Bu yıl Tu BeAv; 26 Temmuz Perşembe akşamı ve 27 Temmuz Cuma günü kutlanıyor.
Av ayının 15’i anlamına gelen Tu BeAv’da, tarih boyunca birçok mutlu olay ve mucize gerçekleşir. Bu da olayların en kötü anında bile umutsuzluğa kapılınmaması ve her zaman Yüce Tanrı’ya güvenilmesi gerektiğini, hiçbir zaman her şeyin sona ermediğini, en beklenmedik bir anda, göz açıp kapayana kadar kısa bir sürede, birden yeni bir kapı açılıp işlerin düzelmeye başlayacağını hatırlatır. Tarih boyunca 15 Av-Tu BeAv’da yaşanan ve affedilişi, sevgiyi, bütünlüğü ve umudu yaşatan mutlu ve hayırlı olaylar, Tişa BeAv’daki düşüşün onarımının sağlandığını gösterir.
Bu yıl Tu BeAv; 26 Temmuz Perşembe akşamı ve 27 Temmuz Cuma günü kutlanıyor.
Tu BeAv’da gerçekleşen mutlu olaylar ve etkileri
Casusların kurguladığı rapor üzerine verilen ceza son bulur ve bu sebeple meydana gelen ölümler sona erer.
Kenaan’ı (İsrail toprakları) incelemeye giden (Bamidbar 13:2) on iki casustan on tanesi, ülkede yaşayanların “bizden daha güçlü” devler ve savaşçılar olduğu ve bu toprakları fethetmenin imkânsızlığı konusunda rapor vererek (Bamidbar 13:27-28), halkı yanıltır ve umutsuzluğa düşürür. Bu ümitsizlikle bütün gece sızlanıp boş yere ağlayan halk (Bamidbar :14:1), o günün ( Tişa Beav) tarih boyu bir ağlama günü olarak sabitlenmesine sebep olur.
Buna ek olarak, Tanrı, Moşe Peygamber dâhil, 600.000 erkekten oluşan tüm nesli, Kutsal Topraklara girmelerine izin vermeyerek cezalandırır (Vaat edilen toprakların ne kadar iyi olduğunu ısrarla savunan Kalev ve Yeoşua hariç).
Bu şekilde, çölde geçen yaklaşık kırk yıl boyunca, her yıl Tişa BeAv günü, 15.000’den fazla kişi ölür. O yıl kimlerin öleceği bilinmediğinden, günahın işleniş yıldönümü olan Tişa BeAv günü, halk mezarlar kazıp içlerine yatar, ertesi gün, o yıl içinde ölmesi gerekenler ölü olarak bulunup mezarında kalır, diğerleri kazdıkları mezarlardan çıkıp yaşamlarına devam ederler. Her sene bu şekilde devam ettikten sonra, kırkıncı yıl, herkes mezarlardan canlı olarak çıkınca, halk tarihi yanlış olarak hesapladığını düşünerek ertesi gün tekrar mezarlara girer. Herkes yine canlı kalınca, bir ertesi gün, yine mezarlara girilir. Bu düzen 15 Av’a kadar devam eder. Dolunay görülünce hesapta bir hata olmadığı kesin bir şekilde ortaya çıkar ve İsrailoğulları Tanrı’nın kendilerini affettiğini ve artık ölümlerin sona erdiğini anlar.
Etkileri- Av ayının yükselişi başlar. Yeni bir nesil, vaat edilen topraklara girmek, yeniden yapılanmanın ve canlanmanın temelini atmak ve yeni bir başlangıç için hazırdır.
Toplumdan aforoz edilen Binyamin kabilesi, tekrar cemaate kabul edilir
Şofetim Kitabı’nda anlatılan bir olay (Hâkimler 19-21), İsrailoğullarının on iki kabilesinden biri olan Binyamin kabilesinin sınırları içinde geçer. Bu sınırlara gelen bir misafirin cariyesi, eşkıyalar tarafından kaçırılır ve tecavüz edilerek evin kapısına bırakılır. Cariyenin bu olay sonucu ölmesi, diğer kabileler ve Binyaminoğulları arasında büyük bir iç savaş çıkmasına sebep olur. Binyaminoğulları kabilesinin büyük bir kısmı savaş sonunda yok olur, kalan kısmının da diğer kabilelerden kızlarla evlenmeleri yasaklanır.
Bir Tu BeAv günü, Binyaminoğulları kabilesinin tamamen yok olması engellemek için bu yasağın sadece olayın geçtiği nesli bağladığı, sonradan gelen nesillerin istedikleri gibi davranmakta serbest oldukları ilan edilir.
Etkileri- Binyamin kabilesi tekrar İsrailoğulları arasına kabul edilir ve halk tekrar bir bütün haline gelir. Tişa BeAv’da Bet Amikdaş’ı yıkıma götüren, halkın kendi içinde bölünmüşlüğü onarılmış olur.
Kabileler arası evlilikler yapılmaya başlanır
Erkek varis bırakmadan vefat eden bir babanın toprakları kızları arasında bölüşülüyordu. Kızların başka kabileden kişilerle yapacakları evlilikler, bu toprakların da evlendikleri kabileye geçmesine neden olacaktı. Bu nedenle, bu kızların sadece kendi kabilelerinden kişilerle evlenmeleri gerekiyordu (Bamidbar 36:2-12). Bu durum kızların üzerinde büyük bir baskı oluşturuyordu.
Dönemin yöneticileri, bir Tu BeAv günü, bu kuralın sadece İsrail topraklarına ilk giren nesil için geçerli olduğunu ve kızların diğer Yahudi kabilelerle de evlilik yapabileceğini duyurur. Böylece bekâr kızlar, artık sadece kendi kabilelerinden kişilerle değil, gönüllerinin seçtiği kişiyle evlenebileceklerdi. Bu şekilde Tu BeAv, bekâr kızlar için coşkuyla beklenen, sevinç dolu bir kutlama günü haline gelir.
Etkileri- Kabileler arası bariyerlerin ortadan kalkmasıyla Tişa BeAv’daki düşüşün başka bir yönü daha düzeltmiş olur. Bilgeler, Bet Amikdaş’ın yıkılmasındaki en önemli etkenlerden birinin, İsrail halkının içindeki bölünmüşlük olduğuna dikkat çeker. Buna göre kurtuluşun anahtarı, İsrail halkının kendi içindeki birlik ve ahengin oluşması, korunması ve beslenmesidir.
Halkın Bet Amikdaş’ı ziyaret etmesini engelleyen birlikler kaldırılır
Kral Şlomo’nun ölümünden sonra ülke bölünür. İsrail, kötülüğü ile ünlü Yerovam Ben Nevat tarafından yönetilir. Nevat, tahta geçtikten üç yıl sonra İsrail’in kuzey ve güneyine altın buzağılar yerleştirir ve halkın Bet Amikdaş’ı ziyaret etmelerini engellemek ve altın buzağılara tapmasını teşvik etmek için Bet Amikdaş’a çıkan yollara engelleyici askeri birlikler yerleştirir. Kendisinden sonra gelen Kral Oşea Ben Ela, bir Tu BeAv günü bu birlikleri kaldırır.
Etkileri- Halk Bet Amikdaş’a serbestçe ulaşma imkânına tekrar kavuşur. Bet Amikdaş, politik anlaşmazlıklar yüzünden ayrı düşen İsrailoğullarını tekrar bir araya getiren birleştirici güç olmaya devam eder. Bu birleşme, Tişa BeAv’da Bet Amikdaş’ın yıkılışına götüren, halk içindeki bölünmüşlüğün giderilmesini sağlar.
Betar’da ölenlerin gömülmesine nihayet izin verilir
Tişa Beav’da yas tutmamızın bir sebebi de Bar Kohba isyanı sırasında Yahudi direnişinin son kalesi olan Betar’ın, Romalıların eline geçip 100.000’den fazla Yahudi’nin katledilmesiydi. Romalı yetkililer, Yahudilerin itibarını zedelemek ve üzmek için, bu şehitlerin gömülmesine izin vermez. Cesetler, bir mucize eseri, gömülene kadar, yıllar boyu, çürümeden, aynı şekilde kalır. Sonunda İmparator Adrian’ın ölümünden sonra, bir Tu BeAv günü, şehitlerin gömülmesine izin verilir.
Hahamlar, bu mucizenin anısına, ekmek yenilen yemeklerden sonra söylenen teşekkür duası Birkat Amazon’a “Atov Veametiv-İyi Olan ve İyilik Yapan Tanrı” kısmını ekler.
Etkileri- Tişa BeAv’da Betar’ın düşüşü, 15 Av’daki mucize ile sonuçlanır ve 9 Av’ın başka bir yönü daha düzeltilmiş olur.
Yom Tabar Maagal- Döngünün son bulduğu dönem
II. Bet Amikdaş zamanında, yetmiş yıllık sürgün boyunca toprakların bakımsız kalmasından dolayı sınırlı miktarda odun bulunabiliyordu. Mizbeah’ta (sunak) kullanılmak üzere devamlı odun stoku olmasını garantilemek için, zengin aileler özellikle sunakta kullanılmak üzere bağışta bulunurlar. Bu odunlarda kurt olmasını engellemek amacıyla, odunlar tamamen kuruyana kadar güneşte bırakılır.
Odunların bu şekilde kurtlardan tamamen arınma işlemi, her yıl Tu BeAv gününden itibaren sona erdirilir. Bunun sebebi, güneşin bu tarihten sonra istenilen sonucu vermemesidir. Tu BeAv’da, bütün sene yapılacak korbanlar için gerekli olan odun stoku sağlamış olmanın sevinci yaşanır, artık “baltalar kırılabilir”. Bir mitsva tamamlandığı için, Tu BeAv günü, şenlikler ve mutlulukla kutlanır.
Böylece, Tişa BeAv’da daha yoğun olarak yıkılışının yasını tuttuğumuz Bet Amikdaş’ın yeniden kurulması, halkın birlik ve ahenk içinde yaşayacağı Maşiah döneminin müjdesi verilmiş olunur.
‘Baltaları kırma’ya gerek var mıydı, gelecek senenin kesimi için saklanamaz mıydı? ‘Balta’, sunağın ve Bet Amikdaş’ın temsil ettiklerinin tam zıddını simgeler. Sunağın amacı, insan hayatını uzatmaktır. Bet Amikdaş’ın yapımında, insan hayatını kısaltan silah yapımında kullanılan demir çelik vb gibi hiç bir madde kullanılmaz. Savaş ve yıkım için kullanılan maddelerin, insan hayatını uzatacak, sonsuz barış ve ahenk getirecek bir aracın yapımında hiç bir yeri olamaz.
Tu BeAv – Başarılı ilişkiler için ipuçları
Av ayının dolunay günü, bir aşk, yeni başlangıçlar, hayırlı ilişkiler, potansiyel bir bağlılık günü özelliği taşır.
Ay, başarılı ilişkilerin temelini oluşturan üç ana temaya ışık tutar:
1) Ay; nasıl mütevazı ve hatta görünmez olunacağını çok iyi bilir. Kendi egosunun içinde eriyip gitmez. İlişkilerin temel taşı budur; alçakgönüllü olmak, gerektiğinde geri çekilecek kadar güçlü olmak. Sadece kendisiyle, kendi ışığıyla dolu olan kişinin, içinde eşine, Tanrı’ya veya kendinden başka birine yer açması çok zordur.
‘Ay’ olunduğunda, ‘kap’ olunduğunda, içinde bir başkası için, onun özelliklerine, eşsizliğine, benzersizliğine, biricikliğine yer açıldığında, gerçek sevgiye ulaşmak mümkün olabilir.
2) Parlasa da, ay, bu ışığın ‘kendi’ ışığı olmadığının bilincindedir. Onun gücü, başka bir yerden gelir. Gerçek kuvvet, daha yüksek ve güçlü bir kaynaktan gelen ışığı yansıtıp doğru yere yönlendirebilmekten geçer.
3) Ay, karanlığı aydınlatır. Amacı, geceyi yok etmek değil, karanlığın içine bir ışık katabilmektir. Sağlıklı bir ilişki, mükemmellik üzerine kurulamaz. Gerçek sevgi, aşktan gözleri körelmiş şekilde değil, görerek, karşındakini olduğu gibi, farklılıkları ile görerek, iyi olan ve olmayan taraflarıyla olduğu kişi olduğu için, hatta olduğu kişi olmasına rağmen sevmektir. Gerçek sevgi görmek ve buna rağmen sevmeye devam etmektir. Eşler, sadece ortak taraflarını değil, birbirinden farklı taraflarını da görüp bu farklılıkları takdir edip saygı duymalıdır. Amacımız bizimle tamamen aynı (veya böyle olacak şekilde kendi isteğimize göre yoğuracağımız) bir eş değil, kendi özellikleri ve şahsiyeti olan, bizimle paralel çizgide, aynı değerde, gerektiğinde aynı fikirde, gerektiğinde de farklı bakış açılarını önümüze getirecek, bizim potansiyelimize ulaşmamızda yardımcı olacak bir eş bulmaktır.
Önemli Not: Yazıda kısa bir özet olarak verilmiş olan bilgiler, Bamidbar (Gözlem), Devarim (Gözlem), Emanations kitaplarından ve www.ou.org; www.chabad.org; www.hebcal.com; www.meaningfullife.com; www.torah.org; myjewishlearning.com; www.torahweb.org; www.aish.com; www.kiruv.com; www.thejewishstar.com sitelerinden, okuyucuya bu konular hakkında fikir vermek amacıyla derlenmiştir. Cemaatlerin farklı gelenekleri ve uygulamaları olabildiği için, önemli günler hakkında en doğru ve detaylı bilgiler için, cemaatin kendi Rabi’lerine başvurması gerekir
*Katkıları için Rav İzak Peres’e teşekkür ederiz.
ŞABAT NAHAMU- TESELLİ ŞABATI
Tişa BeAv’dan hemen sonra gelen Şabat, ‘Şabat Nahamu-Teselli, Avunma Şabat’ı olarak anılır. Tesellinin çok yakın olduğu, ümitsizliğe kapılmamak gerektiği mesajını verir.
Bunun sebebi, o gün okunan aftaranın giriş cümlesidir: “Avutun, avutun halkımı” diyor Tanrı’mız”(Yeşayau 40:1).
Bu yıl Şabat Nahamu, 28 Temmuz Cumartesi günüdür.
Midraşa* göre (Pesikta Rabati 30:30) ,I. Bet Amikdaş’ın yıkılmasından sonra Yeruşalayim’i avutması için Tanrı sırasıyla Avraam Avinu’yu, daha sonra Yitshak’ı ve nihayet Yaakov ve Moşe’yi gönderir. Ancak, Yeruşalayim, bütün bu elçilerle teselli bulmayı reddeder. Bunun üzerine Tanrı şehri Bizzat Kendisi teselli edeceğini söyler: “Benim! Benim sizi avutacak olan…”(Tişa BeAv’dan sonra dördüncü hafta okunan Şofetim Peraşasının Aftarası-Anohi Anohi-Yeşayau 51:12).
*Midraş-Moşe Peygamber’den itibaren dilde dile aktarılan, Tora’nın satır arası yorumları.
Tu BeAv- Evlilik
Üç haftalık yas dönemi ve Tişa BeAv’da düğün yapılmadığından ve günün özelliği nedeniyle, Tu BeAv, düğünler için de çoğunlukla tercih edilen bir gündür. “Bu günde, Yeruşalayim’in kızları çıkıp… bağlarda dans ederdi…” ve “bekar erkekler de kendilerine uygun gelini bu bağlarda arardı.” (Talmud ;Taanit 26b).
Yeruşalayim’in bekâr kızları, kıyafet alacak imkânı olmayanları mahcup etmemek için, birbirinden ödünç kıyafet alır ve birbirinin aynı kıyafetler giyerdi. Bu şekilde, erkekler de kendilerine uygun gelini, kızların kıyafetlerine değil, onların davranış, tutum ve değer duygularına odaklanarak bulmaya çalışırdı. “Çekicilik aldatıcı, güzellik ise boştur. Tanrı’dan uzaklaşmaktan korkan kadındır, övgüye layık olan.”(Mişle 31:30)
