FED ve TCMB politika faizi kararının açıklanacağı bu hafta ve ayda Konya’dan sesleniyoruz. Olasılıklara göre ise küresel ve ulusal piyasalarda dengelenmenin yönü görülecek.
Eskişehir, Trabzon, Kars, Mardin, Pozantı, Avşa derken bu sefer durağımız Konya. Pendik’ten ‘Yüksek Hızlı Tren’ ile tam 4,5 saatte varılıyor. Konya güzel şehir. Tüm şehri saran bisiklet yolları, geniş caddeler, tepeden bakıldığında birkaç istisna dışında aynı yükseklikte binalar, ulaşım imkanları… Kelebekler Vadisi Türkiye’de tek. Aynı Amsterdam Hayvanat Bahçesindeki gibi Kenya, Filipin ve Kosta Rika’dan gelen kelebekler arasında dolaşıyorsunuz. 80 Binde Devri Alem Tema Parkı aynı Lahey’deki Madurodam. Tek bir farkla. Çocuğunun fotoğrafını çekmek için Selimiye Camii (girilmesi yasak olan) maketinin yanında zıplayan çocuk yok Madurodam’da.
Parkta düzenli yapılan anonslar da bu yüzden. Yoksa dinozor, çizgi film karakterleri ve Miniatürk eserleri ile 10 üzerinden 100’lük bir park. Konya Bilim Merkezi yine gezilecek önemli yerlerden. Konya’yı bu şekilde Eskişehir’e benzetmek mümkün. Ve tabii Mevlâna. Bu sene Çinli ve Hintli turist çok geliyormuş. Kuran’da Zümer Suresi’nin 53-54. ayetlerinden hareketle orijinali yine bir Horasanlı şair Ebû Said-i Ebu’l-Hayr’a atfedilen haberimizin başlığını bu sene Uzakdoğu keşfetmiş gibi görünüyor. Nitekim otobüslerin ve grupların yoğunluğunda bunu görmek çok kolay. Esnaf Çinceyi sökmüş, Yuan karşılığı ticaret ile çoktan yerli para ile ticaret takasını çözmüş. Mevlâna’nın müzesinde adım atılacak yer yok. Aksaray, Kilis ve Elbistan dergahlarını temsilen Horasan’dan gelen dedelerimin huzurunda dünyaya mal olmuş bu topraklardaki çeşitliliği, renkliliği, kardeşliği, bereketi, medeniyetleri düşününce insanlığın neyi paylaşamadığını anlamakta bir kere daha zorlandım sonra iktisatçı ve finansçı kimliğimi hatırlayıp nedenini buldum. Bileşik faiz.
Arzın Merkezi
Bu hafta TCMB’den yüksek oranda faiz artırımı beklentisi var. Nitekim piyasadaki efektif mevduat, kredi faizleri makası ile bankaların internet şubelerindeki döviz alış ve satış kur makası bu beklentileri net bir şekilde gösteriyor. TCMB yılsonu enflasyon beklentisini yüzde 20’ye doğru yasladı bu hafta. Politika faizi ile aynı seviyelerde bir yıllık enflasyon beklentisini küresel piyasalarda gelişmekte olan ülke para birimlerinin yediği son atakla yönetmek ve dengeye getirmek çok kolay değil. Üstelik faiz artışı yapıyor olmak vadeye kadar olan Hazine kağıtlarında zarar etmek demek ve fonlama maliyeti daha da artacak bankaların daha yüksekten kredi faizi uygulaması demek. Bu durum ikinci çeyrekteki yüzde 5,2’lik oranının önümüzdeki aylarda yavaşlamasına sebebiyet verecektir. Ancak bazen geçici olarak yüksek faiz uygulamak gerekebilir. Mesela Özal zamanının Hazine süper bonoları gibi. FED’in faiz artışı, Çin’le olan ticaret savaşlarında yeni vergi yaptırımları, Kuzey Kore görüşmeleri, İran ve Rusya ambargoları ile dolara olacak küresel talebin artması olasılığı karşısında bazen kalkanları geçici olarak açmak gerekebilir. Konuyu likiditeden kâr/zarar hesabına doğru kaydırmak bu gibi dönemlerde akılcı stratejik olasılıklardan biridir. Faizin sıfırlanacağı tek yerin zaman boyutunun göreceli olduğu uzaydan hareketle kâinata uyum sağlamak adına dönen ve sema yapan her şey, madde ve anti madde, proton ve nötron gibi bazen küresel piyasalarla uyum içerisinde olmak gerekir. İhracat bedellerinde geçici olarak yurda getirme ve TL’ye çevirmenin mesajı net: “Getir, ne olursa olsun, getir.” Arzın merkezine seyahatte merkezkaç kuvveti arttıkça küresel piyasalarda dengelenme o kadar zorlaşacaktır. Bileşik faizi sorgularken faizin çıkış kaynağı olan merkez bankalarının sorgulanması gereken dönem çoktan gelmiştir. Uzun zamandır sessiz olan kripto paralar sorgulama adına önemli bir fırsattı.
Enflasyon ve Cari Açık
Mersin, Pozantı, Çukurova, Konya Ovası, Eskişehir arasında araba ve trenle yolculuk ederken ise iki konu dikkatimi çekti. Yük taşımacılığının kamyon ve tırlarla yapılıyor olması ve Pozantı, Ankara, Eskişehir, Konya arasındaki tarım arazilerinin bomboş yatıyor olması. Dövizle çalışan bir taşımacılık yöntemi ile tarımsal üretimin düştüğü bir ülkede enflasyon, kur ve faizle mücadele etmek, cari açığı azaltmak çok kolay olmayacaktır. Gıda enflasyonu Demokles’in Kılıcı.
Son söz: Ya olduğun gibi görün ya da göründüğün gibi ol.
