Adını, çocuk anlamına gelen Wapa’dan alan ve kurucularının, iş ve kültür inovasyonu tasarımcısı Canay Atalay, hümanist, futurist ve stratejist Rudy de Waele ve tasarım lideri Meir Benezra’nın olduğu Wapaland, çocukları yarının bilinçli oyun değiştiricileri olarak güçlendiren, değer bazlı bir öğrenme platformu. Wapaland, ‘children first world design’ vizyonu ile dünyanın, çocukların öncelikleriyle, yeniden şekillendirildiği ve bu yeni dünyanın inşa edicileri olarak yine çocukların ön plana çıkartıldığı, toplumda birey olarak sayılıp söz sahibi oldukları bir geleceği yaratmayı hedef alıyor. Wapaland hakkında bilmediklerimizi kurucularına sorduk.
“Children first world design” derken tam olarak neyi ifade ediyorsunuz?
Çocukların tüm kararlarda öncelikli olduğu, çocuklarla birlikte inovasyon tasarımlarını yaptığımız ve topluluk olarak birlikte öğrendiğimiz yaklaşıma ‘children first world design’ yani ‘önce çocuk dünya tasarımı’ diyoruz. Örneğin, bugün bir milyarın üzerinde çocuk şehirlerde büyüyor; her üç internet kullanıcısından biri çocuk fakat genelde ne gelecek şehirleri ne de internet platformları çocuklar ön planda tutularak tasarlanmıyor, çocuklar tasarım ve karar süreçlerine katılmıyorlar. Bu yaklaşımla sadece çocuklarımız için değil, tüm insanlık ve doğamız için de yıkıcı sonuçlar doğurabiliyoruz. Oysa yetişkinlerden daha yaratıcı ve gelişime açık, paha biçilemez değerlerimiz, geleceğimizçocuklarımızdır. Çocukları önceliğe koyarak inovasyon yapmak tüm insanlık için birleştirici vizyondur. Liderlere yönelik hizmetler verdiğimiz Human Works Design şirketimizde ve Wapaland platformumuzda ‘Önce Çocuk’ vizyonunu dijital dönüşüm ve inovasyon çalışmalarında dört temel prensiple uyguluyoruz:
1-Önce çocukları düşünerek kararlar verin.
Ürün, servis, iş modeli ve iletişimle ilgili yeniliğinizin çocukların refahını (fiziksel, duygusal, ruhsal ve kültürel) nasıl etkileyeceğini düşünün. Hedef kitleniz direkt çocuklar olmasa da, kullandığınız kaynaklar ve atıklarınızı nasıl dönüştürdüğünüz, iletişiminizle çocuklara hangi varsayımların tohumlarını ektiğiniz veya çalışanlarınızı çocuklarıyla nasıl etkileşimlerde bulunmalarını teşvik ettiğiniz gibi onlarca kararınız nihayetinde çocuklara dokunuyor. Bugünün bilinçli liderlerinin, yarının liderleri, çalışanları ve iş ortakları olacak çocukların bugün ve gelecekte hangi ihtiyaçlarına nasıl çözümler yaratabileceğinizi tasarlamalarına yardımcı olacak ‘bilinçli iş modeli tasarımı ve inovasyonu’ öğrenim programı sunuyoruz. İşte size birkaç öneri; Kararlarda söz hakkı olan çocuk komiteleri, bu komitelere rapor veren ‘Chief Children Wellbeing Officer’ gibi yeni yönetim kurulu rolleri düşünün. İş performans kriterlerinize çocukların iyiliğini nasıl artırdığınızı, çocukları ne kadar süreçlerinize dâhil ettiğinizi ölçümleyecek metrikler ekleyin. Bu sadece doğru şeyi yapmanız için değil aynı zamanda müşterilerin bilinçlendiği ve her şeyin şeffaflaştığı günümüz dünyasında akıllı ve sürdürülebilir iş yapmanız için de garantili bir metot olacaktır.
2-Çocuklar için çocuklarla birlikte tasarlayın.
Dr. George Land tarafından NASA’da uygulanan ve 1600 çocuk ile yapılan yaratıcılık araştırmasına göre 4-5 yasındaki çocukların yüzde 98’i yaratıcı deha sınıfına giriyor. Aynı çocuklar 10 yaşına geldiklerinde bu rakam yüzde 30’a, 15 yaşına geldiklerinde ise yüzde 12’ye düşüyor. Yetişkinlerde ise bu rakam sadece yüzde 2. Özetle çocukları da tasarım süreçlerine dâhil ederek onların henüz körelmemiş yaratıcılıklarından faydalanabilir ve sistemleri onları destekleyecek şekilde geliştirebiliriz. Böylece hem onların bilinçli vatandaşlar olması hem de eleştirel düşünce gibi yeteneklerini geliştirmelerine fırsat veriririz. Wapaland’de çocuklar, ebeveynler ve uzmanlarla yaptığımız tüm çalışmalarda çocukların özellikle inovasyon ve insan insana etkileşim alanlarında yetişkinlerden çok daha yaratıcı olduklarını ve geleceğin ihtiyaçlarına yönelik tasarımlar yapabildiklerini görüyoruz. Bu yüzden onları sadece fokus gruplarında test edilen demografik gruplar olmak yerine, kendi geleceklerini proaktif olarak tasarlayan ‘tasarım liderleri’ olarak pozisyonluyoruz. Özellikle gelişmiş ülkelerde çocuklar önemli girişimlerin yönetim kurullarını oluşturuyor ve tasarım süreçlerine dâhil olmaya başladıklarını görüyoruz. Aynı şekilde şehir tasarımları, yapay zekânın geleceği gibi konularda da çocuklarla atölyeler yapılıyor. Bizce bunlar yeterli değil, çocuklar kendilerine ilişkin her gelecek tasarımda yer almalılar!
3-Öğrenimde çocukları rol model alın.
Çocuklar yeni bilgileri ve yeteneklerini keşfederek neşelenirken, birçok yetişkin, hayatlarının çoğunu rutin, tekrar eden veya korunaklı aktivitelerde geçirmekten tatmin görünüyor. Neden? Yaşamın stresi ve sorumlulukları birçok yetişkini hissizleştirmiş, onları değişimden korkan ve gelişime direnç gösteren insanlara dönüştürmüştür. Değişime açık olmak ve bu esnada akıl sağlığını koruyabilmek, geleceğe hazırlanmak için en önemli yetenek. Yaratıcılık, anda kalabilmek, hata yapmaktan korkmadan ve merakla öğrenmek gibi alanlarda olduğu gibi, yetişkinlerin değişimle esnek olma alanında da çocuklardan öğreneceği çok şey var. Biz de çocukları rol model alarak, çocuklar, üniversite öğrencileri ve kurum liderleri için oyun oynar gibi deneyip yanılarak öğrenecekleri programlar tasarlıyoruz. Her programımıza çocukların yetişkinlerle eşit seviyede diyaloga katıldıkları felsefik sohbetler ile başlıyoruz. Çocuklar bize geleceğe kılavuzluk etmek üzere buradalar, onları dinleyelim.
4- İçinizdeki çocuğu dinleyin.
Önce çocuk dünya tasarımı önce içimizdeki çocukla başlıyor. Kendi iç çocuğumuzu ihmal ederek başkalarına, özellikle de duygular söz konusu olduğunda algıları tamamen açık çocuklara mutluluk veremeyiz. İçimizdeki çocuğun ebeveynliğini yaptığımızda, kendi düşüncelerimizin ve hayallerinizin sorumluluğunu aldığımızda, gerçek anlamda kendimize yetişkin diyebiliriz. Bireysel gelişim atölye ve programlarımızla önce işbirliği yaptığımız uzmanlar ve iş liderlerinin içlerindeki çocukla bağ kurarak tasarımlar yapmaları üzerine metotlar sunuyor, değerlerinden yola çıkarak hayallerini somutlaştırıyor, bunları mevcut gerçekliklerine entegre etmelerine ve daha doyumlu iş-hayat-süreç tasarımları yapmalarına destek veriyoruz.
Firmalara nasıl bir katkıda bulunuyorsunuz?
Firma, dernek ve organizasyonlara yönelik en temel hizmetimiz, ‘children first world’ kılavuzumuzla, ürün ve servislerini, iş yapış şekillerini ve kültürlerini yeniden değerlendirmelerine, ve sonrasında ilgili alanlarda tasarım ve dönüşüm çalışmaları yapmalarına rehberlik etmek. Bu rehberliği çocuk komitelerimizin liderliğinde olacak şekilde ve çocukların öğrenim programlarına destekleyen modellerle hem iş ortaklarımıza hem çocuklara kazandıracak şekilde kurguladık. Çocukları tasarım süreçlerine dahil ederek, onları dinleyerek, ekiplerin onlardan öğrenmesini sağlayarak dünyaya ve işlerine yeni gözlerle bakmalarını sağlıyoruz. ‘Tokyo World Water Congress’, ‘Belgium & Leuven Festival and Summit’ etkinliklerinde yaptığımız gibi temel kaynaklarımızın ve şehirlerin geleceğinin konuşulduğu etkinliklerde karar vericilere çocukların vizyonlarını sunuyoruz. Koç Üniversitesinde ve humanworks design şirketimizle firmalara sunduğumuz ‘Bilinçli iş modeli tasarımı ve inovasyonu’ öğrenim programları sunuyoruz. Bu programlarımızda felsefeden, tasarım odaklı düşünceye çeşitli tasarım ve inovasyon metotlarını kullanarak yetişkinlerin çocuklara yönelik bugün ve gelecekteki değer önermeleri üzerine çalışmasını, insanı değerleri üzerine işlerini tasarlamalarını ve tasarımlarını prototipleyerek gerek kendi ekipleri gerek çocuklarla test etmelerini ve hayata geçirmelerini destekliyoruz.
Çocuk komiteleri nasıl belirleniyor, kriterleri neler?
Çocuk komiteleri için yaş grubumuz 6-12 yaş. Wapaland çalışma atölyelerimizde değerler bazlı temel bir çalışma ve Sokratik diyaloglar yapıyoruz. Bu çalışmalardan sonra komitelere katılmak isteyen ve ‘children first world’ değerlerini yansıtacağına inandığımız çocuklara ilgi alanlarına göre yakında online’a da taşıyacağımız öğrenim programları sunuyor ve komitelere dahil ediyoruz.
Şu ana kadar üretimine müdahale ettiğiniz bir ürün ya da somut bir proje örneği verebilir misiniz?
Wapaland’ın annesi Canay Atalay anlatıyor:
Tasarımlarımızın hayata geçtiği ve somut değişime yol açtığı örnek aynı zamanda ‘Children First World’un de çıkış hikayesidir. Eski eşimle uzun süren bir boşanma davasının ortasında çıkmaza düştüğümüz bir dönemde, çocuklarımızı önceliğe koyarak ve onları Sokratik Diyalog yöntemiyle dinlemeye başlayarak, farkındalığımızı tamamen değiştirdik. Çocuklarımızla gerçekleştirdiğimiz diyaloglar ve çalışma atölyeleri sonrasında birlikte tasarladığımız yeni hayatın değerlerine göre mahkeme sürecimizde avukatlarımıza yeni brief’ler verdik. Bu çalışmalar bizim bile beklemediğimiz sistemsel bir değişikliğe yol açtı ve Türkiye’de ortak velayetle boşanan ilk çift olduk. Artık çiftler çocukları için (aslında çocuklarına rağmen) mahkemeyi kazanmaya çalışmak yerine çocuklarını önceliğe koyarak yeni aile yapılarına odaklanarak süreci yönetebiliyorlar. Wapaland ve ‘Children First World’ kılavuzumuzla şimdiye kadar İstanbul’da şehir yaşamının, okulda eğitimin ve aile içi iletişimin geleceği ile ilgili prototipler yaptık. Türkiye’de ve dünyada çeşitli iş liderleriyle çocukların öncelikli olduğu bir dünyada çocuk personalar için tasarımlar yaptık. İbiza’da çocuklar için spor olanakları sunan bir girişim çocukları dahil ederek süreçlerini tasarlamaya başladı, Türkiye’de de çocuklara hizmet veren çeşitli start-up’larla, etkinlik firmaları ve medya kanallarıyla çalışmaya başladık.
Önümüzdeki dönem etkinlikleriniz neler?
İstanbul’da her ay bir atölye gerçekleştiriyoruz; eylülde ‘Children First World’ animasyon atölyesi ile çocuklar oyun oynayarak animasyon yapmayı öğrenirken, aileleriyle birlikte kendi dünyalarını tasarlayacaklar ve yayınlayacağımız manifestonun hikayesini topluluk olarak birlikte yazıyoruz.
Kasım ayında ‘Children First World’ manifestomuzun lansmanını yapacağız ve çocukların içeriklerini hazırlayıp sunduğu YouTube gibi kanallarımızla çocukların sesini ve isteklerini gündeme taşımayı hedefliyoruz. 2019’un ilk yarısında Türkiye’nin yanı sıra İspanya ve Fransa’da gerçekleştireceğimiz çalışma atölyeleriyle ve online kanallarımızda tüm dünyaya açık olarak sunacağımız eğitimler ile çocuklarla çalışan uzmanların ve işletmelerin ‘Children First World’ prensipleriyle, çocukları dinlemek ve çocuklarla birlikte geleceğimizi şekillendirmek üzere platformumuza katılmasını hedefliyoruz. Etkinliklerimizi Wapaland.com, @wapaland Instagram sayfasından takip edebilir veya [email protected]’dan bize ulaşarak detaylı bilgi alabilirsiniz.
