Değişik kaynaklardan belirleyebildiğimiz, azı Sefarad veya Romaniot, çoğunluğu Mizrahi kökenli bazı Antep Yahudi ailelerinin soyadlarına bir göz atalım: Abadi, Abdo, Abud, Aliçler, Amiga, Antebi, Assis, Azuri, Battat, Benun, Duşi, Dayan, Duek, Eskenazi, Franko, Habbaz, Halebi, Halfon, Hayat, Hibbo, Kohen, Levi, Marasi, Mihsol, Mısri, Mizrahi, Mugrabi, Naftali, Nehmat, Saade, Safdieh, Sarfati, Sason, Suved, Şaşo, Terbeşelli, Totah.
Soyadı Kanunu’nun kabulünün ardından çoğu aileler Türkçe soyadları tescil ettirdiler.
İspanya’yı terk edince Güney Fransa’ya veya bazı İtalyan prensliklerine sığınan ve oradan Osmanlı’ya gelenler genellikle ‘Frenkler’ anlamında Los Frankos diye anılırlardı. Antep’te yaşayan Franko’lar önce Bilen soyadını aldılar, daha sonra mahkeme kararıyla Bilmen’e çevirdiler.
Nehmad, İbranice ‘sempatik, şirin, zarif’ anlamına gelir. Tevrat’a uygun olarak yaşayan, yani dinî açıdan makbul olan, arzulanan kişiye ‘hamud’ denir. Antep’te Acemoğulları olarak da anılan Nehmadlar da soyadlarını Nihmet olarak kaydettirdiler.
Yosef Kohen’in ailesi daha 18. yüzyılda Halep’te, Arapça lisanında ‘iplik ve yün yapımcısı’ anlamına gelen Aaked ailesi olarak tanınırdı. Yosef’in dedesinin babası Yeşua, Antep’e yerleştiğinde Beyt Yeşua olarak anılmaya başladı. Soyadı kanunu çıktığında aile, ‘önder veya kent halkını bilgilendiren’ anlamında Bildirici soyadını yeğleyip tescil ettirdi.
Nizip’ten gelip Antep’e yerleşen diğer bazı Kohen’lere ise nüfus idaresince Özsezikli soyadı verildi.
Assis sözcüğü Arapça kökenli olup ‘çölde yetişen bir bitkinin adıdır. Assisler daima Halep ve Gaziantep civarında yaşamış Romaniot kökenli bir ailedir. Önceleri Helence (Yunanca) konuşan aile, 7. yüzyıldan sonra Arapçayı kullanmaya başlamıştır
İbranice levaya ‘refakat’, levi de ‘refik, arkadaş, yoldaş’ demektir. Levi ailesi de bu anlamdan hareketle Arkadaş soyadını aldı.
İbranice ‘Tanrının koruduğu’ anlamında Saade adını taşıyan ailenin İstanbul kolu, soyadı kanunu ile Benzeç olarak tescil edildiler.
Kaynak: Naim A. Güleryüz, Gaziantep Yahudileri-Jews of Gaziantep, Gözlem, 2012.
