var? Resesyon varsa tahvil borçları nasıl ödenecek? AB’de ekonomi iyiye gidiyorsa Brexit niye hâlâ devam ediyor? ABD’de perakende satışlarda ve kapasite kullanım oranlarında hâlâ büyük bir kıpırdanma yokken yatırımcılar kripto paralardan ve ABD varlıklarından çıkıp diğer varlıklara mı geçiyor? Justin Trudeau bu yüzden mi NAFTA’yı terk etmekle tehdit etti geçen hafta? Kuzey Kore ve Güney Kore kadın buz hokey takımı Kış Olimpiyatlarına ortak katılacaklar. Üstelik Kim Jong Un kafileye başkanlık edecekmiş. Akla ister istemez 1929 sonrası 1936 Berlin Olimpiyatları geliyor. 2008 sonrası 2018 Kış Olimpiyatları umarız tarihin tekerrürünün bir öncü göstergesi değildir insanlık ve dünya için.
Fütüristik yazar Jules Verne ilk eserinde balonda geçen macera dolu beş haftalık Afrika seyahatini yazar. Yılbaşından bu yana geçen beş haftada balonlarla dolu piyasalarda maceralar yine hız kesmedi. 24 Ocak’ta ‘Likidite Çılgınlığı Teorisi’ yazımızda “Siyah Kuğu göründü mü?” sorusu ile balonlara dikkat çektiğimizde Dow30 Endeksi 26.250 seviyesindeydi, piyasada 30 binler konuşuluyordu.
