İngiliz futbolunun en köklü derbisi

İngiltere’de deniz ticareti ve Beatles grubunun evi olarak bilinen Liverpool, bunlara ek olara futbolu ile ünlüdür. Merseyside bölgesini temsil eden şehirde mavi ve kırmızı olmak üzere iki takım yer alır: Everton ve Liverpool. Liverpool şehri, iki kulübün toplamda 27 şampiyonluğa sahip olması ve İngiliz liginin kurulmasından beri Everton veya Liverpool’un 1. Ligde oynamadığı bir sezon olmaması ile istatistiksel olarak ülkenin en başarılı şehri olarak görülebilir. Goodison Park’ta oynayan Everton ve neredeyse yarım kilometre uzağında Anfield’da oynayan Liverpool arasındaki rekabet İngiliz liginin en eski derbisi olarak bilinir. Tarih boyunca birçok gerginlik ve acı yaşamış bu iki takım ortaklıkları ile de ünlüdür. Everton zamanında Anfield’da oynarken, Liverpool şu anda Everton ile bağdaştırılan mavi rengini benimsiyordu. 

Köklü tarih

1878 yılında İngiltere’nin Liverpool şehrinde Everton Futbol Kulübü kuruldu. Kurulan takımın finansal yetersizliğinden dolayı kendi futbol sahalarını inşa edecek sermayeleri yoktu. Bunun üzerine 1884 yılına kadar halka açık sahalarda, özellikle de Stanley Park’ta maçlarını oynadılar. 1884 yılında takım kapalı bir sahaya taşınma isteği ile Anfield’a taşındı. Anfield, zamanın Liverpool Valisi John Houlding tarafından işletiliyordu. Ülkede futbola karşı artan ilgi ile Everton kendine daha fazla taraftar toplamaya başladı ve 1888 yılında Everton, İngiliz futbol liginin 12 kurucu takımından biri haline geldi. Anfield’ın kirasının artması üzerine Everton kendi sahası, Goodison Park’a taşınmaya karar verdi. 1892 yılında Everton’ın Anfield’dan resmi ayrımı üzerine Houlding’in elinde boş bir futbol sahası kaldı. Yatırım imkânını kaçırmayan Houlding de aynı yıl içinde Everton Athletic takımını kurdu. İngiliz futbol federasyonunun iki tane ‘Everton’ isimli futbol kulübünün olmasına izin vermemesi ile Houlding takımın adını Liverpool’a değiştirdi.

İlk derbi

13 Ekim 1894 tarihinde ilk oynanan Merseyside derbisini Everton 3-1 yendi. Günümüze kadar 233 kere daha oynanmadan önce derbi Everton’un üstünlüğü ile oynanıyordu. Ayrıca 1890’larda Everton şehir ile özleştirilen kırmızı renkli formalar giyiyordu. Liverpool ise Anfield’da bırakılmış olan mavi Everton formalarını giyiyorlardı. Everton’un orijinal renklerine dönmesi ile Liverpool da günümüzde temsil ettikleri kırmızı rengine döndüler. Birçok derbiye nazaran Everton ve Liverpool arasındaki derbi bir ‘dostluk’ derbisi olarak bilinir. Renkleri ve futbol sahaları gibi ortaklıkların yanı sıra Liverpool’un ilk kaptanının Everton ile şampiyonluk görmüş bir oyuncu olması gibi benzerlikler iki takımın birbirine benzerliğini gösterir. Takımların birbirlerine coğrafi olarak yakın olması, politik veya sınıfsal bir ayrımı temsil etmemeleri de takımları birbirlerinden uzaklaştırmaz. Buna rağmen bu derbi hırs veya gerginlikten yoksun değildir. Bütün İngiliz fikstürleri arasında Liverpool-Everton maçı en çok kırmızı kartın gösterildiği maçtır. Ayrıca Everton kulübünün önce kurulması ama Liverpool’un özellikle yakın zamanda daha başarılı olması ile ‘orijinal’ Liverpool şehri takımı ve şuan popüler olan Liverpool takımı arasındaki fark taraftarlar arasında atışmalara sebep olur.

Heysel felaketi

İki takım arasındaki en büyük gerginliğe ise Liverpool’un 1985 Avrupa macerası sebebiyet verdi. 25 Mayıs 1985’te Juventus ve Liverpool arasında oynanan Avrupa Kupası finalinde bir takım sıkıntılar yaşanmıştı. Belçika’daki Heysel Stadyumunda oynanan maçta polis yetersizliği ve oturma düzeni ayarlamasındaki sorunlar ile Liverpool taraftarı maç öncesi Juventus taraftarı ile oldukça yakın yerlerde oturuyorlardı. Artan hırs ile Liverpool taraftarı Juventus taraftarına saldırmış ve 39 kişi hayatını kaybetmişti. Heysel felaketi olarak tarihe kazınan bu facia sonrası İngiliz takımları Avrupa kupalarından atıldı. Beş yıl süren ceza, Liverpool için ekstra bir yıl devam etti. Bu kaza İngiliz taraftarının dünya tarafından görünüşünü zedelemenin yanında ceza süresinde Avrupa kupalarına katılma hakkı kazanan takımları engelledi. Beş yıllık süreçte iki kere şampiyon olan Everton taraftarı ise komşularının suçunu unutmadı. İki takım arasındaki gerginlik başka bir faciaya kadar devam etti.

15 Nisan 1989’da Liverpool ile Nottingham Forest arasında oynanan FA Cup yarı finali İngiliz futbolunun en kara lekelerinden biri olarak bilinir. Liverpool’lu taraftarlar Hillsbrough sahasına girmeye çalışırken polisin demir kapıyı açıp kapaması ile kapılar arasında sıkışan taraftarlardan 96 hayatını kaybetti. Hillsbrough felaketi diye bilinen bu facia İngiliz futbolunun en büyük felaketidir. Şehrin yaşadığı bu acı ile Everton taraftarının Liverpool’a karşı sempatisi artmış, iki kulüp arasındaki destek hiç olmadığı kadar gelişmişti. Everton taraftarının olmadığı bir Hillsbrough anması da yaşanmamıştı.

Everton ve Liverpool kuruluşlarından beri ezeli rakiplerdir. Ortak başarı, bitmeyen bir hırs, anlaşmazlıklar ve karşılıklı sempati ile Merseyside derbisi İngiltere’nin en köklü ve en ilginç derbilerinden biridir.