Bebek Liderliğinde Beslenme

Kurulduğunda tek amacı, ek gıdaya geçiş yapmayı düşünen ebeveynlerin deneyimlerini Facebook üzerinden paylaşmak olan BLW Türkiye grubu, Türkiye’de bu yöntemi araştıran, uygulayan ya da beslenme konusunda sıkıntı yaşayan bebeklerin ebeveynlerinin bir alternatif olarak şans verdiği, büyük ve aktif bir kitlenin yer aldığı, dünyanın farklı ülkelerinden üyeleriyle ve yenilikçi fikirleriyle her gün zenginleşen ve yüz binlere hitap eden bir platforma dönüştü.

BLW Türkiye ekibi bugüne kadar, BLW yöntemini etkin kaynak ve literatürlerden, uzman görüşleriyle besleyerek ele alan bir web sitesi (www.blwturkiye.com), bir kitap (Bebek Liderliğinde Beslenme - BLW), bir online market (www.blwmarketim.com), bir perakende market kurdu. Bugün BLW yöntemi ile ilgili ulusal ve global literatürlere dayanan tüm güncel çalışmaları takip ederek, toplumsal fayda yaratmak amacıyla, BLW Türkiye aracılığıyla ebeveynlere sunmaya devam etmekte.

BLW Nedir?

Bebeğin ek gıdayla tanışması ile başlayan, kendi kendine yemeyi öğrenmesini ve kademeli olarak sütten kesilmesini sağlayan bir süreçtir. BLW yöntemi, bebeğin ilk bir yıl temel gıdasının anne sütü, yokluğunda formül süt/mama olduğunu savunur ve ek gıdayı ilk bir yıl ‘ek’ olarak kabul eder.

BLW’de amaç, insanoğlunun doğasında içgüdüsel olarak bulunan yemek yeme ve karnını doyurma becerisini ortaya çıkarmaktır. Bebekler de her canlı gibi karınlarını doyurma içgüdüsüne sahiptir ve eline bir yiyecek verdiğinizde onu ağızlarına götürürler. Eğer yenilebilir bir şey olduğunu fark ederlerse tekrar tekrar ısırarak önce çiğnemeyi, sonra da yutabilmeyi öğrenirler. Bu sırada bebek o yiyeceğin karnını doyurduğunu ve onu mutlu ettiğini fark ederek, bu becerisini ortaya çıkarmış olur.

BLW yöntemi ile ek gıdaya geçen bebek birkaç ay içinde usta bir çiğneme pratiğine sahip olur ve 10 -12. aylar arasında çatal, 14. aylardan sonra da kendi kendine kaşık kullanımına geçebilir. (Rakamlar gözlemlerimizden yola çıkarak verilen tahmini veriler olup her bebekte değişiklik gösterebilir.)

BLW, iştahsız olan bebeğinizin iştahını açan, kilo almayan bebeğinizin kilo almasını sağlayan bir yöntem değildir. Bebeğin ayına uygun olmayan besinleri bebeğinize sunmak da değildir. Sağlıksız, uygun şekilde pişirilmeyen yiyeceklerle uygulanan bir yöntem hiç değildir.

Normal bebek beslenmesinden farkı nedir?

BLW, bebeğin kendine yetecek kadar, püre olmayan, ayına uygun yiyecekleri kendi kendine yemesi prensibini esas alır. BLW yöntemiyle bebeğin kendi kendine çiğneme becerisi, el becerisi, el-göz koordinasyonu gelişir. Sizin sunduğunuz sağlıklı yiyecekleri keşfeder ve ihtiyacı kadar olanı yer. Ayrıca yerken yiyeceklerin kokusunu, dokusunu ve tadını keşfeder. Yemek seçmesi daha düşük bir ihtimaldir. Yemek bir inatlaşma konusu olmaz. Televizyon izleterek, parkta salıncakta sallanırken ya da çeşitli oyunlarla oyalayarak yedirmeye gerek kalmaz. BLW, ailece keyifle yemek yemenizi sağlar.

BLW yöntemine ne zaman başlanır ve geç başlanma durumunda da ne zamana kadar geçiş yapılabilir?

Dünya Sağlık Örgütü ve TC  Sağlık Bakanlığı tavsiyelerine göre 6 aydan önce ek gıdaya başlayan bebeklerin, enfeksiyon kapma, alerji olma riski, obezite, tansiyon ve kronik hastalıklara kapılma riski 6 ayda sadece anne sütüyle beslenen bebeklere göre daha fazladır. Bebeğiniz destekli ya da desteksiz oturabiliyorsa, çiğneme hareketi yapıyorsa, fiziksel herhangi bir sıkıntısı yoksa 6 aylıkken BLW ile ek gıdaya başlanabilir.

6-9 ay aralığı BLW yöntemi ile ek gıdaya başlamak için en ideal zamandır. Ancak herhangi bir nedenle 9 ay sonrasında ek gıdaya BLW ile geçecek olan ebeveynler, 9-12 ay aralığında da başlayabilir. Püre ve sıvı beslenen bebeklerin bir yaş büyüme atağından sonra katı gıdaya geçişlerinde ve çiğnemenin öğrenilmesinde problemler yaşanmakta. Bir yaş sonrasında ise yine BLW prensipleri kullanılarak bazı yeme problemlerinin önüne geçilebilir, ancak geçiş kademeli ve yavaş olmak durumundadır. Kaşıkla püre ve sıvı beslenen bebekler çiğnemeye ihtiyaç duymadan yutmayı öğrenmiş olan bebeklerdir. Hızlıca yutup yiyeceği bitirirler. O nedenle başlarda eline yiyeceği verildiğinde çiğnemek zorunda kalacaklarından sinirlenebilirler ve henüz çiğnemeyi bilmediklerinden kendileri için tehlike oluşturabilirler. Böyle durumlarda bebek aç değilken, ara öğünlerde kendi kendine yeme fırsatları yaratılabilir. Her zamanki püresinin yanında eline alıp yiyeceği yiyecekler sunulabilir. Bu süreçte püresinin kıvamını da her geçen gün katılaştırmayı ihmal etmemek gerekir. Kendi kendine yemeyi keşfettikçe püreye olan ilgisi azalacaktır. Kendi kendine karnını doyurmayı öğrenene kadar püre ile desteklemeye devam edilebilir. Aylar boyunca kazanmış olduğu alışkanlıkların bir anda değişmesini beklemek bebeğinize haksızlık olur.

Türkiye’de çocuk doktorlarının BLW yöntemine yaklaşımı nasıl?

BLW yöntemi, 2008 yılında Dr. Gill Rapley tarafından isimlendirilmiş ve 2012 sonrasında akademik literatüre girmiş bir ek gıdaya geçiş yöntemidir. Geçtiğimiz 10 yılda konu hakkında hatırı sayılır araştırma ve tıbbi makale yazılmış olması sebebiyle BLW tıp doktorlarının gündemine de gelmiştir. Dünya Sağlık Örgütü ve İngiltere NHS gibi yaygın sağlık kuruluşları BLW ile ek gıdaya geçiş yöntemini kendi kaynaklarına almışlar ve kabul etmişlerdir. Türkiye’de dünyadaki bilimsel araştırmaları ve doktorlar üstü sağlık kuruluşlarını takip eden hekimler arasında da tartışılmaya başlanmıştır. Yöntem, BLW yöntemi ile ek gıdaya geçen bebeklerin gelişimini takip eden ve bebek beslenmesinde yeniliğe açık olan hekimler tarafından oldukça destekleniyor. BLW Türkiye’nin birlikte yol aldığı, dönem dönem danıştığı uzman hekim sayısı da gün geçtikçe artmakta. Yöntemin çocuklardaki yeme bozukluklarının oluşumunun engellenmesine büyük rol oynadığını fark eden ve yöntemden haberdar olan hekimler, hem yöntemi hem de BLW Türkiye ekibini desteklemekteler. Ancak yöntem henüz kaynak kitaplara geçmiş olmadığından ve klasik sistemle ek gıdaya geçiş ülke genelinde halen ana akım olduğundan, bazı hekimler mesafeli yaklaşıyorlar. BLW yöntemini hiç duymamış hekimlerin de olduğu biliniyor.

Ülkemizde BLW yöntemi bir akım olarak hastadan doktora doğru ilerledi, diyebiliriz. Ebeveynler zaman zaman doktorlarını BLW yöntemi hakkında daha çok araştırmaya yapmaya yönlendiriyor. Yöntemin ebeveynler arasında gittikçe yaygınlaşması ve son dört yıldaki BLW bebekleri sayısındaki inanılmaz artış, Türk tıp camiasında da yönteme büyük dikkat çekti ve yapılan araştırma sayısı artmaya başladı. Bu araştırmaların birçoğuna da BLW Türkiye ekibi de veri kaynağı olarak destek olmaya devam etmekte.

İleriki yıllarda, akademik makalelerden tıp kitaplarına da geçmesi ile birlikte daha çok yaygınlaşacağına ve ana akım ek gıdaya geçiş yöntemi olarak tavsiye edileceği düşünülüyor.

Bu yöntemde bebek ek/katı gıda ile ilk kez tanıştığından nefes borusuna yiyecek kaçma ihtimali yok mu?

BLW yönteminde kesinlikle çiğ, sert ve taneli besinlerle ek gıdaya başlanmaz. Bebeğin diş etleri ve damağı ile kolaylıkla ezeceği yumuşaklıkta parmak şeklinde kesilmiş sebze ve meyvelerle başlanır. Bebek bu besini kolaylıkla avucu ile kavrar ve ağzına götürür. Bebeklerin anatomik olarak öğürme refleksleri dil ucunda ve ortasındadır, yutamayacağı büyüklükte bir parçayı ağzına aldığında hemen çıkartır. Uygun yumuşaklıktaki besinleri ağzında ezer, çevirir ve çiğnemeyi çok çabuk öğrenir. Ek gıdaya başladıktan sonra ilk haftalarda çiğnemeyi öğrenen bebeklerde nefes borusuna kaç riski düşer. Kaşıkla püre ve sıvı beslenmede kontrol bebekte olmadığı için öğürme ve nefes borusuna kaçma daha sık görülmektedir.  

Bu yöntemle bebek yeterince beslenir mi?

TC Sağlık Bakanlığı tavsiyelerine göre bir bebeğin ilk bir yıl ana gıdası anne sütüdür. Ek (tamamlayıcı) gıda altıncı aydan sonra kademeli olarak bebek beslenmesine eklenir. Bebeğin katı gıda ile ilk tanıştığında çok fazla yemesi beklenmemelidir. Fazla ek gıda ile beslenen bebeklerde anne sütü alımında ciddi azalmalar görülmektedir. Bu nedenle özellikle ilk aylar bebeğin ek gıdaları tanımasına ve tatmasına fırsat verilmeli, ancak asıl beslenmesi anne sütünden (anne emzirmiyor ise formül mama) olmalıdır. Bebeğin ek gıdaya ihtiyacı arttıkça yediği miktarlar da artar. Dünya çapında yapılan araştırmalarda BLW ile beslenen bebeklerde beslenmeye bağlı gelişim geriliğine rastlanmamıştır.

Annelere tavsiyeler

BLW ile ek gıdaya geçiş yöntemi birçok ebeveyne alışılmamış gelebilir. Bebeğin tam olarak kendini doyurması 8-9. ayları bulabilir. Bebeklerin ince ve kaba motor gelişimlerine ve ek gıdaya hazır oluşlarına bağlı olarak bu süreç kısalabilir veya uzayabilir. Yönteme başlandığında ilk 6 ay elleri ile yemek yedikleri için (9. ay civarı çatal, 14. ay civarı kaşık kullanımı gelişmeye başlar) biraz dağınık yiyebilirler. Toplum henüz kendi başına yiyen bebeklere pek hazır olmadığı için ve oturmuş alışkanlıklarla klasik beslenmeye sizleri yönlendirebilir ancak vazgeçilmemeli. İlk altı ay biraz sıkıntılı bir süreç gibi gözükse de bir yaş itibariyle pozitif yönleri fark edilmeye başlanır. Tavsiye edilen ek gıdaya geçişi stres yapmadan bebeğinizle birlikte bu harika keşif ve eğlenme sürecini doyasıya yaşamanız. Sizi etkilemek isteyenler çok olacaktır ancak lütfen vazgeçmeyin, biraz sabırla bebeğinize ve kendinize çok güzel bir hediye verebilirsiniz.