11 Nisan akşamı saatler 22.05’i gösterdiğinde tüm uzay meraklıları nefeslerini tutmuş canlı yayından Ay’ın Mare Serenitatis isimli kraterine inmesi planlanan, kendisi küçük ama arkasındaki irade gücü büyük Bereşit’i (Başlangıç) takip etmekteydi.
Başarılı bir şekilde Cape Canaveral NASA üssünden Space X Falcon 9 roketiyle yörüngeye ulaşan, oradan da Dünya çekiminin merkezkaç kuvvetini kullanarak ‘sling shot’ yani sapan hamleleri ile yörüngesini başarıyla Ay ile kesiştiren Bereşit, son safha olan iniş için tüm adımları kusursuz bir titizlikle tamamladı.
Space IL’in mütevazı şartlarında, mazbatasını alan Benyamin Netenyahu ile beraber tüm dünya Bereşit’in başarılı bir şekilde manevralarını ve alçalmasını izledi. Son anda ana itici motorun devre dışı kalıp, son saniyede tekrar çalışması aracın ve görevin kaderini değiştiremedi.
Bereşit, bilim insanlarının tabiriyle denizleri aştıktan sonra derede batan bir gemi oldu. Fakat bu müthiş başarı, aşırı mütevazı bütçesine rağmen ikinci bir operasyon için paha biçilemez tecrübe ve birikim sağladı. Bu sevdadan geriye muhteşem bir selfie - özçekim de yadigâr kaldı.
İsrail; ABD, Rusya ve Çin’den sonra ay yüzeyinde bir aracı -parçalanmış olsa dahi- olan dördüncü ülke, Ay yörüngesinde uzay aracı oturtan yedinci ülke oldu.
Her şey aslında Google’ın uluslararası alanda özel sektörün uzay ilgisini canlandırmak için başlattığı ‘Google Lunar X-Prize’ isimli yarışmayla başladı. 2011-2018 arasında Ay’a kendi imkânlarıyla ürettiği aracı indirecek ilk kuruma 20 milyon dolarlık bir ödül verilecekti.
2011’de bu yarışmaya katılmak isteyen İsrailli bilim insanları Güney Afrika doğumlu filantropist Moris Khan öncülüğünde Space IL ajansını kurdu. Proje olgunlaştığında devreye İsrail Hava ve Uzay Endüstrisi (IAI) girdi ve şematiklerde yer alan aracın gerçeğe dönüşü başladı.
Çapı 2 metre, yakıt harici ağırlığı 150 kilo olan bu mütevazi araç içerisinde Wikipedia’nın İngilizce tüm içeriği, İngilizce Tevrat, Dijital Rosetta Taşı (insanlığın aktif 1.500 dili ile ilgili bilgiler içeren milenyumlar boyunca dayanacak bir parça), çocuk resimleri, Holokost kurtulanının anıları ile İsrail bayrağı, ulusal marşı ve Bağımsızlık Bildirgesinin kopyalarını taşıyordu.
İniş başarılı olduğu takdirde çeşitli bilim sel çalışmalarda kullanılacak magnetometer (manyetik alan ölçer), lazer retroreflektör (Ay-Dünya arası mesafeyi net ölçmek için radyasyon ölçen bir cihaz) yer alacaktı.
BEREŞİT Neden Düştü?
Tüm kurguların olumlu sonuçlandığı ve aracın Ay yüzeyine sağlıklı indiği senaryoda dahi iki gün sonunda aracın aşırı ısınma sonucu kapanacağı belirtiliyordu. NASA’nın yaptığı tüm araçları bir İsviçre çakısı gibi düşünebilirsiniz, bir parça bozulursa diğer parçalardan en az iki veya üçü, o parçanın işlevinin en azından yüzde 60’ını yerine getirir. Bereşit, maliyet etkin bir bütçe ile tasarlanıp yapıldığından soğutma sistemi (termal kontrol) olmayan bir yapıdaydı. Son bin metrede aşırı ısınmadan kaynaklı olarak elektronikler geçici olarak durup tekrar çalışmaya başladığında araç saniyede 140 metre hızla alçalmaktaydı ve ana motor sadece 1-2 saniye fren yapacak zamana sahip oldu. Arıza son iki bin metrede yaşansaydı muhtemelen zor da olsa inebilecekti.
Bereşit 2.0
İlk aracın sadece 90 milyon dolar gibi uzay araştırmaları için çok çok ufak bir bütçeyle etkin bir şekilde tasarlanması Space IL ve IAI’nin bu konuda yapacakları devam çalışmaları için oldukça cesaretlendirici oldu. İsrail ve dünya kamuoyunun desteğiyle motivasyonu artan Space IL yetkileri 2022’ye kadar ikinci aracın tamamlanması yönünde düşüncelerini şimdiden paylaşmaya başladı.
İkinci araçla ilk araç arasındaki öncelikli farkın gerekli görülen sistemlerin bütçelerine dahil edilebileceği gerçeği olacaktır.
Bu mütevazı başarı tüm insanlığın uzay heyecanını tekrar ateşledi. İnsanoğlunun uzay macerası daha yeni başlıyor. Gelecek heyecan verecek…
