Çocuğun beslenmesinde amaç sağlıklı büyüme ve gelişmesini sağlamaktır. Ortalama boy uzunluğu, ortalama ağırlık, zekâ gelişimi gibi etkenler, genetik özellikler kadar beslenme ve çevresel faktörlere de bağlı olarak belirlenir.
Berna Çil
Anne rahmine düştüğü andan çok önce atılan temellerle başlar çocuğun beslenmesi. Annenin gebe kalmadan önceki yıllarda vücudundaki depoları nasıl doldurduğu, gebelik döneminde annenin nasıl beslendiği bebeğin gelecekteki sağlığı için çok önemlidir. Sinir sistemi, beyin gelişimi, kemik gelişimi, vb yeni dokuların yapımı tüm besin öğelerinin (protein, karbonhidrat, yağ, vitamin, mineral) gereksinimini arttırır.
Çocuğun beslenmesinde amaç sağlıklı büyüme ve gelişmesini sağlamaktır. Ortalama boy uzunluğu, ortalama ağırlık, zekâ gelişimi gibi etkenler genetik özellikler kadar beslenme ve çevresel faktörlere de bağlı olarak belirlenir. Büyümeyi saptamada yaşa göre boy uzunluğu, yaşa göre ağırlık, göğüs çevresi, kol çevresi, baş çevresi ölçümleri kullanılır. Beslenme yaş, cinsiyet, boy, kilo, gereksinimler, varsa hastalıklar gibi birçok özelliğe göre besinlerin yeterli ve dengeli olarak alınmasıdır. Beslenmek sadece karnımızı tok hissetmek amacıyla ne bulursak yemek değildir. Çocuklarda genellikle yemek, tokluk hissini sağlayana dek ne olduğu fark etmeyen besinleri yemektir. Çocuklar tatlı tat eğilimlidirler. Bu nedenle bir öğünü pasta yiyerek geçirip yemek yediklerini düşünebilirler, bu yanlışa düşmemeleri için ek besinlere geçişten sofrada aile ile yemek yeme alışkanlığını kazandığı zamana, birçok aşamada doğru beslenmeyi çocuklara öğretmek gereklidir.
0-4 ay beslenmesi
İlk dört ay bebek anne sütü ile beslenmelidir. Anne sütü yeterli olduğu sürece başka besinlere, suya gereksinimi olmaz. Ek olarak verilecek her besin bebeğin anne sütüne olan bağlılığını ve anne sütünün besleyiciliğini de azaltır. Herhangi bir nedenle bebek emzirilemiyorsa hazır mama veya başka bir besin doktorunuz veya diyetisyeniniz tarafından önerilerek bebeğe verilebilir.
4-6 ay
Ek besinlere geçiş bu dönemde olur. Bebeğe verilecek ilk besinler açken azar azar verilmelidir. İlk olarak pirinç muhallebisi (şekersiz) verilmelidir, taze sıkılmış meyve suları (elma ile başlanır) çay kaşığı ölçüsünde sonra tatlı kaşığı ölçülerinde verilebilir. Elma, şeftali gibi meyveler tercih edilmelidir. Çilek, kivi gibi alerji yapma ihtimali yüksek olan, portakal ve mandalina gibi gaz yapıcı meyveler tercih edilmemeli. Yoğurt azar azar verilmeye başlanır. Unlu, acısız, evde yapılmış çorbalardan 1-2 kaşık ile başlanacak şekilde verilir. Daha sonraki aşamada sebze çorbalarına geçilir. Sebze çorbalarında kabak, patates, havuç kullanılabilir, lahanagiller gaz yapabileceği için tercih edilmez. Çorbalara çok az zeytinyağı ilave edilerek pişirilmeli. Çorbalar mutlaka blenderden geçirilmeli. Haşlanmış yumurtanın sarısı 1/8 oranında çorbalara katılarak verilmeye başlanabilir.
7-8 ay
Sebze çorbalarının içine çok az miktarda yağsız kıyma, et eklenebilir. Yumurta sarısı miktarı arttırılarak tam yumurta sarısı verilebilir. Kuru baklagil çorbaları (ercimek, ezogelin) da verilmeye başlanabilir. Bisküvi, pirinç unu, pekmez, şekersiz reçel verilebilir.
9-12 ay
Tam yumurta sarısı, pekmez, pastörize tuzsuz peynir, et, ezilmiş ev yemekleri yiyebilir.
1-3 yaş
Bu yaşa geldiğinde çocuk yeterli ve dengeli beslenme, masada aileyle birlikte oturup yemek yeme alışkanlığını kazanmış olmalıdır. Çocuk bu yaşa geldiğinde üç ana öğün, üç ara öğün şeklinde besleniyor olmalıdır. Günde 1 yumurta, 1 dilim peynir, bir kahvaltıda bir de gece yatmadan önce olmak üzere en az iki bardak süt, kahvaltıda bir minik dilim-öğlen ve akşam ½ dilim ekmek (tam buğday), kahvaltıda bir yemek kaşığı bal veya pekmez, minik domates-salatalıklar, öğlen ve akşam ½ -1 kâse çorba, ½ porsiyon etli sebze veya kurubaklagil yemeği, ½ porsiyon yoğurt, ½ porsiyon pilav, bulgur pilavı veya makarna, ara öğünlerde meyve, süt, yoğurt, ev yapımı kurabiye, ceviz, vb şeklinde beslenmeli. Süt içmeyen bir çocuğa yoğurt, peynir, cacık, ayran, gibi besinler verilebilir. Yemek yedirmek için çocuklara baskı uygulanmamalı. Yemek saatlerinde masa kurulup oturulmalı, bunu gören çocuk zamanla bu alışkanlığı edinecektir. Bu yaş grubu çocuklara küçük parça et yemekleri, köfteler verilmesi uygundur, kızartılmış besinler hiçbir yaş grubunda uygun olmadığı gibi beslenme bilincinin temellerinin atıldığı, damak tadının oluştuğu bu yaşlarda da uygun değildir. Beş yaşa kadar beyin gelişiminin büyük bir kısmı tamamlanmakta, bu nedenle yaban mersini, ceviz, balık tüketmeli. Haftada 1 veya 2 kez balık tüketmeli.
4-5 yaş
Kahvaltıda, 1 bardak süt veya taze sıkılmış meyve suyu, 1 dilim peynir, 1 yemek kaşığı bal-pekmez, 1-2 dilim ekmek, domates vb mevsime göre sebze, Öğle-akşam:1 kase çorba, ½ porsiyon etli veya yumurtalı sebze veya kurubaklagil yemeği, ½ -1 porsiyon pilav, bulgur pilavı veya makarna, börek, salata, ½ porsiyon yoğurt, 1 dilim ekmek, ara öğünlerde: meyve, süt, muhallebi, yoğurt,sütlaç, peynir- ekmek, ceviz, fındık, badem, gibi besinler tüketmelidir.
6-11 yaş
Kahvaltıda, 1 bardak süt veya taze sıkılmış meyve suyu, 1-2 dilim peynir, 5 adet zeytin, 1 yumurta, mevsime göre domates, salatalık vb, 2 yemek kaşığı pekmez veya bal, 2 dilim ekmek, 1 tatlı kaşığı tereyağı, öğle-akşam: 1 kâse çorba, 1 porsiyon etli sebze veya kurubaklagil yemeği veya et ağırlıklı bir yemek, 1 porsiyon pilav, bulgur pilavı, makarna, 1 porsiyon salata, 2 dilim ekmek, 1 kâse yoğurt, ara öğünlerde: meyve, süt, yoğurt, peynir- ekmek, ceviz, fındık, badem, gibi besinler tüketmeli.
12-17 yaş
Kahvaltıda, 1 bardak süt veya taze sıkılmış meyve suyu, 1-2 dilim peynir, 5-10 adet zeytin, 1 yumurta, mevsime göre domates, salatalık vb, 2 yemek kaşığı pekmez veya bal, 2 -3 dilim ekmek, 1 tatlı kaşığı tereyağı, öğle-akşam: 1 kâse çorba, 1-1,5 porsiyon etli sebze veya kurubaklagil yemeği veya et ağırlıklı bir yemek, 1 porsiyon pilav, bulgur pilavı, makarna, 1 porsiyon salata, 2-3 dilim ekmek, 1 kâse yoğurt, ara öğünlerde: meyve, süt, yoğurt, peynir- ekmek, ceviz, fındık, badem, gibi besinler tüketmelidir.
*Diyetisyen Or-Ahayim Hastanesi
