Çocuklara görgü kurallarını nasıl anlatırız

Görgü kurallarını neden öğretmeliyiz?

Her toplumun kendi görgü kuralları vardır. Bu kurallar dünyamıza bir ölçüde incelik getirir, eski ve yeni deneyimlerimizi sınıflandırmamıza yardımcı olur. Bunlar bir tür protokoldür. Görgü kuralları toplumsal olarak yaşamayı kolaylaştırır, bağ kurmayı ve saygıyı ifade eder. Çocuklara, dünyada kendi yollarını çizebilmeleri adına ipuçları verir. Görgü kuralları ile saygı kavramı arasında sıkı bir ilişki vardır. Saygı, çocuğa öğretilmesi çok zor bir kavramdır. Bir çocuk bu kavramı ancak kendi bağlamı içinde kavrayabilirse, ne olduğunu anlamaya ve uygulamaya başlayabilir.

Çocuklar için görgü kurallarına uymak ve saygı göstermek neden zordur?

Bir çocuğun saygı gösterebilmesi için onun, diğer kişinin bakış açısını göz önüne alabilmesi ve onun duyguları hakkında düşünebilmesi gerekir. Bu da ‘benmerkezci’ olan çocuklar için zor bir beceridir.

Görgü kuralları ne zaman öğretilmelidir?

Aslında çocuk, doğduğundan itibaren bakım verenlerin davranış ve tutumlarından öğrenmeye başlar. Öte yandan çocukların öğrenebileceği kurallar, gelişimleri ile paraleldir. İki yaşındaki bir çocuktan, sandalyesinde dik ve kımıldamadan oturmasını beklemek, yemek boyunca konuşmadan sadece yemeğini yemesini talep etmek, görgü kurallarını öğretmek değildir. Görgü kurallarını öğretirken, çocukların duygusal ve fiziksel gelişimlerini göz önünde bulundurmak gerekir.

Bu alışkanlıkları nasıl öğretebiliriz?

Doğru şeyi yaptığında, çocuğunuzu destekleyin.

Çocuğunuz yukarıdaki kurallardan herhangi birini sergilediğinde, onu övün. Hangi davranışı övdüğünüzle ilgili net olun. “Görgü kuralına uydun ve bu çok iyiydi” demek yerine “Bana ‘teşekkür ederim’ demeyi hatırladın, bu çok güzeldi, kendimi çok iyi hissettim” diyerek, iyi davranışa vurgu yapabilirsiniz.

Çocuklara, sabırlı olmayı ve beklemeyi öğrenmeleri için net olmanız gerekir. Çocuklar, yetişkinler telefonla konuşurken her zaman araya girmek isterler. Onların seviyesine inerek “beş dakika daha telefonla konuşmam gerekiyor ve bu konuşmayı bitirinceye kadar beklemen gerekiyor” demeniz faydalı olacaktır. Çocuklara doyumu ertelemeyi ve sabrı öğretmenin en iyi yolu, telefon konuşmalarını beklemeleridir.

Her seferinde, bir konu üzerinde çalışın.

Çocuğunuzu, yukarıda gördüğünüz tüm kuralları bir anda yapması için uyarmayın. Daha kolay uygulanabilir olduğunu düşündüğünüz görgü kuralından başlayın. Bu kuralı gün içinde birden fazla kez hatırlatarak başlayabilirsiniz.

Uygulama yapın.

Oyuncakları veya bebekleri kullanarak yerleştirmek istediğiniz davranışı konu alan bir temsil canlandırın. Mesela “Bu araba, bu eve girmek için izin isteyip kapıyı çalıyor, tak tak!” gibi. Sonra rolleri değiştirmeyi teklif edebilir ve çocuğunuzdan da aynısını yapmasını talep edebilirsiniz.

Hemen müdahale edin.

Örneğin, çocuğunuzu utandırmadan, ağzını kapatmadan hapşırdığını görünce, hemen doğrusunu söyleyin. Küçük çocukların, olayın üzerinden zaman geçtikten sonra onunla ilgili dersi öğrenmeleri zor olur.

Farklı yaklaşımlar deneyin.

Sözel uyarılar işe yaramıyorsa, oyunun içine katın, hikâyedeki masal karakterleri görgü kurallarına uygun davransınlar.

Mükemmellik beklemeyin.

Unutmayın ki okul öncesinde çocuklar, birçok kavramı yeni öğrenirler. Bu sebeple görgü kullarına bir uyup bir uymamaları çok normaldir. Bu sebeple, her şey için tartışmayın, tartışacağınız bir şey seçin.

Çocuğunuzu her zaman bilgilendirin.

Bir anda, durup dururken çocuğunuz size bir şey söylemeye çalıştığında onu görmezden gelmek kırıcı olacaktır. Ancak sakin bir zamanda, ondan ne beklediğinizi açıkladığınızda, kurallara daha rahat uyum sağladığını göreceksiniz.

Görgü kuralları nelerdir?

Görgü kuralları, her ailenin yaşantısına, geçmişine ve kültürüne göre değişmekle beraber bu kuralların evrensel olan birkaç kuralı vardır. 

Bunlar:

Konuşurken sözünü kesmemek,

Telefonla konuşurken beklemek,

“Günaydın”, “İyi günler”, “Teşekkür ederim”, “Lütfen” gibi sözcükleri kullanmak,

Topluluk içinde yüksek sesle, bağırarak konuşmamak,

İnsanlara ‘bu’ diye hitap etmemek,

Hapşırırken ağız kapamak, insanların üzerine hapşırmamak,

Herkesin önünde burun karıştırmamak, geğirmemek,

Biri “Nasılsın?” diye sorduğunda sadece “İyiyim” demek yerine “Sen nasılsın?” diye karşı tarafa sormak,

Başkalarının eşyalarını alırken izin almak,

Yemek yerken ağzını açıp içindeki yemeği göstermemek…