Kudüs’teki Pardes Yahudi Bilimleri Enstitüsü, 20 - 25 Şubat tarihleri arasında yine 70 Pencere/Shivim Panim etkinlikleri kapsamında ve JDC’nin katkılarıyla İstanbul’daydı. Onu öğrenci, biri öğretmen toplam on bir kişi, neredeyse bir hafta boyunca İstanbul’u ve buradaki Yahudi yaşamını deneyimleme şansı elde etti.
Pardes Yahudi Bilimleri Enstitüsü, internet sitesinde kendisini şu şekilde tanımlıyor:
“Pardes; Kudüs merkezli ve dünya çapında programları olan, açık, karma eğitimli, mezhepsiz bir Yahudi eğitim topluluğudur. Öğrenciler günümüzün önemli konularıyla kendi bağlarını keşfederken bir yandan da klasik Yahudi metin ve gelenekleriyle uğraşırlar. Pardes, öğrencilerini kendi Yahudi yaşamlarının lideri olmaları için gerekli bilgi ve becerilerle donatır.”
R. Dr. Levi Cooper eşliğinde 70 Pencere/Shivim Panim Organizasyonu ve JDC’nin katkıları ile 2014 yılından beri her sene farklı kişilerle Türkiye’yi ziyaret eden Pardes grubu dünyanın dört bir yanında yaşayan öğrencilerden oluşuyor. Bu sene de İsrail, ABD, Fransa, Kanada ve Bulgaristan’dan gelmiş Yahudi gençleri bünyesinde bulunduran grubun üyeleri için Türkiye’de bulunmak ve Türkiye’yi oluşturan farklı inanç ve kültür mozaiğini görmek, kendi ifadeleri ile, benzersiz bir deneyim oldu.
Pardes öğrencileri, her sene kendilerine evlerini büyük bir misafirperverlikle açan Ortaköy sakinlerinin evlerinde konaklıyor, bu şekilde Istanbul geleneklerini de ilk elden deneyimleme fırsatı buluyor. Program boyunca gruba Rıfat Toledo ve dünyanın çeşitli Yahudi cemaatlerine yardımcı olmayı görev edinmiş JDC (American Jewish Joint Distribution Commitee) İstanbul temsilcileri Ruthie Matanky Skaist ve Tuli Skaist eşlik etti. Grup, burada oldukları sürece İstanbul’un çeşitli sinagoglarını ve camilerini ziyaret etti. Ayrıca Ulus Özel Musevi Okullarında ortaokul öğrencileriyle eğitici ve aynı zamanda eğlenceli etkinlikler de gerçekleştirdiler.
SİNAGOG ZİYARETLERİ
20 Şubat günü İstanbul’a gelen grup, ilk olarak Kadıköy Hemdat İsrael Sinagogunu ziyaret etti. Sinagogdan sonra Kadıköy’ün eski camilerinden olan Osman Ağa Camini ziyaret edip yerel halkı dua ederken izleme şansını elde etti. Sonraki gün İstanbul Aşkenaz Sinagogu ve Kal De Los Frankos yani İtalyan Sinagogu olmak üzere Beyoğlu’nun tarihi sinagoglarını gezdiler. Sinagogları takiben Türk Musevi Cemaati Hahambaşılığı’nda Rav Naftali Haleva, Rav İzak Peres, Rav İzak Alaluf ve Rav Albert Gerşon ile tanıştılar; İstanbul adetleri ve tarihi hakkında bilgilendirildiler.
Pardes ekibi ziyaretleri kapsamında Büyükada’yı da görme fırsatını buldu. Büyükada programı, Büyükada Hesed Le Avraam Sinagogu Başkanı Kurtuluş Morhayim ve yönetim kurulu tarafından tüm ayrıntıları düşünülerek ayarlandı. Hesed Le Avraam Sinagogu, Mikve ve Büyükada Hamidiye Camisini de ziyaret eden Pardes ekibi, bir Büyükada geleneği olan fayton turuna da çıktı.
Pardes ekibi, diğer günlerde sabah dualarını farklı sinagoglarda gerçekleştirken, perşembe ve cuma sabahı Şahrit dualarını Alef Aşkenaz Midraşında, öğrenciler ve Rav Mendy Chitrik ile beraber okudu, yaklaşan Purim bayramı hakkında bilgiler paylaşıldı. Daha sonrasında okulda 5. sınıflarla yapılan eğlenceli Purim eğitimi, gündelik hayatımızda taktığımız imgesel maskeler hakkındaydı. Çocuklarımıza gelecek hakkında özgür düşünmeyi öğretmeyi amaçlayan bu eğitimde bolca müzik çalındı ve şarkı söylendi. Daha sonra Pardes ekibi, 3. sınıfların uzun çalışmalar sonrasında hazırladığı ve içlerinde Albert Einstein’dan Adam Sandler’a kadar birçok önemli ismin yer aldığı Canlı Müze faaliyetine katıldı. Daha sonra Rav Naftali Haleva’nın 12. sınıflarla dersinde Purim ve gündelik hayattaki karakter özellikleri hakkında, rol yapma içerikli eğlenceli bir eğitim gerçekleştirdiler. Perşembe günü beşinci sınıflarla da iki ders geçiren Pardes, cuma gününü altıncı ve yedinci sınıflara ayırarak onlarla Megilat Ester’in yazılmasının hikâyesi üzerine konuştular.
22 Şubat günü, Pardes ekibi, İstanbul Valiliği tarafından Sarayburnu’nda yapılan Struma anma törenine katıldı. Törende yapılan konuşmaları İngilizce metinden takip eden grup, daha sonra dağıtılan kırmızı ve beyaz karanfilleri suya bırakarak Struma faciasında aramızdan ayrılanların ansına dua etti. Anmadan sonra tarihi Neve Şalom Sinagogu ve ardından Müze Müdürü Nisya Allovi’nin detaylı ve güncel açıklamaları eşliğinde 500. Yıl Müzesi gezildi. Pardes ekibi her sene olduğu gibi akşam yemeği için Or Yom Huzurevinin misafiri oldu. Tüm ekip gitar, flüt ve mızıka çalıp neşeli şarkılar ile Or Yom sakinleri le birlikte keyifli bir gece yaşadı.
Ekip Şabat boyunca Ortaköy Ets Ahayim Sinagogunun misafiri oldu. Kabalat Şabat için Sinagog Rav Akaali Rav Naftali Haleva öncülüğünde gerçekleşen etkinliğe katılan ekip, dua sonrası söylenen şarkılar ile Şabat’ı karşıladı. Daha sonra Rav Naftali Haleva, Leyla Haleva ve Ortaköy yönetimi tarafından düzenlenen öğlen ve akşam yemeklerinde neşeli şarkılar eşliğinde unutulmaz bir Şabat Keyfi deneyimlendi. Şabat’ın Avdala’da gitar eşliğinde uğurlanması, yine şarkılarla gerçekleşti. Cumartesi akşamı Leon Cibili’nin özenle düzenlediği gurme bir akşam yemeği için La Casa Catering’e davet edilen grup, Aşkenaz Cemaati Hahamı Rav Mendy Chitrik ve Lea Cibili’nin konuşmaları ile yeni bilgiler edindi. Rav Chitrik Anadolu’daki 2800 senelik Yahudi geçmişini, arkeolojik ve tarihi bulgular ile Talmudik veRabinik yazılar ışığında anlattı.
Turun son günü Pardes ekibi gelenekselleşmiş Purim kutlaması için Balat Ahrida Sinagogunun yolunu tuttu. Çocuk korosu ve Maftirim’i dinleyip kutlamaya katıldıktan sonra Talmud Tora’nın Magen grubuyla tsedaka hakkında dini metin okuyup yorumladılar.
Tur boyunca ekibe eşlik eden Rıfat Toledo, düşüncelerini şu şekilde paylaştı:
“İki senedir 70 Pencere/Shivim Panim organizasyonu ve JDC katkıları ile Türkiye’yi ziyarete gelen Pardes ile beraberim! Rehberlik yaptım, tercümanlık yaptım, kısacası cemaatimizi elimden gelen en iyi şekilde temsil etmeye çalıştım. Amacım ekibin ve cemaatimizin aynı anda mutlu olmasıydı. Pazar akşamı ekibi havaalanına bıraktıktan sonra bu mutluluğu hissettim.
Pardes, Türkiye gezisini 70 Pencere/Shivim Panim ve JDC katkıları ile beş yıldır yapıyor. Her ne kadar sadece son iki senesinde bu grupla beraber olsam da önceki senelerde de Göztepe Kültür Derneği ve Talmud Tora’ya verdikleri eğitimlere katıldım. Cemaatimizin her kesiminin bu ziyaretlerden daha da fazla faydalanmasını isterim. Rav Cooper ve öğrencileri birlikte öğrenmekten, öğretmekten asla sıkılmıyor.
PARDES, HERKESİN BİRBİRİNİ EĞİTTİĞİ BİR GRUP
Dini bilgimin grup ortalamasının altında kalmasına rağmen bana son derece sabırlı yaklaştılar. Sorduğum her soruyu -yargılamadan- cevapladılar. Ben de elimden geldiği kadar Türkçe öğrettim onlara.
Yazıma son vermeden önce bana bu şansı veren başta 70 Pencere/Shivim Panim ekibi olmak üzere, herkese çok teşekkür etmek istiyorum. Sayın büyüklerim ve sevgili kardeşlerim, Pardes’in burada olduğu zamanlarda onlarla beraber olarak ayağınıza gelen bu şansı kaçırmayın. Gelin hep beraber eğlenelim ve öğrenelim!”
Dolu dolu altı günün sonunda dönen Pardes öğrencileri hem kendilerini geliştirdi hem de cemaatimize katkıda bulundu. Gerek güzel müzikleri gerek eğitimleriyle beş yıldır cemaatimize özel günler yaşatan Pardes’e bu güzel hafta için çok teşekkür ederiz!
