İsrail 1948’de kurulmadan evvel, daha 1947’de Irak Yahudi nüfusu 150 bine yakındı. Bugün Irak’ta Yahudi sayısını göstermek için tek basamaklı sayıları bilmeniz yeter.
Reuters, İsrail’in 70. kuruluş yıldönümü dolayısı ile yaptığı haberinde, Yahudilerin Irak’ı terk etmesi ile ülkenin o yıllarda büyük bir kültür ve refah kaybına da uğradığını belirtiyor.
Irak’ta kalın ve yüksek duvarlı Yahudi mezarlığında Violette Şaul adında bir kadın, kırılmış ve aşınmış bir mezar taşının altında yatıyor. 10 yıl evvel sonsuzluğa uğurlanan hemşire, tarihi 2500 yıl öncesine dayanan Irak Yahudilerinin son neferlerinden biri idi.
Eğer bu mezarlıktan araba ile batıya bir gün boyunca Akdeniz Kıyılarına doğru gidebilseydiniz, Irak’tan çok farklı bir politik dünyaya İsrail’e varabilirdiniz. Yolculuk araba ile bir gün sürecek kadar kısa olmasına rağmen, geldiğiniz dünyanın Irak’tan çok daha uzak bir alem olduğunu fark etmeniz birkaç saniyenizi alır.
İsrail’deki Irak Yahudileri Kültür Merkezi binasının girişinde sizi şu sözler karşılar: “Irak Yahudi Cemaati, artık yok”
Irak’ta bir zamanlar olan eski Yahudi hayatını yeni nesillere göstermek için inşa edilen müzenin içinde; dar ve köhne Bağdat sokaklarında yürüyüp, Yahudi mahallesinin sinagogunu veya tipik bir Yahudi evinin replikasını görebilirsiniz.
İsrail 1948’de kurulduğunda birçok Arap ülkesinde yaşandığı gibi Yahudiler istenmeyen adam ilan edildiler.
Günler haftalar içinde sayıları on binler olan cemaatler bir anda binler yüzlerle ifade edilecek kadar küçüldü.
Reuters’in yorumuna göre, Yahudilerin Irak’ı terk ederek, İsrail’e yerleşmesi genç Yahudi devletine kültürel ve entelektüel bir destek verirken, aynı şekilde Irak’taki sosyo-ekonomik hayatı da fakirleştirdi.
1950 ile 52 arasında 125 bin Irak Yahudi’si uçaklarla İsrail’e taşındı.
İsrail’in bağımsızlık savaşından zafer ile çıkması Irak’ta Yahudilere karşı bir nefret dalgası oluşturmuş, yüzlercesi katledilmiş, Yahudiler ülkeyi apar topar terk etmek zorunda kalmıştı.
İsrail’de bir şekilde Irak Yahudiliği kökleri ile bağlantısı olduğunu belirten 600 bin kişi yaşıyor. İsrail’in nüfusunun 8,8 milyon olduğunu hatırlarsak bu çok büyük bir oran.
Bugün İsrail’de, Irak Yahudileri toplumun en başarılı kişileri arasında yer alıyor. Aralarında kuvvet komutanları, bakanlar, milletvekilleri, film yıldızları ve ünlü yazarlar var.
Irak Yahudiliği geçen zaman içinde İsrail’de eski ihtişamına layık bir başarı kazanırken, Irak, Suriye, Yemen ve bir çok ülkeyi kavuran şiddet fırtınası Arap Yahudiliğinin kalan son izlerini de çölün kumları arasında yok ediyor…
