Şavuot

“Vezot Atora- İşte bu, o Tora’dır” duası ile sinagogda o anda okunan Tora’nın, bize Sina Dağında verilen Tora’nın aynısı olduğuna şahitlik edilir.

Şavuot Bayramı, 49 gece süresince ve gün gün sayılan ve her gün kişiliğimizin bir yönünü geliştirmek için çalıştığımız Omer’in bitişinden hemen sonra,6 ve 7 Sivan günleri, (bu yıl 20 ve 21 Mayıs)  mutluluk ve sevgiyle kutlanır.

 “Yedinci haftanın bitiminin ertesi gününe -ellinci güne- kadar sayacaksınız.” (Vayikra 23:16)

2448 yılında, Sivan ayının altısında Tanrı’nın Kutsal Varlığı sadece bir kişi değil, sadece o anda Sina Dağında bulunanlar değil, geçmiş ve gelecek tüm Yahudiler önünde açığa çıkar ve gök gürültüleri ve şofar sesleri içinde On Söz’ü söylemeye başlar, ardından Tora’yı verir.

Zeman Matan Toratenu- Tora’mızın Veriliş Zamanı- olan Şavuot Bayramında, Tora’nın verilmesi kutlanır. Tora’nın verilmesi, Yahudi tarihinin akışını değiştirir ve bir Yahudi’nin, Yahudi olarak yaşamasının en büyük ödülü ve ebedi yaşam kılavuzu olur. Nerede yaşarsa yaşasın, ne yaparsa yapsın, Yahudilere hayat, kuvvet, temel, sağlamlık ve zenginlik veren tek güç Tora’dır. Bu yüzden, Tora, Yahudiler için ‘Torat Hayim - Yaşam Kaynağı’dır.

Sinagog duaları sırasında Sefer Tora kaldırılıp halka gösterildiği zaman herkes ayağa kalkar ve hep bir ağızdan ‘Vezot Atora- İşte bu, o Tora’dır’ duası söylenir. Bu dua ile sinagogda o anda okunan Tora’nın, bize Sina Dağında verilen Tora’nın aynısı olduğuna şahitlik edilir. Ayrıca her Yahudi, Sina Dağında tüm Yahudilere verilen bu benzersiz hazineyi her gün aynı coşkuyla almaya devam eder.

Şavuot Bayramı, 49 gece süresince ve gün gün sayılan ve her gün kişiliğimizin bir yönünü geliştirmek için çalıştığımız Omer’in bitişinden hemen sonra,6 ve 7 Sivan günleri, (Bu yıl 20 ve 21 Mayıs) mutluluk ve sevgiyle kutlanır.

Tora’nın Yahudilerden önce diğer milletlere teklif edilmesi

Tanrı, Yahudilerden önce, dünya uluslarına teker teker Tora’yı teklif eder.Tanrı, Tora’yı teklif ettiğinde, Esav’ın soyundan gelenler; “Kanunları nedir?” diye sorarlar. Kanunlardan birinin ‘Öldürmeyeceksin!’ olduğunu öğrenince, Tora’yı kabul edemeyeceklerini, çünkü öldürmemenin, onların doğasına aykırı olduğunu söylerler. Yitshak, oğlu Esav’a hayır duasını verirken “Ancak kılıcınla yaşayacaksın” demişti (Bereşit-27:40).

Tora, daha sonra Amon ve Moav’a teklif edilir. Onlar da, kanunların içinde ‘Ahlaksızlık Yasağı’ olduğunu öğrenince, Tora’yı kabul edemeyeceklerini, ahlaksızlığın, onların kişiliğinin bir parçası olduğunu söyler. Sonuçta kökleri babalarıyla yatıp hamile kalan Lot’un kızlarından geliyordu (Bereşit-19:30-38).

Tora, daha sonra Yişmael’in soyundan gelenlere teklif edilir. Onlar da, ne o zaman, ne şimdi, çalma yasağıyla baş edemeyeceklerini belirtir. Çünkü Tanrı’nın meleği, ataları Yişmael’in annesi Agar’a “Oğlun asi biri olacak. Hem eli herkese karşı, hem de herkesin eli ona karşı olacak” demişti (Bereşit-16:12-13).

Tanrı, Tora’yı Yahudi Halkı’na teklif ettiği zaman, onların bu kuralları uygulayabilecek potansiyele sahip olduklarını görür. Yahudiler de Tora’yı ‘Naase V’nishma’- Yapacağız ve dinleyeceğiz” (Şemot 24:7) diyerek kabul ederler. Hahamlarımız, bu sözü yorumlarken,  “Önce Tanrı’nın Kuralları’na itaat edeceğiz, sonra anlamaya çalışacağız” diyerek Yahudilerin, Tanrı’ya ve Tora’ya olan sonsuz inançlarını ve bağlılıklarını bu şekilde dile getirdiklerini ifade ederler. Çünkü Tora, yaşayarak öğrenilir ve yaparak anlaşılır.

Tora’nın çölde verilmesi

Tora, çölde, aleni ve açık olarak, hiç kimseye ait olmayan bir yerde verildi. Bunun sebebi, bir yoruma göre, ileride bir gün diğer ülke uluslarının; “Biz Tora’yı İsrael topraklarında verildi diye kabul etmedik” demelerini engellemek, aynı zamanda Yahudi kabileler arasında da çıkabilecek olası çekişme ve anlaşmazlıkları önlemekti. Bir kabile, “Tora bizim bölgede verildi” derken, başka bir kabile de, “Tora bizim bölgede verildi” diyebilirdi ve bu durum tatsızlıklara yol açabilirdi (Mechilta of Rabbi Ishmael, Exodus 20:2).

ŞAVUOT GELENEKLERİ

Şavuot’ta evler ve sinagoglar çiçekler, ağaç dalları ve taze yeşilliklerle süslenir, Ruth’un Kitabı okunur ve sütlü yiyecekler yenir.

Evlerin ve sinagogların süslenmesi- Şavuot için evler ve sinagoglar, geleneksel olarak çiçekler, ağaç dalları ve taze yeşilliklerle süslenir. Bunun sebebi üzerine farklı yorumlardan bazıları:

-Tora’nın verildiği zaman, Yahudilerle Tanrı’nın birleşmesi, bir düğün olarak kabul edildiği ve Tora verilirken Sina Dağının düğün yeri gibi mucizevi bir şekilde çiçeklerle ve yeşilliklerle kaplandığı için,

-Şavuot’tan itibaren Bet-Amikdaş’ta sunulan ilk turfandaların getirildiği Bikurim Sepeti’ni anımsattığı için,

-Şavuot’ta, Tanrı, ağaç meyvelerinin kaderini belirlediği için.

Ruth’un Kitabı-Megilat Ruth- Şavuot’un ikinci günü okunur. Bunun nedeni üzerine farklı görüşlerden bazıları şöyledir:

-Şavuot, Kral David’in doğum ve ölüm yıldönümüdür. Ruth ve kocası Boaz, Kral David’in büyük büyükanne ve büyük büyükbabaları olduğu için.

-Ruth’un Kitabında bahsedilen hasat sahneleri, hasat bayramı Şavuot’a ait olduğu için.

-Moav’lı bir putperest olan Ruth, hiçbir maddi çıkarı olmadan Yahudiliği içtenlikle kabul ettiği, bir “ger tseddek-aramıza iyi niyetle katılan yabancı” olduğu için. Bütün Yahudiler de, aynen Ruth gibi, Kutsal Tora ve kurallarını, Tanrı’ya olan derin inançları ve güvenleri ile Şavuot’ta kabul ettikleri için.

Sütlü yiyecekler- Şavuot’ta sütlü yiyecekler yenilmesinin sebebi hakkında farklı görüşlerden bazıları:

-Tora’da Şavuot Bayramı ve et ile sütlü yiyeceklerin birlikte yenmemesi emri ardı ardına sıralanmıştır. “Toprağının ilk turfandalarını, Tanrı’n Aşem’in evine getir. Eti, annesinin (sütü bile olsa),sütle pişirme” (Şemot 23:19).

 İsrailoğulları’nın kap kacaklarını kaşer hale getirme- sıfırlama için zamanları yoktu. Bunun için ‘sütlü’ yiyecekler yediler.

-Yahudiler, Sina Dağında Tora’yı almaya hazırlanırken bir bebek gibi saf ve temizdiler. Bir bebeğin yaşamını sağlayan gıda nasıl ‘süt’ ise, Yahudilerin yaşamını sağlayan da Kutsal Tora olduğu için.

-Vaat edilen topraklardan, ‘bal ve sütün aktığı ülke’ olarak bahsedildiği için.

-Şir Aşirim’de (Şarkıların Şarkısı 4:11), Kral Salamon, Tora’dan bahsederken, “Dudaklarından bal ve süt gibi damlar” kelimelerini kullandığı için.

-Sefer Matamim’e göre, Şavuot, Moşe Rabenu’nun sepet içinde Nil Nehrinden çıkarıldığı,ve sadece Yahudi bir kadın tarafından süt emmeyi kabul ettiği gündü. Onun anısına sütlü yiyecekler yenir.

-Süt, İbranice halav-gematriada, harflerinin toplamı kırk eder. Bu da, Moşe Rabenu’nun kırk gün ve kırk gece Sina Dağında İsrailoğullarına Tora’nın verilmesi için hazırlandığını sembolize eder.

ADIM ADIM ŞAVUOT 5778- 2018

18 Mayıs Cuma

Şavuot bu yıl Şabat çıkışına geldiği için, evler ve sinagoglar cuma günü Şabat başlamadan çiçekler, ağaç dalları ve yeşilliklerle süslenir.

Bugün Şabat başlamadan, cumartesi akşamı Şabat çıkışında Yom Tov mumlarını yakabilmek ve Yom Tov süresince ateşinden faydalanıp yemek pişirebilmek için en az 25 saat yanacak bir mum hazırlanır.

Gün batmadan Şabat mumları beraha ile yakılır:

“Baruh Ata Ad. Elo-enu Meleh Aolam Aşer Kideşanu Bemitsvotav Vetsivanu Leadlik Ner Şel Şabat - Bizleri mitsvaları ile kutsayan ve bizlere Şabat mumlarını yakma mitsvasını veren Evren’in Efendisi Sen Tanrı’mız Mübareksin.”

19 Mayıs Cumartesi

Şavuot, bu akşam Şabat çıkışı ile başlar. Bu akşamdan 21 Mayıs Pazartesi gün batımına kadar Yom Tov’dur (iyi gün-bayramın mübarek günleri), Şabat gibi, iş yapılmaz, elektrik kullanılmaz.

Şabat Çıkışı- Motsae Şabat, cuma gününden hazırladığımız en az 25 saat yanacak mumun ateşinden faydalanarak beraha ile Şavuot onuruna bayram mumları yakılır:

Baruh Amavdil Ben Kodeş Lekodeş

“Baruh Ata Ad. Elo-enu Meleh Aolam Aşer Kideşanu Bemitsvotav Vetsivanu Leadlik Ner Şel Yom Tov - Bizleri mitsvaları ile kutsayan ve bizlere Yom Tov Mumlarını yakma mitsvasını veren Evren’in Efendisi Sen Tanrı’mız Mübareksin.”

*Cumartesi akşamı yıldızlar çıkmadan Şavuot için masa düzeni yapılmaz.

Akşam duasından sonra, Bayram Kiduşu ve Şeeheyanu duası ile başlayan güzel bir bayram yemeği yenir.

“Baruh Ata Ad. Elo-enu Meleh Aolam  Şeeheyanu Vekiyemanu Veigianu Lazeman Aze - Kutsalsın Sen, Tanrı’mız, Evren’in Kralı, çünkü bizi yaşattın, ayakta tuttun ve bu zamana eriştirdin.”

Tikun lel Shavuot –”Bu gecede hiç uyumayan ve gece boyunca Tora öğrenen kişinin bu yılı selametle tamamlayacağı ve kendisine bir zarar gelmeyeceği garanti altındadır” (Mişna Berura 494:1).

Bu gece geleneksel olarak uyanık kalıp bütün gece Tora öğrenilerek geçirilir. Yahudilikte Kutsal Kitap metinlerini yorumlayan Midraş’ta belirtildiği üzere, Tanrı’nın onlara Tora’yı vermeyi vaat ettiği günün öncesindeki akşam, İsrailoğulları yorgunluktan uyuyakalırlar. Sabah, Tanrı’nın, 10 Söz’ü dile getiren Kutsal Sesi’yle uyanırlar. Yaygın bir yoruma göre, onların yaptığı bu hatayı telafi etmek için; Kabalistlerin yorumuna göre ise de, Roş Aşana Bayramı’na kadar sağlıklı bir yaşamımız olmasını garanti altına almak için, o gece uyumayıp Tora çalışırız. Ertesi gün sanki ‘biz’ Tora’yı almaya hazırlanıyormuşuz gibi Tora’ya odaklanır, dikkatimizi ve enerjimizi bu yönde yoğunlaştırırız.

Kişi cumartesi bütün gece uyanık kaldıktan sonra pazar sabah duası ve Tora okunuşu sırasında uyuklamamaya dikkat etmelidir. Buna özelikle Omer sayımının doruk noktasını oluşturan Musaf duası okunurken daha da özen gösterilmelidir: “Yedinci haftanın bitiminin ertesi gününe-ellinci güne- kadar sayacaksınız. Bu ellinci günde Tanrı Adına yeni bir Minha-korbanı getirmelisiniz.” (Vayikra 23:16)

20 Mayıs Pazar

Tanrı Sina Dağında ‘10 Söz’ü dile getirirken, geçmiş ve gelecek bütün Yahudilerin ruhları bu muhteşem ve insan beyninin algılaması imkânsız olaya bizzat şahit olurlar.

Rabi Chayim ben Atar, bayramın, ‘Şavuot’ olarak değil, ‘Şevuot-yeminler’ olarak telaffuz edilmesi gerektiğini belirtir. ”Hem bugün burada bizimle olup Tanrı’nın Huzuru’nda duranlarla, hem de bugün burada bizimle olmayanlarla yapılmaktadır bu antlaşma…”(Devarim-29:14-15). Bu antlaşma ile, İsrailoğulları Tora’yı takip edeceklerine ve Tanrı’dan başka tanrılara ibadet etmeyeceklerine, Tanrı da, İsrailoğulları’nı başka bir milletle değiş tokuş etmeyeceğine ant içerler. Bunun için, kadın erkek, çoluk çocuk bütün Yahudiler, Tanrı’ya bağlılıklarını yinelemek ve 10 Söz’ü tekrar dinlemek için Şavuot’un ilk günü sinagoga giderler.

Rabbi Menachem M.Scherneerson, küçük yaştaki çocukların, hatta bebeklerin bile Şavuot’ta sinagogda ‘10 Söz’ü dinlemeye getirilmelerini teşvik eder. Çünkü İsrailoğulları Sina Dağında beklerken, Tanrı ancak Tora kurallarını layığı ile yerine getireceklerini garanti ettikleri takdirde onlara Tora’yı vereceğini söylemişti. İsrailoğulları, önce atalarını, sonra peygamberlerini kefil olarak göstermiş, ama Tanrı onları garantör olarak kabul etmemişti. Sonunda, çocuklarını garantör olarak göstermişler, Tanrı, sadece çocukları garantör olarak kabul edip, çocukların hatırına Tora’yı İsrailoğullarına vermişti. (Midraş Rabba, Şir Aşirim 1:4). Çocuklar, Tanrı tarafından kabul edilen tek garantörler oldukları için, bugün, özellikle çocukların, sinagoga getirilmeleri gerekir.

Kiduş’tan sonra, özenle hazırlanmış bayram yemeği yenilir.

21 Mayıs Pazartesi

Ruth’un Kitabı-Megilat Ruth okunur. Sabah duasından sonra Kiduş yapılır ve özenle hazırlanmış bayram yemeği yenilir.

Şavuot Bayramı, bu akşam yıldızların çıkışıyla son bulur.

22 Mayıs Salı

Isru Hag-Bayramın ertesi günü - Bayramın uzantısı olarak bilinir ve bugünde oruç tutulmaz. Isru Hag, Yeruşalayim’i ziyarete gidilen Üç Hac Bayramı-Pesah-Şavuot- Sukot’un bittiği günün ertesi günüdür. Talmud Bilgelerine göre, Bayrama, yemek yiyip içerek ‘gün ekleyen’ kişiler, sanki bir sunak inşa edip, üzerinde bir kurban sunmuş gibi kabul edilirler. “İplerle bağlayın bayram korbanını”(Mezmurlar 118:27).

Rabbi Isaac Luria’nın bir öğretisine göre, bayramdan sonraki günü, bayrama bağlamamızın sebebi, bayramdan kalan ışıktan faydalanmak, bayramın kutsallığını bir nebze olsun uzatabilmek arzusudur. ŞAVUOT’un ABC’si, Farklı İsimleri, Derin Anlamı, Felsefesi, Rut’un Kitabı, Şavuot Tatlı Tarifleri: http://www.sevivon.com/index.php?option=com_content&task=blogcategory&id=75&Itemid=49

Önemli Not: Yazıda kısa bir özet olarak verilen bilgiler, okuyucuya bu konular hakkında fikir vermek amacıyla Every Person’s Guide to Shavuot, Kutsal Kitap, El Gid Para El Pratikante, The Jewish Book of Why, Şemot, kitaplarından ve  www.chabad.org, www.aish.com, jewfaq.org sitelerinden derlenmiştir ve konu hakkındaki yorumlardan sadece bazılarını içermektedir. Cemaatlerin farklı gelenekleri ve uygulamaları olabildiği için özel günler ve uygulamalar hakkında en doğru ve detaylı bilgiler için, cemaatin kendi Rabi’lerine başvurması gerekir.

*Katkıları için Rav İzak Peres’e teşekkür ederiz.