Sıcak yaz aylarının yaklaştığı şu günlerde, bizi bekleyen günlerin hava durumuna bir göz atmak istedik… Bu yaz bizi nasıl bir hava bekliyor? Deniz suyu nasıl olacak? Geçen yaz yaşadığımız dolu fırtınalarına bu yaz da rastlayacak mıyız?
Kış tahminlerinde kullanılan parametrelerin bir kısmı yaz tahmininde de kullanılır. Ancak bazı veriler baz alınmaz. Örneğin kış tahminimizde Avrasya’daki kar örtüsünden bahsetmiştik. Yaz tahmini için bunları pek kullanmıyoruz. Baktığımız veriler yaşadığımız mevsimin La Nina mı yoksa El Nino mu gösteren, uzun dönem tahminlerinde kullanılan endeks verileri, deniz suyu sıcaklıkları ve çok belirleyici olmasa da istatistiki verilerdir. Buna bakmamızın nedeni dünya çapında ısınma ya da soğumanın ne durumda olduğunu öğrenmektir.
ENSO ENDEKSİ
ENSO Endeksi genelde bize La Nina ve El Nino’nun durumunu gösterir. Bu endeks tahminleri genelde Pasifik Okyanusu değerlerine göre hesaplandığından ülkemize direk etkisi olduğundan bahsedemeyiz ancak su sıcaklıklarının ne değerde olacağı konusunda fikir sahibi olabiliriz.
Bu verilere bakacak olursak Pasifik Okyanusundaki deniz suyu sıcaklığının yüzde 75-80 ihtimalle nötr yani normal değerlere geleceğini, yüzde 25 ihtimalle de bu durumun kalan 6 ay içinde yani yaz ve 2019’a kadar olan bölümde nötr değerlere geleceğini söyleyebiliriz. Yani deniz suyu sıcaklıklarında normal değerler bekliyoruz.
Deniz suyu sıcaklıklarının normalden yüksek olması, buharlaşmanın fazlalaşması ve ani, etkili tropik fırtına anlamına gelir. Normaller seviyesinde olması, bu fırtınaların uzun yıllar ortalaması civarında olacağını gösterir. Bu yüzden önemlidir.
Aslında ülkemizi direkt etkileyen Atlantik Okyanusudur. Atlantik’teki meteorolojik hareketler ve deniz suyu sıcaklıkları özellikle sonbahar, kış ve ilkbahar zamanlarında bize direkt etki yapar ancak yazın bu hareket minimuma iner. Bunun nedeni yaz aylarında, genelde sıcak havaların Afrika üstünden gelmesi ve kuzeyimizden inen, genelde poyraz olan Karadeniz’in nemli rüzgârının etkili olmasıdır.
ARADA OLUŞACAK DOLU VE ANİ FIRTINAYA DİKKAT
Özellikle Marmara Bölgesini etkileyen şiddetli yağışlar Karadeniz üzerinden gelir. O yüzden Marmara Denizinin değil Karadeniz’in sıcaklıklarını göz önünde bulundurmak gerekir. Uzun yıllar ortalamasında, bu dönemde ortalama 11 derece olan Karadeniz suyu sıcaklığı şu anda ortalama 13 derecelerde. Deniz suyunun sıcaklığı sadece 1 derece arttığı zaman buharlaşma yedi kat fazla oluyor. Özelikle haziran -eylül arasında yaklaşık 10-11 derece ısınan su yukarıdan gelen soğuk havayla birleştiğinde oldukça etkili ve anlık gök gürültülü sağanaklara, dolu yağışlarına ve yağışla beraber çatı uçurabilecek kadar etkili rüzgâra dönüşebilir. Geçen seneki dolu felaketinin de nedeni buydu. Bu olaylar aslında yaşadığımız tropik kuşakta beklediğimiz hava koşulları ancak küresel mevsim değişikliği ve hava ile suyun ısınması, buz kütlelerinin erimesi ile artık bu hava olayları ne yazık ki normal duruma geldi. Tam olarak gün veremesek de yaz içinde yine benzer koşulları yaşayacağımızın sinyalleri şimdiden görülüyor.
IRI MODELİ TAHMİNİ
Mart ayında yayımlanan bu modele göre haziran, temmuz ve ağustos - 3 aylık ortalamada ülkemizin neredeyse tamamında mevsim normallerinin oldukça üzerinde sıcaklıklar bekleniyor.
Aynı model temmuz sonuna kadar yağışın da mevsim normallerinden düşük seyredeceğini gösteriyor.
Şahsi düşüncem de bu modellerle benzerlik gösteriyor ancak açıkçası haziran ayının ortalarına kadar aşırı sıcaklık beklemiyorum. Temmuzdan itibaren sıcaklıkların artmasını İstanbul ve Marmara genelinde 30 derece ve üstünde seyretmesini, bu süreçte yukarıda da bahsettiğim yağış hareketlerini bekliyorum. Özelikle karasal iklim yaşayan bölgelerde sıcaklık rekorları gelebilir. Güneydoğu Anadolu’da sıcaklıklar 45 derece civarına yaklaşabilir. Dünya üzerinde ortalama sıcaklıkların 1-2 derece artmış olması, buharlaşmanın bu sebepten aşırı yoğunluk içermemesi nedeniyle özellikle yaz ayını temmuzla beraber yaşayacağımızı düşünüyorum.
Genellikle temmuzdan itibaren kuraklık da etkili olabilir ancak yine bu mevsim değişikliğinden kaynaklanacak tropikal yağışlara benzeyecek sağanak yağışlara karşı da dikkatli olunmasını tekrar hatırlatmak isterim.
