Her yıl Budapeşte’de düzenlenen ‘March of the Living / Yaşayanların Yürüyüşü’ etkinliğinin bu sene gerçekleştirilen organizasyonuna katılan binlerce kişi, II. Dünya Savaşı sırasında öğretmeni olduğu Yahudileri terk etmeyi reddettiği için hayatını kaybeden İskoç misyoner Jane Haining de aralarında bulunduğu kurbanları andı.
İsrail’de bulunan Soykırım Müzesi Yad Vaşem’e göre, Holokost süresince çoğu 1944 yılı Mayıs-Temmuz ayları arasında 565 yüz altmış beş bin Macar Yahudi’si hayatlarını kaybetti.
Budapeşte’de bulunan İskoçya Kilisesi Misyoner Okulundaki Hıristiyan ve Yahudi öğrencilere öğretmenlik yapan Haining, 1944 yılında Gestapo tarafından tutuklanmış ve daha sonra da Auschwitz-Birkenau Kampında hayatını kaybetmişti.
Haining’in Yahudi öğrencilerinden, o zamanlar sekiz, bugün seksen üç yaşında olan Agnes Rostas o günleri anımsayarak, “5 Nisan tarihinden itibaren sarı yıldız takma zorunluluğumuz gelmişti. Bayan Haining bizleri yanına çağırmış ve bizlerle ağlamıştı. Bayan Haining tutuklandıktan sonraki yarım saat içerisinde kalan öğretmenlerin hepsi kendilerinin ve tüm öğrencilerin eşyalarını toparlayıp herkesi ailelerinin yanlarına yolladılar” dedi.
1897 yılında İskoçya’nın güneybatısında fakir bir çiftçi ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen Haining, okul hayatı boyunca parlak bir öğrenci olarak, Glasgow’da ticaret lisesinde okumaya hak kazandı. Haining’in yaşam öyküsünü kitap haline getiren Mary Miller’ın söylediğine göre Haining, I. Dünya Savaşı sırasında iş gücüne katılabilen ilk kadın nesli arasındaydı. Glasgow’da pazar günleri çocuklara İncil öğrettiği derslerden ilham alan Haining yaşamını öğretmen olarak sürdürmeye karar verdi. Haining, 1944 yılında Naziler Macaristan’ı işgal ettikleri sırada, okulunun tek İngiliz öğretmeniydi. İşgalden sadece bir ay sonra Gestapo; Haining yöneltilen tüm suçlamaları reddetmesine rağmen, öğretmeni politik hareketler ve casusluk suçlarıyla itham ederek tutukladı.
Günümüzde Budapeşte’deki İskoçya Misyonerliği’nin başında bulunan Rahip Aaron Stevens, Pazar günü düzenlenen anma yürüyüşünde Haining’in anılmasının önyargı, hoşgörüsüzlük ve korku tellallığına karşı duruşun tekrar gündeme getirilmesine bir fırsat yarattığını belirtti. Stevens, “Bugün dahi bazen insanların yabancılara karşı verdikleri mesajlara baktığımızda, bunların 75 yıl önce Yahudilerle ilgili verilen mesajlardan çok farklı olmadıklarını görüyoruz. Haining’i anarak kendimize de kayıtsız ve umursamaz hale gelmemeyi hatırlatıyoruz. Bizlerin de, halen, önyargıya kurban olabilecek insanlar adına birlik olmamız, sesimizi çıkarmamız ve ayağa kalkmamız gerekmektedir,” diye konuştu.
